77 Pułk Piechoty Armii Krajowej

Historia Polski

Ten artykuł jest częścią cyklu: Polskie Państwo Podziemne

77 Pułk Piechoty AK – jednostka sił zbrojnych Armii Krajowej utworzona na początku 1944 w ramach akcji odtwarzania struktur Wojska Polskiego sprzed 1939.

Informacje ogólne

Pamiątkowy obelisk 77pp na Pl. Konfederacji w Warszawie

Cmentarz piętnastu żołnierzy II batalionu 77 pp w Naczy (Białoruś)

Tablica upamiętniająca poległych żołnierzy II batalionu w kościele w Naczy

Tablica upamiętniająca poległych żołnierzy VIII batalionu „Bohdanka” 77 pp AK. Kościół św. Stanisława Kostki w Warszawie

77 pułk piechoty stacjonował przed 1939 w Lidzie i był częścią 19 Dywizji Piechoty. Odtworzony został w 1944 r. siłami Okręgu Nowogródek.

Liczebność wszystkich oddziałów wchodzących w skład 77 pp wynosiła według różnych szacunków od 5000 (w marcu 1944, zgodnie z poniższymi stanami jednostek) do blisko 7000 (przed Operacją „Ostra Brama”). Liczby te przekraczały regulaminowy stan pułku. Istniał on jednak tylko formalnie – nie stanowił jednostki operacyjnej, czego najlepszym dowodem jest fakt, że nie posiadał dowódcy ani sztabu. Kwity rekwizycyjne jednak lub inne dokumenty stemplowane były pieczęcią pułku. Elementami rzeczywistej struktury organizacyjnej wojsk partyzanckich Okręgu Nowogródek były w 1944 r. zgrupowania – bataliony 77 pp tworzyły cztery spośród pięciu zgrupowań tego okręgu (patrz Okręg Nowogródek AK – struktura).

Struktura organizacyjna 1944

I batalion – utworzony z oddziału partyzanckiego 301.

• stan: 700
• dowódca: kpt. Władysław Żogło „Zych”
  • adiutant: ppor. Kazimierz Dogil „Sawko"
  • lekarz: ppor. Antoni Łozowski „Brodacz”
• skład:

1. kompania – ppor. Jan Wasiewicz „Lew” – przeniesiona do VII batalionu (maj 1944 r.)
2. kompania – ppor. Józef Klukiewicz „Bartek”
3. kompania – ppor. Jerzy Dąbrowski „Dąb”

• przynależność: Zgrupowanie Nadniemeńskie

II batalion – utworzony z oddziału partyzanckiego 314.

• stan: 650
• dowódca: kpt. Jan Borysewicz „Krysia”
  • adiutant: sierż. Franciszek Załuski „Socha”
  • lekarz: ppor. Ryszard Fidelski „Burda”
  • kapelan: ks. ppor. Ignacy Kryński „Poważny”
• skład:

1. kompania – ppor. Edward Jodko „Narkiewicz” do 03.1944 r., ppor. Aleksander Dziakiewicz „Oleś” do końca 05.1944 r., ppor. Jan Borysewicz „Bzura” – stryjeczny brat Jana Borysewicza „Krysia”
2. kompania – por. Antoni Borewicz „Antoni”
3. kompania – ppor. Kazimierz Krzywicki „Wiesław”

kompania zapasowa – ppor. Aleksander Dziakiewicz „Oleś”

• przynależność: Zgrupowanie Północne

III batalion – utworzony z uderzeniowych batalionów kadrowych

• stan: 480
• dowódca: por. Bolesław Piasecki „Sablewski”
  • adiutant: ppor. Jan Wyszomirski „Wroński”
  • lekarz: Stefan Goebel „Kreczetow”
  • kapelan: ks. Mieczysław Suwała „Oro”
• skład:

1. kompania – ppor. Stanisław Karolkiewicz „Szczęsny”; jednym z żołnierzy tej kompanii byli Leon Suszyński „P-8” „Peoś”, „Litwin”, Boleslaw Marcinkiewicz „Zuk”,
2. kompania – ppor. Ryszard Reiff „Jacek”
3. kompania – ppor. Stanisław Hniedziewicz „Olgierd” do 8.07.1944 r., następnie ppor. Andrzej Krasiński „Bojar”

• przynależność: Zgrupowanie Wschód

IV batalion – utworzony z oddziału partyzanckiego 312.

• stan: 1600 (łącznie z 2 szwadronem 26 pułku ułanów)
• dowódca: ppor. Czesław Zajączkowski „Ragner”
  • adiutant: sierż. podch. Piotr Szymkowicz „Pietia”
  • lekarz: ppor. Bronisław Oszmian „Demon'
• skład:

1. kompania – ppor. Alfred Matulewicz „Fred”
2. kompania – ppor. Jerzy Bokłażec „Pazurkiewicz” do 04.1944 r., ppor. Jerzy Leszczyński „Lotnik” do 18.05.1944 r., ppor. Józef Jagielski „Pion”
3. kompania – sierż. Andrzej Ochwat „Zając”^[1][2], ppor. Jarosław Kmita „Aleksander" do 5.03.1944 r., sierż. pchor. Władysław Kołodziński „Ali”

kompania broni ciężkiej – ppor. Włodzimierz Citowicki „Mewa”

kompania samochodowa – ppor. Jerzy Bokłażec „Pazurkiewicz”

kompania szkolna – ppor. Jarosław Kmita „Aleksander” do końca 04.1944 r., ppor. Niekrasiewicz „Zemsta”

• przynależność: Zgrupowanie Nadniemeńskie

V batalion – utworzony z konspiracyjnej kompanii „Bieniakonie”, pełny stan osiągnął w maju 1944 r.

