5 Dywizjon Żandarmerii

5 Dywizjon Żandarmerii
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

1 grudnia (1928-1935)
13 czerwca (1936-1939)

Rodowód

Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 5

Kontynuacja

Oddział Żandarmerii Wojskowej w Krakowie

Dowódcy
Pierwszy

płk żand. Rudolf Andryszczak

Ostatni

ppłk żand. dr Alfred Riesser

Organizacja
Dyslokacja

Garnizon Kraków (OK V)

Rodzaj sił zbrojnych

Wojsko

Rodzaj wojsk

Żandarmeria

Podległość

Dowództwo Żandarmerii MSWojsk.

Por. żand. Marian Roman Drzewicki

5 Dywizjon Żandarmerii (5 dżand) – oddział żandarmerii Wojska Polskiego.

Historia dywizjonu

5 Dywizjon Żandarmerii wraz z podporządkowanymi pododdziałami stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr V (dowództwo dyonu w Krakowie oraz plutony Kraków I, Kraków II, Wadowice, Nowy Sącz, Tarnów, Katowice i Biała-Bielsko)[1]. Dowódca dywizjonu pełnił równocześnie funkcję szefa żandarmerii w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie.

Na początku 1924 służbę czynną w dywizjonie pełniło 16 oficerów żandarmerii i jeden porucznik administracji na stanowisku oficera kasowego[1]. Dywizjon był oddziałem macierzystym dla dwóch oficerów zawodowych (mjr. żand. Zygmunta Manowardy i kpt. żand. Kazimierza Chodkiewicza) oraz dwóch oficerów rezerwy: płk. Władysława Polaszka i por. Ignacego Musiałkowskiego[a] [1]. Pułkownik Polaszek do 1918 pełnił służbę w Korpusie Żandarmerii dla Bośni i Hercegowiny[2]. Był odznaczony m.in. Krzyżem Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami[2].

Do 20 marca 1924 zostały zlikwidowane plutony żandarmerii: Kraków II, Nowy Sącz, Tarnów i Wadowice, a w ich miejsce zostały zorganizowane posterunki żandarmerii[3]. W tym samym miesiącu niżej wymienieni oficerowie zostali przeniesieni z korpusu oficerów żandarmerii do korpusu oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 20 pp: kpt. żand. Ferdynand Paweł Kruger, por. żand. Marian II Szulc (dowódca plutonu żand. Tarnów) i por. żand. Stanisław Stefan Neisser (dowódca plutonu żand. Nowy Sącz) oraz do korpusu oficerów jazdy z równoczesnym wcieleniem do 8 pułku ułanów: kpt. żand. Tadeusz Konrad Kostkiewicz (dowódca plutonu żand. Wadowice)[4].

29 kwietnia 1925 w Krakowie zmarł ppłk żand. Karol Jan Dobrowolski[b], komendant Kadry Szwadronu Zapasowego[8].

17 lutego 1928 minister spraw wojskowych zatwierdził dzień 1 grudnia, jako datę święta dywizjonu[9].

12 grudnia 1935 minister spraw wojskowych unieważnił dotychczasową datę święta dywizjonu oraz zatwierdził dzień 13 czerwca, jako datę święta żandarmerii[10].

W 1938 utworzony został pluton żandarmerii Kraków II, któremu podporządkowane zostały posterunki w Bochni, Tarnowie i Dębicy.

Jednostka nie posiadała sztandaru i odznaki pamiątkowej. Oficerowie i podoficerowie od 1931 mogli otrzymać odznakę pamiątkową Żandarmerii. W 1939 zamierzano wprowadzić do użytku „Znak Służbowy Żandarmerii”. Znaki miały być numerowane. Dla 5 dżand przewidziano numery od 5000 do 5999[11].

W dwudziestoleciu międzywojennym służbę w dywizjonie pełnili m.in. kapitanowie Józef Bay, Bronisław Borelowski, Jakub Marian Herchenreder[c], Tadeusz Kurzeja, Tadeusz Miś i Władysław Segda oraz porucznicy: Marian Drzewicki[d], Franciszek Flatau, Konstanty Heumann, Jan Niedziołek, Tadeusz Nisiewicz-Dobrzański i Zygmunt Żytomirski.

