Administracja

Administracja (łac. administrare – być pomocnym, obsługiwać, zarządzać, ministrare – służyć) – działalność organizatorska realizowana przy pomocy aparatu urzędniczego, obejmująca zakres spraw o charakterze publicznym, regulowana przez ogólne normy prawne. W innym ujęciu może także oznaczać zarządzanie jakimikolwiek sprawami, własnymi (np. gospodarstwem domowym) lub cudzymi (np. czyimś przedsiębiorstwem).

Administracja, w najbardziej ogólnym sensie, jest rozumiana jako „wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągnięcia pewnych celów”[1]. Administracja w tym ujęciu jest działalnością trwałą, celową i planowaną[1]. Tak więc według Eugeniusza Ochendowskiego można mówić o administracji domu, przedsiębiorstwa, zakładu, organizacji społecznej i tym podobne[1].

Jako system, administracja stanowi zbiór powiązanych ze sobą i współpracujących instytucji.

Źródeł administracji, pojmowanej jako zarząd państwem, należy szukać w starożytnych despotiach wschodnich (Egipt, Persja), a także w innych regionach świata, w których w starożytności istniały państwa posiadające własny zarząd. Wśród nich można wymienić Majów, Azteków, Tolteków, Inków w Ameryce; Chińczyków oraz chociażby Hetytów, Żydów na Bliskim Wschodzie.

Cechy i zadania wymienione powyżej spełniały także systemy urzędnicze starożytnego Rzymu, Bizancjum, XII-wiecznego Królestwa Sycylii czy państwa krzyżackiego. W średniowieczu ważną rolę w procesie administracyjnym spełniał Kościół, pod którego opieką znajdowało się częściowo szkolnictwo, szpitale, przytułki. Współczesny system administracyjny nawiązuje do monarchii absolutnej, gdzie administracja spełniała kilka cech, w tym:

  • inicjowała działalność organizatorską,
  • rozwiązywała konkretne problemy związane z zarządem państwem,
  • regulowała życie społeczne poddanych (nie stosowano wówczas pojęcia „obywatel”),
  • ingerowała w życie gospodarcze, wprowadzając w życie doktrynę merkantylizmu
  • opierała się na stosowanych współcześnie zasadach: centralizacji, koncentracji, fachowości, hierarchiczności, resortowości. We Francji doby absolutyzmu powołano ministeriat, sekretarzy stanu i to według kryterium rzeczowego (uprzednio terytorialnego),
  • wpływała na tworzenie się biurokracji i służby cywilnej,
  • stopniowo rozróżniała administrację od wymiaru sprawiedliwości (co we wcześniejszych wiekach wcale nie było takie oczywiste),
  • działała przy pomocy środków władczych (czyli opartych na przymusie). Środki niewładcze nie były wówczas stosowane i z zasady nie są używane w administracji publicznej. Gdyby były stosowane, oznaczałoby to, że władca nie posługiwał się rozkazami, które musiały być wykonywane przez poddanych, pod groźbą surowych kar, lecz swoje sprawy załatwiał za pomocą próśb.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Dział I „Zagadnienia ogólne”, rozdział I „Administracja publiczna i prawo administracyjne”, [w:] Eugeniusz Ochendowski, Prawo administracyjne. Część ogólna., Toruń: Comer, 1994, s. 3, ISBN 83-85149-11-2.

Bibliografia