Atlas (mitologia)

Atlas
‏Ἄτλας‎
bóg jeden z tytanów
Ilustracja
Atlas Farnezyjski, rzymska kopia z II wieku rzeźby greckiej, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu
Występowaniemitologia grecka
Rodzina
OjciecJapet
MatkaAzja
RodzeństwoPrometeusz,
Epimeteusz,
Menojtios
DzieciAtlantydy (Plejady, Hiady, Hesperydy)
Kalipso

Atlas (gr. Ἄτλας, Atlas, łac. Atlas) – w mitologii greckiej jeden z tytanów.

Uchodził za syna tytana Japeta i okeanidy Azji (lub Okeanidy Klymene) oraz brata Prometeusza, Epimeteusza i Menojtiosa[1]. Skazany przez Zeusa za udział w tytanomachii na dźwiganie sklepienia niebieskiego na barkach gdzieś na dalekim zachodzie, w kraju Hesperyd[1]. Ojciec wielu córek zwanych Atlantydami (Plejady i Hiady z Plejone, Hesperydy z Hesperis), czasem za jego córkę uważa się też Dione. Atlas miał także synów: Hyas i Hesperos, według Homera, jego córką była nimfa Kalipso[1]. Według innej wersji uchodził za pierwszego astronoma, króla Mauretanii[2].

Postać Atlasa przewija się w wielu mitach.

  • Jedenasta praca Heraklesa w służbie Eurysteusza miała polegać na kradzieży jabłek z ogrodu Hesperyd, córek Atlasa, który brał udział w tym przedsięwzięciu[1].
  • Gdy Perseusz wracał z wyprawy przeciw Meduzie, postanowił zatrzymać się w zachodniej Afryce. Spotkał się z wyjątkowo nieprzyjemnym powitaniem ze strony Atlasa. Rozgniewany heros pokazał tytanowi głowę jednej z gorgon i zamienił go w kamienną górę, którą nazwano imieniem tytana[1].

Już Herodot (Dzieje 4, 184) utożsamiał go z górami w północno-zachodniej Afryce[1]. Atlas wyobrażany jest najczęściej jako potężny starzec, który trzyma na ramionach glob ziemski[2]. Temat Atlasa był wykorzystywany w rzeźbie starożytnej, później także w baroku[3]. Najsłynniejsze wyobrażenia Atlasa w sztuce – metopa w świątyni Zeusa w Olimpii, Atlas Farnezyjski – kopia w muzeum w Neapolu[3].

Według niektórych autorów, szczególnie zwolenników historii o Atlantydzie, Atlas miał być synem Posejdona i herosem, a narodzić się miał ze związku z nimfą Klejto. Ten Atlas miał podobno jedenastu braci, z którymi razem założył największe miasta Atlantydy. Często utożsamiano go z wyżej opisanym Atlasem[1]. Istnieją też przekazy, że Atlas jest synem Uranosa i bratem Kronosa[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f g h Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1990, ​ISBN 83-04-01069-0​.
  2. a b Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Zdzisław Piszczek). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988, ​ISBN 83-01-03529-3​.
  3. a b Nowa encyklopedia PWN, T. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, ​ISBN 83-01-11096-1​.

Media użyte na tej stronie

MAN Atlante fronte 1040572.JPG
Autor: Lalupa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Statua romana di Atlante (sec II d.C.). Già nella Collezione Farnese, oggi al Museo Archeologico Nazionale di Napoli.