Organizacja pokojowa i dyslokacja 5 dżand. w 1939

  • Dowództwo dyonu w Krakowie, ul. Warszawska 24
  • pluton żandarmerii Kraków I, ul. Warszawska 24
  • pluton żandarmerii Kraków II, ul. Wielicka 2[21]
    • posterunek żandarmerii Bochnia
    • posterunek żandarmerii Tarnów
    • posterunek żandarmerii Dębica
    • posterunek żandarmerii Nowy Sącz[22]
    • posterunek żandarmerii Zakopane[23]
  • pluton żandarmerii Katowice, ul. Francuska 49
    • posterunek żandarmerii Będzin
    • posterunek żandarmerii Chorzów[24]
    • posterunek żandarmerii Lubliniec
    • posterunek żandarmerii Tarnowskie Góry
  • pluton żandarmerii Bielsko

Mobilizacja w 1939

5 Dywizjon Żandarmerii był jednostką mobilizującą. Podobnie plutony żand. Bielsko i Katowice, które posiadały własne tabele mobilizacyjne. Zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W” 5 dżand. w Krakowie mobilizował w mobilizacji niejawnej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym, plutony piesze żandarmerii nr 6, 66 i 123, pluton konny żandarmerii nr 5 i pluton krajowy żandarmerii „Kraków”. Natomiast w I rzucie mobilizacji powszechnej plutony piesze żandarmerii nr 56, 124 i 125, pluton konny żandarmerii nr 58 oraz pluton krajowy żandarmerii „Tarnów”[25][e]. Pluton Żandarmerii „Katowice” mobilizował w Katowicach, w mobilizacji niejawnej plutony piesze żandarmerii nr 23 (grupa „żółta”) i 32 (grupa „niebieska”)[26].

W dniach 24 i 25 sierpnia 1939 w Bielsku, Katowicach i Krakowie zostały zmobilizowane wszystkie pododdziały żandarmerii należące do grupy „żółtej” i „niebieskiej”:

31 sierpnia 1939 w Krakowie rozpoczęto formowanie plutonów żandarmerii przynależnych do I rzutu mobilizacji powszechnej. Organizacja tych pododdziałów miała być zakończona 4 dnia mobilizacji powszechnej, czyli 3 września 1939:

  • pluton pieszy żandarmerii nr 56 miał wejść w skład rezerwowej 45 Dywizji Piechoty, która nie zdołała się w całości zmobilizować i nie działała jako wielka jednostka[36].

Kampania wrześniowa 1939

Po południu 3 września 1939 z Krakowa wyruszyła kolumna w składzie Oddziału Nadwyżek 5 dżand. kapitana Leona Terleckiego oraz czterech plutonów żandarmerii:

  • plutonu pieszego żandarmerii nr 56 pod dowództwem ppor. rez. Zygmunta Józefa Sławikowskiego[37],
  • plutonu pieszego żandarmerii nr? pod dowództwem ppor. Biernackiego,
  • plutonu konnego żandarmerii nr 58 pod dowództwem ppor. Jerzego Rudzkiego,
  • plutonu krajowego żandarmerii „Tarnów” pod dowództwem ppor. rez. Włodzimierza Szarana[38].

Kolumna maszerowała przez Wieliczkę i Bochnię w kierunku Tarnowa. Do Tarnowa zostały skierowane plutony poruczników Szarana i Rudzkiego. Pozostałe pododdziały 7 września dotarły do Żabna. Z Żabna kolumna pomaszerowała do Szczucina. Tam pluton porucznika Biernackiego został oddany do dyspozycji jednej z dywizji piechoty.

Kadra żandarmerii okręgu generalnego i dywizjonu

Dowódcy dywizjonu
Zastępcy dowódcy dywizjonu (od 1938 – I zastępca dowódcy)
  • mjr żand. dr Jan Rataj (do IV 1925[45])
  • mjr żand. Adam Werner (od VII 1925[46])
  • mjr żand. Aleksander Seweryn Marian Geringer (do 23 XII 1929 → p.o. kierownika Referatu I PKU Pszczyna[47][48])
  • mjr żand. Władysław Hercok (do 1934 → zastępca dowódcy 1 dżand.)
  • kpt. / mjr żand. Julian Szczerba (1934-1939)
Obsada personalna 5 dżand w marcu 1939[49]
  • dowódca – ppłk żand. dr Alfred Riesser
  • I zastępca dowódcy – mjr żand. Julian Szczerba
  • II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – kpt. żand. Józef Wamsiedl[g] (od XII 1929[53])
  • adiutant – por. żand. Józef Basiaga (po kampanii wrześniowej w Oflagu VII A Murnau)
  • oficer mobilizacyjny – kpt. żand. Leon Wawrzyniec Terlecki
  • oficer śledczy – kpt. żand. Stanisław Marian Goliński[h]
  • oficer do zleceń – por. żand. Stanisław Polita[i]
  • oficer gospodarczy – por. int. Tadeusz Antoni Kawiński
  • dowódca plutonu Kraków – kpt. żand. Zbigniew Stefan Kędzierski
  • dowódca plutonu Katowice – mjr żand. Rudolf Antoni Jan Klemens

Dziedzictwo tradycji 5 Dywizjonu Żandarmerii

18 marca 2015 weszła w życie decyzja Nr 56/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 lutego 2015 w sprawie przejęcia przez Oddział Żandarmerii Wojskowej w Krakowie dziedzictwa tradycji 5 Dywizjonu Żandarmerii (1920–1939)[60].