• stan: 300
• dowódca: kpt. Stanisław Truszkowski „Sztremer” do 3.07.1944 r., kpt. Bolesław Wasilewski „Bustromiak”
  • adiutant: ppor. Józef Wierzbicki „Wróblewski”
  • lekarz: ppor. Jerzy Przyszwa-Strzeszewski „Janko”
  • kapelan: ks. Piotr Siczek „Piotr”
• skład:

1. kompania – ppor. Józef Malinowski „Horyń”
2. kompania – kpt. Stanisław Szabunia „Licho”
3. kompania – ppor. Czesław Stecewicz „Śmiały” do 04. 1944 r., por. Jan Bobin „Kalina”

dca. plutonu Bolesław Siemiątkowski „Czarny” odznaczony Krzyżem Virtuti Militari

strzelec Fredynand Woronowicz „Fred” odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych

• przynależność: Zgrupowanie Północne

VI batalion – utworzony z oddziału partyzanckiego 321.

• stan: 520
• dowódca: kpt. Stanisław Dedelis „Pal”
  • adiutant: pchor. Władysław Kondratowicz „Lot”
  • lekarz: NN „Angloameryka”
• skład:

1. kompania – ppor. Zdzisław Bułak-Bałachowicz „Zdrój”
2. kompania – ppor. Jan Redzik „Nowina”
3. kompania – ppor. Jan Pilecki „Artur”

• przynależność: Zgrupowanie Wschód

VII batalion – utworzony z oddziału partyzanckiego działającego w ośrodku szczuczyńskim

• stan: 780
• dowódca: ppor. Bojomir Tworzyański „Ostoja” od 15.03.1944 r. do początku 04.1944 r., por./mjr Jan Piwnik „Ponury” do 16.06.1944 r., następnie ppor. Bojomir Tworzyański „Ostoja"
  • adiutant: ppor. Bronisław Filipowicz „Mały” do 16.06.1944 r., chor. Wacław Ługowski „Burza”
  • lekarz: Jan Kondrat „Jontek”
• skład:

1. kompania – ppor. Jan Borysewicz „Bzura” do 1. poł. 04.1944 r., ppor. Bojomir Tworzyański „Ostoja” do 16.06.1944 r., ppor. Witold Ginel „Czertwan”, por. Jan Woźniak „Kwaśny”; dowódca I plutonu - ppor. Gustaw Heczko „Skorpion”, „Rogacz”
2. kompania – ppor. Eugeniusz Klimowicz „Okoń”
3. kompania – ppor. Jan Wasiewicz „Lew” – po przeniesieniu z 1 batalionu
4. kompania – por. Jan Woźniak „Kwaśny”, następnie NN „Aleksander”.

• przynależność: Zgrupowanie Zachód

VIII batalion „Bohdanka” – utworzony z Samodzielnych Kompanii Zdzięcioł-Nowojednia „Stawy-Mydło” oraz Nowogródek „Stawy-Ryby”

• stan: 200
• dowódca: ppor. Tadeusz Mossakowski „Jastrzębiec” do 7.06.1944, Tadeusz Drobniak „Jarosz” do 4.07.1944 r., ppor. Józef Zwinogrodzki „Turkuć”
• adiutant: Julian Horodecki „Tor”
• lekarz: NN „Kocur”
• skład:

1. kompania – ppor. Józef Zwinogrodzki „Turkuć”
2. kompania – ppor. Wacław Janikowski „Jurand”
3. kompania – ppor. Leszek Kozłowski „Gaston”
4. kompania – kpr./ppor. Józef Abłażej „Bohun”.

• przynależność: Zgrupowanie Nadniemeńskie

Przypisy

Bibliografia

• Jan Wasiewicz, Józef Wilbik, Krótki zarys organizacji Okręgu Nowogródek, [w:] Ze wspomnień żołnierzy AK Okręgu Nowogródek, oprac. Eugeniusz Wawrzyniak, Warszawa 1988.
• Jan Erdman, Droga do Ostrej Bramy, Warszawa 1990, s. 274-275 i in.
• Roman, Wincenty Gwiżdż (red.): IV Batalion 77 Pułku Piechoty Armii Krajowej Okręgu Nowogródzkiego – „Nów” 1943-1945. Gdańsk: Wydawnictwo „44” S.C, 1998. ISBN 83-907179-0-5.
• Kazimierz Krajewski, Na Ziemi Nowogródzkiej "Nów" – Nowogródzki Okręg Armii Krajowej, Warszawa 1997.
• Wojciech Königsberg, Droga „Ponurego”. Rys biograficzny majora Jana Piwnika. Wyd. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2011, ss. 360. ISBN 978-83-7399-475-1

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy