Andrzej Strumiłło

Andrzej Strumiłło
Ilustracja
Andrzej Strumiłło (2013)
Data i miejsce urodzenia

23 października 1927
Wilno

Data i miejsce śmierci

9 kwietnia 2020
Suwałki

Dziedzina sztuki

Malarstwo, grafika, fotografia, poezja, rzeźbiarstwo, scenografia, wystawiennictwo

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Andrzej Strumiłło w latach 60.

Andrzej Strumiłło (ur. 23 października 1927[1] w Wilnie[2][3], zm. 9 kwietnia 2020 w Suwałkach[4][5]) – polski malarz, grafik, rzeźbiarz, fotograf, poeta[2], pisarz, scenograf[1], pracownik ASP w Krakowie, kierownik pracowni graficznej[6] Sekretariatu Generalnego ONZ[1][7]. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików[8] i Rady Naukowej Wigierskiego Parku Narodowego[1], członek kapituły nagrody „Włócznia Jaćwingów”[9] oraz kapituły „Złotego Berła Kultury Polskiej”. Od 1984 mieszkał w Maćkowej Rudzie nad Czarną Hańczą[10] na Suwalszczyźnie[11].

Życiorys

Dzieciństwo spędził nad Żejmianą[12] pod Święcianami[11], gdzie znajdował się zaścianek Sudany, z którego pochodziła jego matka – Kazimiera Jurszanówna[13]. Ojcem artysty był Rafał Strumiłło-Pietraszkiewicz, który pracował jako budowniczy linii telefonicznych w Wileńskiej Dyrekcji Poczt i Telegrafów[13]. Przed wojną był ministrantem w kościele św. Piotra i Pawła na Antokolu[13]. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi pod kierunkiem Władysława Strzemińskiego, a także na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie w 1950 uzyskał dyplom[7][9]. W latach 1949–1953 był asystentem na obu uczelniach. Od 1977 do 1980 pracował na stanowisku profesora krakowskiej ASP[14][9], a w roku akademickim 1987/1988 był wykładowcą suwalskiej filii Akademii Teologii Katolickiej[7]. W latach 1982–1984 przebywał w Nowym Jorku, gdzie w wyniku wygranego konkursu piastował stanowisko kierownika pracowni graficznej przy sekretariacie Organizacji Narodów Zjednoczonych[11], lecz nie zdecydował się na przedłużenie kontraktu i powrócił do Polski, gdzie osiadł na stałe w Maćkowej Rudzie nad Czarną Hańczą, „skąd jest najbliżej do Wilna”[1][13]. W 1977 zainicjował Spotkania Sztuka–Środowisko w Wigrach[7]. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[15].

Po 1956 zaczął współpracę z Polską Izbą Handlową, dla której projektował pawilony wystawiennicze – dzięki temu mógł podróżować po świecie[13]. W ciągu swej kariery artystycznej Strumiłło zwiedził wiele krajów, w których pobyt dokumentował cyklami rysunkowymi i fotograficznymi: Chiny (w latach 1954 i 1961), Włochy (1957), Indie (1959, 1970 i 1972), Nepal (1974 i 1980), Japonia i Tajlandia (1987)[7]. Wydał dwa tomy poezji: Moje i Jak[2]. W roku 2008 nakładem łomżyńskiej oficyny wydawniczej „Stopka” ukazała się książka Factum est (łac.: Stało się), która jest zbiorem dzienników i ilustracji artysty z lat 1978–2006[11][16], a w 2009 „Ja. Poezje wybrane” (w 2010 roku wiersze zostały wydane jako audiobook, czyta sam autor). Wraz z Czesławem Miłoszem i Tomasem Venclovą był pomysłodawcą stworzenia Księgi Wielkiego Księstwa Litewskiego, której to przygotowania i wydania w maju 2009 podjęła się sejneńska fundacja „Pogranicze”[17][18]. W grudniu 2008 w Suwałkach została otworzona galeria artysty, której budowę sfinansowały urząd miasta i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (koszt remontu pomieszczeń przeznaczonych na wystawę wyniósł 650 tys. )[19]. W pięciu halach wystawienniczych (około 200 m2) zgromadzone zostały prace Andrzeja Strumiłły z zakresu malarstwa, rzeźby, fotografii i rysunku[20][19] oraz część kolekcji azjatyckiej.

Andrzej Strumiłło 50-lecie pracy twórczej celebrował w Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie wystawą swych rysunków z Azji (Galeria Azjatycka 1997). Rok wcześniej prezentował tu nepalskie malarstwo sakralne. Muzeum organizowało również wiele wystaw artysty w kraju i za granicą (Zabytki Indii, Nowe Delhi, Mój Nepal, Katmandu, Andrzej Strumiłło – rysunki z Azji, Hanoi, Azja w rysunkach Andrzeja Strumiłły, Jużnosachalińsk). Wystawę Kobzdej, Kulisiewicz, Strumiłło – rysunki z Azji, Galeria Azjatycka 1993, w następnym roku eksponowano w Nowym Delhi, Bratysławie, Moskwie, a w kolejnym w Pradze, Lipsku i Weimarze. Andrzej Strumiłło przez wiele lat zasiadał w Radzie Muzealnej i był wielkim przyjacielem Muzeum Azji i Pacyfiku.
W 90. rocznicę urodzin artysty, w 2017, zorganizowano na Podlasiu Rok Andrzeja Strumiłły[21].

Stała wystawa dzieł artysty prezentowana jest w Galerii Sztuki Stara Łaźnia Suwalskiego Ośrodka Kultury[22].

15 kwietnia 2020, po mszy pogrzebowej odprawionej w Kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Wigrach, urna z prochami artysty została złożona na cmentarzu parafialnym w Magdalenowie.

Ważniejsze wystawy indywidualne o tematyce azjatyckiej

  • 1954
    • Akademia Sztuk Pięknych w Pekinie, Chiny (rysunek)
  • 1955
  • 1958
    • Galeria Kordegarda w Warszawie – Szkice z podróży do ZSRR
  • 1967
    • Ułan Bator, Mongolia (ilustracja książkowa o tematyce azjatyckiej)
    • Kordegarda w Warszawie – Rysunki i fotogramy z Mongolii
  • 1968
    • Klub Technika w Olsztynie – Rysunki i fotogramy z Mongolii
    • Powiatowy Dom Kultury w Mrągowie – Rysunki i fotogramy z Mongolii
    • Pałac Młodzieży w Katowiach – Rysunki i fotogramy z Mongolii
  • 1969
    • Galeria „Zachęta” w Warszawie – Wietnam 69
    • Hanoi, Wietnam – Wystawa grafiki książkowej, katalog
  • 1970
    • Lalit Kala Akademi, Nowe Delhi, Ahmadabad, Hajdarabad Indie – Gwasz, grafika, rysunek, katalog
    • Pałac Kultury w Poznaniu – Wietnam 69 (rysunek, fotografia), katalog
    • Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach – Wietnam 69 (rysunek, fotografia)
    • Zamek w Olsztynie – Wietnam 69 (rysunek, fotografia), katalog
  • 1971
    • Pawilon SARP w Warszawie – Zabytki Dalekiego Wschodu (fotografie: Indie, Nepal, Wietnam), katalog
    • Galeria Cypriana Majernika, Bratysława, Czechosłowacja – Wietnam i Penetracje, katalog
    • Galeria Sztuk Pięknych w Litomierzycach, Czechosłowacja – Wietnam i Penetracje
    • Mała Zamkowa Galeria w Cieplicach – Wietnam i Penetracje, katalog
  • 1972
    • India Fine Arts and Crafts Society, New Delhi, Indie (rysunek)
    • Polski Ośrodek Kultury i Informacji, Berlin, NRD – Wietnam
  • 1973
    • Zamek w Szczecinie – Sztuka Nepalu, Indie – sztuka starożytna i średniowieczna, ** Indie – sztuka czasów muzułmańskich, katalog
    • Muzeum Architektury we Wrocławiu – Architektura Indii i Nepalu (fotografia, rysunki), katalog
    • KMPiK, Radom – (rysunki z Indii)
  • 1974
    • Ułan Bator, Mongolia (rysunki o tematyce azjatyckiej)
    • Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie – Mongolia
  • 1976
    • Muzeum Etnograficzne w Krakowie – Nepal – rysunek, fotografia, kolekcja, katalog
    • Muzeum Historyczne m.st. Warszawy – Nepal – rysunek, fotografia, kolekcja
  • 1977
    • Galeria Kordegarda w Warszawie – Zabytki Indii (fotografia)
    • Muzeum Etnograficzne w Toruniu – Nepal (rysunki, fotografia, kolekcja)
    • Galeria Kordegarda w Warszawie – Indie – sztuka dawna (fotografie)
  • 1978
    • Biblioteka Centralna w Tokio, Japonia (ilustracja)
    • Muzeum Etnograficzne, Toruń – Nepal – krajobraz, ludzie, kultura, eksponaty, rysunki, fotografie
  • 1979
    • Galeria Nusantara Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie – Azja – rysunki i kolekcja, katalog
  • 1980
    • Królewska Akademia Sztuk w Katmandu, Nepal – Mój Nepal (rysunek), katalog
    • New Delhi, Indie – Indie oczami polskiego artysty (fotografia)
  • 1985
    • BWA Suwałki – Wystawa malarstwa. Okna. Drzwi. Mandale, katalog
    • Muzeum Okręgowe w Suwałkach – Malarstwo i grafika lamajska, Paty z Orisy z kolekcji Andrzeja Strumiłły, katalog
    • Galeria PKZ w Warszawie – Wietnam w rysunkch Andrzeja Strumiłły
    • Muzeum Narodowe w Hanoi, Wietnam – Rysunki z Azji
  • 1986
    • Muzeum Sztuki Wietnamskiej w Hanoi, Wietnam – Rysunki z Azji, katalog
  • 1987
    • Galeria Nusantara Muzeum Azji i Pacyfiku – Ceramika ludowa Uzbekistanu i Tadżykistanu (kolekcja A.S.), katalog
  • 1988
    • KMPiK, Maćkowa Ruda – Fotografia azjatycka
  • 1990
    • Muzeum Okręgowe w Jużno-Sachalińsku, Rosja – Rysunki azjatyckie
  • 1994
    • Muzeum Okręgowe w Ostrołęce – Rzeźba tamilnadu (fotografie autorskie, aranżacje)
  • 1996
    • Galeria Azjatycka Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie – Krąg siły. Thangka z Nepalu, katalog
  • 1997
    • Galeria Azjatycka Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie – Azja (rysunki ze zbiorów MAiP), katalog
    • Uniwersytet Warszawski – Andrzej Strumiłło – symbole lamajskie ze zbiorów MAiP, wystawa z okazji międzynarodowej konferencji „Świat kultury Tybetu”, katalog
  • 2005
    • Dom Pracy Twórczej Wigry – Indie w twórczości Andrzeja Strumiłły. Impresje, inspiracje, katalog
    • Narodowa Galeria Sztuki Współczesnej w Nowym Delhi, Indie – Indie – impresje i inspiracje
  • 2008
    • ZPAF, Galeria – Wschód-Zachód, Warszawa, fotografia, katalog
  • 2016
    • Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku – Tajga. Daleki Wschód 1958[23][24]

Książki ze wstępem Andrzeja Strumiłły oraz teksty autorskie o tematyce azjatyckiej (wybór)

  • 1958
    • Widziałem liany limonika, „Sztandar Młodych”, nr 263
    • Udege, „Sztandar Młodych”, nr 269, s. 5
    • Kieta, „Sztandar Młodych”, nr 281, s. 4
    • O Andrzeju Wróblewskim, „Przegląd Artystyczny”, nr 5, s. 49-50
    • Szkice syberyjskie (rysunki i wiersze), „Przegląd Kulturalny,” nr 49 (327), s. 5
  • 1959
    • Andrzej Strumiłło rysunki z Chin, „Ty i ja. Magazyn Ilustrowany”, nr 6 (38)
  • 1964
    • Rysunki Andrzeja Strumiłły z podróży do Syrii z 1964 r., „Ty i ja. Magazyn Ilustrowany”, nr 12 (56), s. 38-39
  • 1967
    • W kraju Tarbargana i birkuta. Wspomnienia uczestnika I polskiej wyprawy w góry Ałtaju, „Łowiec polski” nr 23/24, s. 9-10
  • 1970
    • Ludowa sztuka agitacji, „Projekt”, nr 3 (76), s. 21-26
    • Żywe Indie, „Projekt”, nr 6 (79), s. 32-37
  • 1971
    • Kaustubha, „Projekt“, nr 6 (85), s. 48-54
  • 1972
    • Z klasztornej góry Swayambhu Nath, Literatura, nr 11, s. 10-11
  • 1973
    • Wieczna rzeka Sansary – życie jej falą, Kontynenty, nr 7, s. 28-31
    • Stoły kamienne, „Projekt”, nr 4 (95), s. 18-23
    • Skansen koreańskiego budownictwa drewnianego, „Projekt”, nr 5, s. 36-39
    • Widzialne imię niewidzialnego i współczesne druki arabskie, „Ty i ja. Magazyn Ilustrowany”, nr 6 (158), s. 19-20
    • Sztuka dewocjonalia Indii, „Ty i ja. Magazyn Ilustrowany”, nr 7 (159), s. 12-13
    • Płatek lotosu w ogniu piekielnym, „Ty i ja. Magazyn Ilustrowany”, nr 8 (160), s. 20-21
  • 1974
    • Druki arabskie, „Projekt”, nr 5 (102), s. 16-17
    • Wejść, wyjść, wejrzeć, wyjrzeć, „Projekt”, nr 6, s. 17-23
  • 1975
    • Z szerokiego świata (zdjęcia A.S.), „Poezja”, nr 1, s. 75
    • W kręgu jurty, „Projekt”, nr 2 (105), s. 24-31
    • Obrazy miłości, „Projekt”, nr 5, s. 28-30
  • 1977
    • Uwagi o historii, kulturze i etnografii, red. Piotr Młotecki, Kangbachen zdobyty, s. 150-155, Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa
    • Indyjskie refleksje, red. Jerzy Barszczewski, W kraju Indiry Gandhi, s. 79, KAW, Warszawa
  • 1996
    • Grafika japońska – katalog wystawy (wstęp), ROKiS, Suwałki
  • 1998
    • Lekcja wschodnia – wstęp do albumu wystawy prac A.S. „Azja” w Muzeum Azji i Pacyfiku”, „Dom i wnętrze”, nr 4, s. 112
  • 2000
    • Pomiędzy ascezą i żywiołem – inspiracje i echa sztuki azjatyckiej w twórczości współczesnych artystów polskich, „Orient w kulturze polskiej” (materiały z sesji jubileuszowej z okazji 25-lecia Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie, 15-16.10.1998, s. 69-74, Warszawa
  • 2001
    • Andrzej Wawrzyniak, Gra va banque (wypowiedź A.S. o Andrzeju Wawrzyniaku), „Poznaj Świat”, nr 11 (538), s. 28-32
  • 2014
    • album monograficzny Czas utrwalony. Augustowski świat Judela Rotsztejna, prezentujący dorobek Judela Rotsztejna, fotografa działającego w Augustowie w dwudziestoleciu międzywojennym. Andrzej Strumiłło był autorem koncepcji i układu graficznego albumu[25].

Ciekawostki

  • W dokumentach Andrzeja Strumiłły jako data urodzenia widnieje 1928, choć urodził się wcześniej, w 1927. Jest to wynik starań jego matki, dzięki czemu w czasie wojny uniknął wywiezienia na roboty przymusowe do III Rzeszy[1].
  • W trakcie pracy w ONZ, Strumiłło zainspirowany obserwacją amerykańskiego konsumpcjonizmu postanowił zrobić wycieczkę po sklepach i policzyć wszystkie oferowane modele szczoteczek do zębów. W ciągu jednego dnia naliczył ich 120[13].
  • Posiadał hodowlę koni arabskich, a także 40 ha ziemi, z których połowę zalesił, sadząc 30 tys. drzew[13].