Uwagi

  1. ↑ Ignacy Musiałkowski ur. 18 lipca 1884 w Piotrkowie. Na podstawie rozkazu Nr 11000 Naczelnej Komendy Armii z 12 lipca 1915 został zwolniony z Legionów Polskich, w których pełnił służbę w Żandarmerii Polowej, w stopniu podporucznika (XI ranga) [1]
  2. ↑ ppłk żand. Karol Jan Dobrowolski ur. 27 stycznia 1881 w Tarnowie, w rodzinie Jana[5]. Na stopień kadeta rezerwy-zastępcy oficera został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1904[6]. Został przydzielony w rezerwie do 13 Galicyjskiego Batalionu Strzelców Polowych w Bochni[7].
  3. ↑ Jakub Marian Herchenreder ur. 31 lipca 1895 w Wolicy Mosteńskiej, w ówczesnym powiecie żółkiewskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Jakuba. W 1913 ukończył klasę VIIa w c. k. Gimnazjum im. Rudolfa w Brodach. Był starszym bratem Ludwika (ur. 11 stycznia 1899 w Wolicy), podporucznika piechoty rezerwy Wojska Polskiego i podkomisarza Policji Państwowej, dowódcy 5. kompanii szkolnej w Centralnej Szkole PP w Mostach Wielkich[12]. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej Armii. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Piechoty Nr 80. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 grudnia 1917 w korpusie oficerów rezerwy. Był odznaczony Srebrnym 2. klasy i Brązowym Medalem Waleczności[13] oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi[14]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 5. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[15]. Pełnił wówczas służbę w 5 Dywizjonie Żandarmerii w Krakowie. We wrześniu 1924 został odkomenderowany do 23 Pułku Artylerii Polowej w Będzinie celem przeszkolenia[16]. Później został przeniesiony do korpusu oficerów artylerii i wcielony do 23 pap. W 1932 pełnił służbę w Głównej Składnicy Uzbrojenia nr 2 w Dęblinie. W czerwcu 1934 został przeniesiony do Pomocniczej Składnicy Uzbrojenia Nr 6 na stanowisko pełniącego obowiązki zarządcy[17]. W listopadzie i grudniu 1938 pełnił funkcję szefa służby uzbrojenia Grupy „Łom”, prowadzącej działania specjalne na Rusi Zakarpackiej. Do września 1939 był zarządcą Składnicy Uzbrojenia nr 6 w Hołosku i wziął udział w jej obronie, w czasie kampanii wrześniowej. 14 marca został aresztowany, a 30 czerwca 1940 skazany na karę śmierci. Był żonaty z Leontyną (ur. 10 stycznia 1905 w Petersburgu), córką Stefana Sadkowskiego,z którą miał syna Tadeusza Andrzeja (ur. 9 lutego 1940 we Lwowie). Żona razem z synem została w kwietniu 1940 deportowana do obwodu semipałatyńskiego, a w grudniu 1941 do obwodu dżambulskiego. W sierpniu 1942 dotarli do Krasnowodzka, skąd ewakuowano ich do Iranu.
  4. ↑ Por. żand. Marian Roman Drzewicki ur. 27 lipca 1897 w Gorlicach, w rodzinie Franciszka[18]. W październiku 1925 został przeniesiony z 9 dżand. do 5 dżand. w Krakowie[19]. Mieszkał w Krakowie. 24 kwietnia 1942 przybył do obozu koncentracyjnego Auschwitz, w którym 27 maja tego został rozstrzelany[20].
  5. ↑ Pluton krajowy żandarmerii „Tarnów” po ukończeniu mobilizacji w Krakowie przechodził do Tarnowa.
  6. ↑ Prawdopodobnie chodzi o mgr. Mieczysława Kazimierza Barana ur. 21 października 1907 w Nowym Targu, w rodzinie Kazimierza[29], który na stopień porucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 4. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[30]. Porucznik o tym imieniu i nazwisku był jeńcem Oflagu II C Woldenberg[31]. Zmarł 2 marca 1990. Został pochowany na Hampstead Cemetery w Londynie.
  7. ↑ kpt. żand. Józef Wamsiedl ur. 6 stycznia 1895. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 60. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[50] (w marcu 1939 był jedynym kapitanem żandarmerii ze starszeństwem z 1 czerwca 1919). Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[51]. Dostał się do niemieckiej niewoli. Zmarł w 1945 w Königswarth–Bautrem, w Saksonii[52].
  8. ↑ kpt. żand. Stanisław Marian Goliński ur. 8 kwietnia 1893 w Krakowie, w rodzinie Józefa. W kwietniu 1928 został przeniesiony z 12 pp w Wadowicach do PKU Bielsko na Śląsku na stanowisko referenta[54]. Z dniem 3 października 1930 został przydzielony na pięciomiesięczny kurs aplikacyjny w Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu[55]. W 1932 pełnił służbę w 8 dżand. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 3. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[56]. W czasie kampanii wrześniowej przekroczył granicę z Rumunią i został internowany. 14 marca 1941 przeniesiony do Oflagu VI E Dorsten, a 17 września 1942 do Oflagu VI B Dössel[57].
  9. ↑ Stanisław Polita ur. 25 września 1897 w Nowym Sączu, w rodzinie Franciszka[58]. Porucznik ze starszeństwem z 1 lipca 1927 w korpusie oficerów żandarmerii. W grudniu 1934 ogłoszono jego przeniesienie z 8 dżand. do 5 dżand.[44] Zmarł w 1941. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu[59].

