Abhidharma

Abhidharma (sanskr.; pali abhidhamma; chiń. 阿毘達磨 ebidamo; kor. 아비달마 abidarma; jap. apidarma, ahitatsuma; wiet. a-tì-đạt-ma) – termin znaczący właściwie „o dharmie”, tradycyjnie tłumaczony jednak jako „Najwyższa Dharma”.

Pojęcie to definiowano odmiennie w różnych okresach rozwoju buddyzmu. Wasubandhu[1], jeden z największych autorytetów wczesnego buddyzmu, definiował to pojęcie w Abhidharmakośa (Skarbiec Abhidharmy) jako czystą intuicyjną wiedzę, czyste intuicyjne poznanie dharm wraz z uzupełniającymi dyscyplinami (prajñāmalā sānucārabhidharma). Nieco dalej poszedł Asanga, który opisał abhidharmę jako najbliższe, gruntowne (abhimukhata) i trwałe (ābhkşnyāt) postrzeżenie natury istnienia. Jest ona także próbą poszukiwania głębszego znaczenia nauk Buddy (sanskr. sūtrātha) i w końcu służy jako środek powstrzymania i starcia skaz (pali asava, sanskr. aśrava) czy też skalań (pali kilesa, sanskr. klesia).

Literatura abhidharmy jest bardzo obfita; przyczyniły się do tego zwłaszcza dwie szkoły hinajany: theravadinów i sarvastivadinów. Dla innych szkół, jak na przykład sautrantików, abhidharma w ogóle nie jest słowem Buddy.

Abhidharma jako reprezentatywna psychologia Wschodu

Religie Wschodu są obfitym źródłem złożonych koncepcji psychologicznych. Mimo iż religie te znacznie różnią się między sobą pod względem wierzeń i przedstawianej wizji świata, to prezentowane w nich systemy psychologiczne są do siebie zbliżone. Według niektórych psychologów Zachodu[2] Abhidharma stanowi system psychologiczny typowy dla Wschodu, bardzo usystematyzowany i skomplikowany, zawierający wiele dobrze sformułowanych koncepcji psychologicznych. Przedstawiając oryginalne poglądy Buddy na naturę ludzką, reprezentuje nauki psychologiczne typowe nie tylko dla buddyzmu, lecz wspólne wszystkim religiom Wschodu.

Zobacz też

Przypisy

  1. Tu nie chodzi o Wasubandhu, brata Asangi, tylko o wcześniejszego uczonego związanego z hinajaną.
  2. C.S. Hall, G. Lindzey, Teorie osobowości (rozdz. 10. Psychologia Wschodu), PWN, Warszawa 1990, ​ISBN 83-01-09240-8​.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Dharma Wheel.svg
Autor: commons: Shazz / pl.wiki: Shazz🔆, Licencja: GFDL
Koło Dharmy