Odznaczenia, nagrody

Przypisy

  1. a b c d e f "Znad East River nad Czarną Hańczę" – artykuł w GAZECIE Dzienniku Polonii w Kanadzie (pol.)
  2. a b c Andrzej Strumiłło, Społeczne LO w Wałbrzychu [zarchiwizowane z adresu 2009-05-21].
  3. Andrzej Strumiłło w bazie filmpolski.pl
  4. Nie żyje Andrzej Strumiłło, Polskie Radio Białystok [dostęp 2020-04-09] (pol.).
  5. Helena Wysocka, Andrzej Strumiłło Honorowy Obywatel Suwałk nie żyje. Odszedł wybitny artysta, Gazeta Współczesna, 9 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-09] [zarchiwizowane z adresu].
  6. nazwa w j. ang.: Graphic Presentation Unit
  7. a b c d e Andrzej Strumiłło, wrotapodlasia.pl, 16 grudnia 2004 [zarchiwizowane z adresu 2018-08-06].
  8. Członkowie ZPAF – Andrzej Strumiłło, zpaf.pl [zarchiwizowane z adresu 2010-12-29].
  9. a b c d e Andrzej Strumiłło, UM Suwałki [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04].
  10. Romuald Mieczkowski, ZNAD ŻEJMIANY NAD CZARNĄ HAŃCZĘ, Andrzej Strumiłło (1927-2020), „Znad Wilii”, nr 2 (82) z 2020 r., s. 11-33,
  11. a b c d Henryk Mażul, Piórem przez los spełniony, Magazyn Wileński, wrzesień 2008 [zarchiwizowane z adresu 2013-05-02].
  12. Leonard Drożdżewicz, ZNAD ŻEJMIANY, CZARNEJ HAŃCZY, ŁOSOŚNY – DO NIEMNA, „Znad Wilii”, nr 3 (83) z 2020 r., s. 86-91,
  13. a b c d e f g Wywiad przeprowadzony przez National Geographic (pol.)
  14. Andrzej Strumiłło, Culture.pl [dostęp 2020-04-10].
  15. Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
  16. „Factum est” – Andrzej Strumiłło, cojestgrane.pl [zarchiwizowane z adresu 2010-12-14].
  17. Sejny: Promocja „Księgi Wielkiego Księstwa Litewskiego”, radio5.com.pl, 10 maja 2009 [zarchiwizowane z adresu 2012-03-17].
  18. Wywiad ze Strumiłłą – Gazeta Wyborcza, Białystok (pol.)
  19. a b Powstało Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły, wp.pl, 23 grudnia 2008 [zarchiwizowane z adresu 2008-12-26].
  20. Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły w Suwałkach (pol.)
  21. Rok 2017 – Rokiem Profesora Andrzeja Strumiłły w Podlaskiem. radio.bialystok.pl, 2016-11-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-10)].
  22. Iwona Danilewicz, Prace Andrzeja Strumiłły w Starej Łaźni z ministerialną dotacją.
  23. Tajga. Daleki Wschód 1958 – Wystawa i spotkanie otwarte, bialystokonline.pl, 9 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-13].
  24. Andrzej Strumiłło „Tajga. Daleki Wschód 1958”, Opera i Filharmonia Podlaska [dostęp 2016-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-20].
  25. Czas utrwalony. Augustowski świat Judela Rotsztejna. Andrzej Strumiłło (koncepcja i projekt graficzny), Wojciech Batura, Barbara Kondracka (tekst). Suwałki-Augustów: Towarzystwo Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych „Nad Czarną Hańczą” w Suwałkach, 2014. ISBN 978-83-933312-2-2.
  26. Dziennik Polski, r. XXV, nr 169 (7905), s. 3.
  27. Dziennik Polski r. XXX, nr 165 (9446), s. 2.
  28. M.P. z 2000 r. nr 13, poz. 258.
  29. Lista laureatów medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2020-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-26)].
  30. Andrzej Strumiłło – Honorowy Ambasador Województwa Podlaskiego. „Kurier Poranny”, 2009-03-28
  31. Piotr Mitzer laureatem Nagrody im. K.I. Gałczyńskiego Orfeusz, www.orfeusz-nagroda.pl [dostęp 2020-07-27].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Andrzej Strumiłło w latach 60.jpg
Andrzej Strumiłło, polski artysta malarz
Andrzej Strumiłło.jpg
Autor: Astrumillo, Licencja: CC BY-SA 4.0
Andrzej Strumiłło - Maćkowa Ruda 26 luty 2013