Przypisy

  1. ↑ a b c Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1057.
  2. ↑ a b Ranglisten 1918 ↓, s. 1578.
  3. ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 205.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 15 marca 1924, s. 127-128.
  5. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-04].
  6. ↑ Schematismus 1905 ↓, s. 406.
  7. ↑ Schematismus 1905 ↓, s. 633.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 20 czerwca 1925, s. 337.
  9. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 17 lutego 1928, poz. 46.
  10. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 12 grudnia 1935, poz. 142.
  11. ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 271–272.
  12. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 36, 952.
  13. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 367, 725.
  14. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 355.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924, s. 744.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 93 z 12 września 1924, s. 524.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 169.
  18. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-19]..
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 105 z 14 października 1925, s. 564.
  20. ↑ Straty ↓, poz. 1 i 4, numer więźnia 32501.
  21. ↑ Grzegorz Ratajczyk nie wymienił 2 Plutonu Żandarmerii Kraków opisując dyslokację żandarmerii wiosną 1939.
  22. ↑ Grzegorz Ratajczyk wykazał Posterunek Żandarmerii Nowy Sącz w składzie Plutonu Żandarmerii Bielsko.
  23. ↑ Grzegorz Ratajczyk wykazał Posterunek Żandarmerii Zakopane w składzie Plutonu Żandarmerii Bielsko.
  24. ↑ Grzegorz Ratajczyk nie wymienił Posterunku Żandarmerii Chorzów opisując dyslokację żandarmerii wiosną 1939.
  25. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 510.
  26. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 517.
  27. ↑ Suliński 2003 ↓, s. 305.
  28. ↑ Suliński 2003 ↓, s. 306.
  29. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-19]..
  30. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 669.
  31. ↑ Straty ↓, poz. 29.
  32. ↑ Steblik 1989 ↓, s. 724.
  33. ↑ Suliński 2003 ↓, s. 193, 303, 307.
  34. ↑ Steblik 1989 ↓, s. 682.
  35. ↑ Suliński 2003 ↓, s. 193, 303, 305.
  36. ↑ Steblik 1989 ↓, s. 735.
  37. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 192, 722. Zygmunt Józef Sławikowski urodził się 26 lutego 1903. Podporucznik ze starszeństwem z 1 stycznia 1929 w korpusie oficerów żandarmerii.
  38. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 192, 722. Włodzimierz Szaran urodził się 14 kwietnia 1901. Podporucznik ze starszeństwem z 1 lipca 1925 w korpusie oficerów rezerwy żandarmerii. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Pszczyna. Posiadał wówczas przydział do 4 dżand.
  39. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927, s. 86.
  40. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 150.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 378.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 241.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 285.
  44. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 269.
  45. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 23 kwietnia 1925, s. 217.
  46. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 70 z 4 lipca 1925, s. 359.
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 380.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 24, 45 w korpusie oficerów administracji, dział kancelaryjny, został przeniesiony z PKU Pszczyna do PKU Miechów na stanowisko komendanta.
  49. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 835.
  50. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 292.
  51. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 282.
  52. ↑ Straty ↓.
  53. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 379.
  54. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 142.
  55. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 305.
  56. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 283.
  57. ↑ Straty ↓, poz. 3, 19.
  58. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-23]..
  59. ↑ Stanisław Polita. net-line s.c.. [dostęp 2022-02-19].
  60. ↑ Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 3 marca 2015, poz. 54.

Bibliografia

  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1905. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1904. (niem.).
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
  • Grzegorz Ratajczyk: Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004. ISBN 83-89706-20-2.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
  • Władysław Steblik: Armia „Kraków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07434-8.
  • Jan Suliński: Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945. Warszawa: Kompas II, 2003. ISBN 83-912638-5-1.

Linki zewnętrzne

Żandarmeria II RP
Dywizjony żandarmerii

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Marian Drzewicki.jpg
Marian Roman Drzewicki (1897-1942), porucznik żandarmerii Wojska Polskiego