Anton Webern

Anton Webern
Ilustracja
Anton Webern (Szczecin, październik 1912)
Imię i nazwisko

Anton Friedrich Wilhelm (von) Webern

Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1883
Wiedeń

Pochodzenie

austriackie

Data i miejsce śmierci

15 września 1945
Mittersill

Instrumenty

fortepian, wiolonczela

Gatunki

muzyka poważna, muzyka modernistyczna, muzyka współczesna

Zawód

kompozytor

Strona internetowa
Dorobek kompozytorski
Rodzaj twórczościLiczba dzieł
Muzyka wokalna
Pieśni44
Muzyka chóralna5
Muzyka instrumentalna
Symfonie1
Koncerty1
Muzyka kameralna19
Inne formy orkiestralne10
Utwory na fortepian5
Razem87

Anton Friedrich Wilhelm (von) Webern (ur. 3 grudnia 1883 w Wiedniu, zm. 15 września 1945 w Mittersill)[1][2]austriacki kompozytor współczesny. Jedna z czołowych postaci drugiej szkoły wiedeńskiej.

Życiorys

Dzieciństwo spędził najpierw w Grazu, potem w Klagenfurt am Wörthersee. Otrzymał ogólne wykształcenie w lokalnym gimnazjum. Już w dzieciństwie zdradzał talenty muzyczne. Uczył się gry na fortepianie i wiolonczeli. W 1902 rozpoczął naukę na uniwersytecie wiedeńskim, gdzie studiował u Guido Adlera (muzykologię), Hermanna Graedenera (harmonię) i Karela Navrátila (kontrapunkt). W 1906 obronił doktorat z muzykologii i zakończył swoją edukację na uniwersytecie wiedeńskim. Równocześnie od 1904 studiował prywatnie kompozycję pod kierunkiem Arnolda Schönberga[3][2]. Po 1906 rozpoczął karierę dyrygenta lokalnych orkiestr w Bad Ischl, Gdańsku, Szczecinie, Pradze i innych miastach. Równolegle do pracy dyrygenta komponował[3].

Po I wojnie światowej wrócił do Wiednia by wraz z Schönbergiem i Bergiem założyć Towarzystwo Muzyczne, w którego pracach aktywnie uczestniczył przez następne lata. Jednocześnie współpracował z radiem wiedeńskim i pracował jako nauczyciel muzyki w Żydowskim Instytucie dla Niewidomych. Mieszkał i komponował w Mödling. W 1932 przeniósł się do Wiednia, a stamtąd do Maria Enzersdorf. Stale uczył prywatnie. Jego uczniami w różnym okresie byli m.in. Leopold Spinner, Willi Reich, Humphrey Searle i Karl Amadeus Hartmann[4].

W 1934, po stłumieniu powstania Schützbundu, został oskarżony o działalność wywrotową i wyrzucony z radia. Po dokonaniu przez hitlerowców w 1938 anschlussu Austrii Webern został zupełnie wyłączony z publicznego życia muzycznego, a jego muzyka zakazana w Niemczech i Austrii, choć nadal wykonywano ją w Ameryce, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii[5][2].

Webern zginął po zakończeniu wojny przypadkowo postrzelony przez amerykańskiego kucharza wojskowego, starszego szeregowego Raymonda Norwooda Bella, który ogarnięty wyrzutami sumienia popadł w alkoholizm i zmarł w 1955.

Twórczość

Będąc uczniem Arnolda Schönberga przejął jego koncepcje atonalności i dodekafonii oraz wraz z Albanem Bergiem rozwinął serializm jako jedną z najważniejszych technik kompozytorskich XX wieku. Był także prekursorem punktualizmu. W swej pracy kompozytorskiej skupił się na atonalnych pieśniach i muzyce kameralnej. Dorobek muzyczny Weberna, aczkolwiek bardzo skromny (sumaryczne trwanie opusowanych kompozycji wynosi trzy godziny, nieopusowanych i opusowanych łącznie – około sześciu godzin), był bardzo ważnym etapem rozwoju muzyki współczesnej. Utwory komponowane przez Weberna, niekiedy bardzo krótkie, charakteryzowały się przejrzystą fakturą muzyczną, skrajną geometrycznością oraz wielkim znaczeniem ciszy[6][7].

