Baszta Monstrancja w Toruniu

Baszta Monstrancja w Toruniu
Symbol zabytku nr rej. A/145 z 17 października 1929
i 17 lipca 1998
Ilustracja
Monstrancja widziana od południa
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miejscowość

Toruń

Adres

ul. Podmurna 14/16

Typ budynku

baszta

Styl architektoniczny

gotyk

Kondygnacje

5[1]

Ukończenie budowy

XIII wiek

Ważniejsze przebudowy

XV wiek, XIX wiek

Odbudowano

1950[2]

Położenie na mapie Torunia
Mapa konturowa Torunia, w centrum znajduje się ikonka wieży z opisem „Monstrancja”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia53°00′36,57″N 18°36′32,02″E/53,010158 18,608894

Baszta Monstrancja w Toruniu – jedna z dziewięciu zachowanych do dziś baszt obronnych w ciągu murów miejskich w Toruniu.

Lokalizacja

Baszta znajduje się w centralnej części Zespołu Staromiejskiego, przy ul. Podmurnej 14/16, na odcinku pomiędzy ul. Szeroką a ul. Ciasną, na południe od Baszty Warownia.

Historia

Prawdopodobnie pierwsza baszta w tym miejscu powstała jeszcze w XIII wieku[3], razem z pierwszymi fortyfikacjami, jednak w obecnym kształcie Monstrancja została wzniesiona w połowie wieku XV[3]. Budowa ta wiązała się z modernizacją systemu obronnego Torunia będącego odpowiedzią na upowszechnienie się broni palnej. Z tego także powodu niektóre ściany mierzą niemal 2,5 m grubości. Aby zapobiec runięciu budowli do wewnątrz, budowniczowie zastosowali specjalne rozwiązanie architektoniczne przypominające wielopoziomową ławę[4]. Drugim celem powstania „nowej” Monstrancji było przeciwstawienie się zwiększonemu zagrożeniu od strony nieistniejącego już zamku. Zamek krzyżacki został zburzony w 1454 roku przez toruńskich mieszczan. Od tego czasu teren pozamkowy pozostawał nieumocniony i stanowił najsłabszy punkt w linii obrony miasta.

W odróżnieniu od pozostałych baszt istniejących do tej pory w Toruniu, kryta dachem namiotowym Monstrancja nie została wybudowana na planie prostokąta, a na planie ośmiokąta. Była, i jest, to jedyna budowla o tym kształcie w centrum Torunia. Do dnia dzisiejszego wewnątrz budynku zachowało się m.in. stanowisko dla kuszników[1]. Unikatowa budowa Monstrancji umożliwiała prowadzenie ostrzału w trzech kierunkach[2]. W 2005 roku niszczejącą basztę odkupił prywatny właściciel, który wyremontował budowlę[1].

Z biegiem lat wieża pełniła szereg funkcji – po II wojnie światowej wewnątrz mieścił się m.in. skład znaków drogowych i pracownia plastyczna[1].

Nazwa baszty, Monstrancja, pochodzi prawdopodobnie od metalowego słońca, które zostało umieszczona na szczycie wieży, a w połączeniu z „drzewcem” przypominać może właśnie monstrancję.

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d Justyna Wojciechowska-Narloch: Radca będzie urzędował w gotyku (pol.). Nowości, 29 marca 2006. [dostęp 2009-11-10].
  2. a b Gąsiorowski 2007 ↓, s. 20.
  3. a b Baszty. Monstrancja (pol.). Toruński Serwis Turystyczny, 23 sierpnia 2008. [dostęp 2009-11-10].
  4. Justyna Wojciechowska-Narloch: Monstrancja ma solidne fundamenty (pol.). Nowości, 24 marca 2007. [dostęp 2009-11-10].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Toruń location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa miasta Toruń, Polska
Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Mury miejskie Torunia, ul. Flisacza.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mury miejskie Torunia, ul. Flisacza
Podmurna 18, Toruń.JPG
Autor: Ola Zaparucha, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń, ul. Podmurna 18 - Baszta „Monstrancja” (zabytek nr rejestr. A/145 z 17.10.1929 i z 17.07.1998)
Torun baszta Mostrancja.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Toruń, ul. Podmurna 18 - Baszta „Monstrancja” (zabytek nr rejestr. A/145 z 17.10.1929 i z 17.07.1998)
Tower.png
tower icon
Torun baszta Monstrancja 2.jpg
Zniszczona baszta Monstrancja w Toruniu, prawdopodobnie w 1924 roku.