Agraryzm

Agraryzm – doktryna społeczna i ruch społeczny uznająca rolę rolnictwa w gospodarce jako opartego na samodzielnych gospodarstwach rolnych. Dąży do zwiększenia działań przyczyniających się do rozwoju kulturowego i gospodarczego wsi[1].

Agraryzm to koncepcja próbująca stworzyć ustrój balansujący między wolnym rynkiem, a protekcjonizmem. Początki myśli agraryzmu związane są z francuskimi fizjokratami, którzy to byli przekonani o wyższości rolnictwa, jego pierwszorzędnej roli nad innymi ówczesnymi gałęziami gospodarki jak przemysł, handel, czy rzemiosło[2].

Historia

Doktryna agrarystyczna powstała w 2. połowie XIX wieku w Niemczech, a jako ruch społeczny, polityczny i gospodarczy rozwinął się on w pierwszej połowie XX wieku. Najsilniejszy rozkwit myśli agraryzmu przypada na lata 1893–1930 (wielki kryzys lat trzydziestych). Twórcą terminu „agraryzm” jest Albert Schäffle, w Stanach Zjednoczonych zbliżony ruch nosi miano ruralizmu. Partie agrarystyczne działają w wielu państwach. W Polsce twórcą agraryzmu politycznego był ksiądz Stanisław Stojałowski[3], a do podobnych idei odwołuje się Polskie Stronnictwo Ludowe, natomiast wcześniej idee agraryzmu szerzyły, m.in. Samoobrona RP[4], Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, Stronnictwo Ludowe „Roch”, Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej Samopomoc, Niezależna Partia Chłopska[5].

Przypisy

  1. ↑ Roman Andrzej (1942-) Tokarczyk, Zarys głównych elementów agraryzmu, nakł. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1999 [dostęp 2021-05-20].
  2. ↑ Janusz Myszczyszyn, Protekcjonizm agrarny a rozwój przemysłu w Królestwie Prus w drugiej połowie XIX w. i początkach XX w. na przykładzie prowincji Pomorze, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku”, 11, 2013, ISSN 2450-6796 [dostęp 2021-05-20] (ang.).
  3. ↑ Jacek Bartyzel, Bogdan Szlachta, Adam Wielomski, Encyklopedia polityczna. Radom 2007, s. 20.
  4. ↑ Krzysztof Kowalczyk, Jerzy Sielski, Partie i ugrupowania parlamentarne III RP, Toruń: Duet, 2006, ISBN 978-83-89706-84-3, OCLC 122529970 [dostęp 2021-07-05].
  5. ↑ Fajkowski 1971 ↓, s. 401.

Bibliografia

  • Józef Fajkowski: Krótki zarys historii ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1971.
  • Praca zbiorowa: Słownik historii Polski i świata. Katowice: Videograf II, 2001.
  • Jacek Bartyzel, Bogdan Szlachta, Adam Wielomski: Encyklopedia polityczna. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, 2007.