Spośród trzech „klasyków dodekafonii” Webern najbardziej oddalił się od tradycji. Najbardziej charakterystyczne cechy jego muzyki to[8][7]:

  1. aforystyczność (niektóre utwory trwają zaledwie kilkadziesiąt sekund, a najkrótsza Bagatela na kwartet smyczkowy op. 9 nr 3 trwa 23 sekundy)
  2. bardzo przejrzyste brzmienie zapowiadające punktualizm, a wynikające z licznych pauz, upodobania do pojedynczych brzmień izolowanych i dynamiki piano
  3. bardzo intensywne stosowanie kanonów, inwersji i raków, także w budowie serii, które niejednokrotnie są symetryczne
Dzieła kompozytorskie
Lata pracyTytuł dziełaGatunek muzyczny
?Erwachen aus dem tiefsten Traumesschoßeutwór na głos i fortepian
?Kunfttag 1utwór wokalny
?Das lockere Saatgefilde lechzet krankutwór wokalny
?Werkeutwory na głos i fortepian
1899Dwa utworyduet na wiolonczelę i fortepian
1899Vorfrühling' 3 pieśniutwory na głos i fortepian
1899-1903Gedichte nr 2: Nachtgebet der Braut – 3 pieśniutwory wokalny
1899-1903Gedichte nr 3: Fromm – 3 pieśniutwory wokalny
1899-19045 wczesne pieśniutwory na głos i fortepian
19??3 Utworykwartet smyczkowy
1901Tief von fern – Zbiór wczesnych pieśni nr 1utwory na głos i fortepian
1901Heimgang in der Frühe – Zbiór wczesnych pieśni nr 8utwory na głos i fortepian
1901-1904Zbiór wczesnych pieśniutwory na głos i fortepian
1903Blumengruss – Zbiór wczesnych pieśni nr 3utwory instrumentalny na orkiestrę
1903Aufblick – Zbiór wczesnych pieśni nr 2utwory na głos i fortepian
1903Der Tod – Zbiór wczesnych pieśni nr 7utwory na głos i fortepian
1903Sommerabend – Zbiór wczesnych pieśni nr 5utwory na głos i fortepian
19033 Pieśniutwory na głos i fortepian
1903-19043 pieśni na podstawie Avenariusautwory na głos i fortepian
1903-1904Gefunden – zbiór pieśni No.1utwory na głos i fortepian
1904Bild der Liebe – Zbiór wczesnych pieśni nr 4utwory na głos i fortepian
1904Heiter – Zbiór wczesnych pieśni nr 6utwory na głos i fortepian
1904im Sommerwind idylla na orkiestręutwór instrumentalny na orkiestrę
1905Langsamer Satzkwartet smyczkowy
1905Slow Movement (Langsam, mit bewegtem Ausdruck) for string quartetkwartet smyczkowy
1905Kwartet smyczkowy 1905kwartet smyczkowy
1906utwór na fortepianutwór na fortepian
1906Rondo na kwartet smyczkowykwartet smyczkowy
1906Sonatasatzsonatina fortepianowa
1906-19085 pieśni na podstawie Dehmelautwory na głos i fortepian
1907Mässigkwintet fortepianowy
1908Am Ufer – zbiór pięciu pieśniutwór na głos i fortepian
1908Entflieht auf leichten Kähnen, op. 2muzyka chóralna
1908Karl reckt der Baum 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/5utwór wokalny
1908Dies ist ein Lied 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/1utwór wokalny
1908im Windesweben 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/2utwór wokalny
1908im Morgentaun 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/4,utwór wokalny
1908An Bachesranft 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/3,utwór wokalny
1908Passacaglia, op. 1utwór instrumentalny na orkiestrę
1908-19094 pieśni na podstawie Stefana Georgegoutwory na głos i fortepian
1908-19095 pieśni z Der siebente Ring, op. 3utwory na głos i fortepian
1908-19095 pieśni na podstawie Gedichten von Stefan George, op. 4utwory na głos i fortepian
1908-1909Trauer 1 (Maximin)utwór wokalny
19095 części, op. 5kwartet smyczkowy
19096 utworów na orkiestrę, op. 6utwór instrumentalny na orkiestrę
19104 utwory na skrzypce i fortepian, op. 7duet na skrzypce i fortepian
19102 pieśni na sopran i zespół, op. 8utwór na głos i mały zespół muzyczny
1911-19135 utworów na orkiestrę, op. 10utwór instrumentalny na orkiestrę
19125 kanonów z tekstem łacińskim (transkypcja z Schoenberg, op. 16)utwór na głos i fortepian
19136 bagateli, op. 9kwartet smyczkowy
19135 utworów na orkiestręutwór instrumentalny na orkiestrę
1913O sanftes Glühn der Berge 3 pieśni, nr 3utwór wokalny
1913-1914Songs (3) for soprano & orchestrautwór na głos i orkiestrę
19143 miniatury, op. 11duet na wiolonczelę i fortepian
1914Sonata na wiolonczelę i fortepianSonata
1914Leise Düfte 3 pieśni, nr 1,utwór wokalny
1914Kunfttag III (Nun wird es wieder Lenz) 3 pieśni, nr 2utwór wokalny
1914-19184 pieśni, op. 13utwory na głos i fortepian
1915-19174 pieśni, op. 12utwory na głos i fortepian
1917-19225 pieśni, op. 15utwór na głos i mały zespół muzyczny
1917-19226 pieśni, op. 14utwór na głos i mały zespół muzyczny
1921Schatzwalzer (trans. J. Strauss)utwór na orkiestrę kameralną
1924Kinderstückutwór instrumentalny
1924Kinderstückutwór na fortepian
1924-19253 Kołysanki, op. 17utwór na głos i mały zespół muzyczny
1925Klavierstückutwór na fortepian
1925Ruhig fließendutwór na orkiestrę kameralną
19253 pieśni na sopran, klarnet i gitarę, op. 18utwór na głos i zespół kameralny
1925Trio smyczkowe (1925)trio smyczkowe
1926Movement for string trio,trio smyczkowe
19262 pieśni na chór, klarnet, klarnet basowy, wiolonczelę, gitarę i skrzypce op. 19muzyka chóralna
1927Trio smyczkowe, op. 20trio smyczkowe
1927-1928Symfonia w dwóch częściach, op. 21symfonia
1928-1930Kwartet na klarnet, saksofon, fortepian i skrzypce, op. 22 (tzw. Kwartet klarnetowy)utwór na mały zespół instrumentalny
19295 części, op. 5utwór instrumentalny na orkiestrę
19316 tańców niemieckich (arr. z Schubert)utwór instrumentalny na orkiestrę
1933-19343 pieśni z Viae inviae, op. 23utwory na głos i fortepian
1934Koncert na 9 instrumentów, op. 24koncert kameralny
19343 pieśni, op. 25utwór na głos i fortepian
1935Das Augenlicht, op. 26muzyka chóralna
1935Fuga (Ricercata) a 6 voci (arr. z Bacha)utwór instrumentalny na orkiestrę
1935-1936Wariacje, op. 27wariacje fortepianowe
1938Kwartet smyczkowy, op. 28kwartet smyczkowy
1938-1939Kantata nr 1 na sopran, chór i orkiestrę, op. 29kantata
1940-1941Wariacje, op. 30wariacje na orkiestrę
1941-1943Kantata nr 2 na sopran, baryton, chór i orkiestrę, op. 31kantata


Przypisy

  1. Walaciński 2012 ↓, s. 100.
  2. a b c Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Kathryn Bailey Puffett: Webern, Anton (Friedrich Wilhelm von). [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2015-09-22. [dostęp 2018-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-08)]. via Oxford University Press. (ang.).
  3. a b Walaciński 2012 ↓, s. 101.
  4. Walaciński 2012 ↓, s. 102.
  5. Walaciński 2012 ↓, s. 103.
  6. Walaciński 2012 ↓, s. 107.
  7. a b Puffett 2004 ↓.
  8. Chodkowski 1995 ↓, s. 948.

Bibliografia

  • Adam Walaciński: Webern Anton. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012. ISBN 978-83-224-0935-0. (pol.).
  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • Kathryn Bailey Puffett: Webern, Anton Friedrich Wilhelm von. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. W. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
  • Bogusław Schaeffer: Kompozytorzy XX wieku. T. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990, s. 146–157. ISBN 83-08-01836-X.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Closed Access logo alternative.svg
Autor: Jakob Voß, influenced by original art designed at PLoS, modified by Wikipedia users Nina and Beao, Licencja: CC0
Closed Access logo, derived from PLoS Open Access logo. Alternative version.