Birkebeinerrennet

Birkebeinerne pędzla Knuda Bergsliena, 1869 r.

Birkebeinerrennet 2010, fot. Torstein Frogner

Birkebeinerrennet (norw. Wyścig Birkebeiner) – długodystansowy bieg narciarski, rozgrywany w drugiej połowie marca w południowej Norwegii. Jest to największy norweski maraton i zarazem jeden z najstarszych z obecne rozgrywanych. Starszy jest jedynie szwedzki Vasaloppet. Trasa biegu liczy 54 km i prowadzi z miejscowości Rena w okręgu Hedmark do Lillehammer w okręgu Oppland. Bieg rozgrywany jest techniką klasyczną, suma podbiegów na trasie wynosi około 1000 m. Bieg ten należy do cyklu Worldloppet i jest to jedyny bieg w tym cyklu, w którym uczestnicy muszą pokonać z plecakiem, który waży minimum 3,5 kg.

Granica wieku uczestników w biegu głównego wynosi 16 lat^[1]. W związku z rosnącą liczbą startujących w 2011 r. ustalono limit uczestników na 16 tysięcy^[2]. Birkebeinerrennet jest jednym z trzech wyścigów rozgrywaneym pod szyldem Birkebeiner. Pozostałe dwa to Birkebeinerrittet (kolarstwo górskie) oraz Birkebeinerløpet (bieg przełajowy).

Historia

Birkebeinerrennet jest rozgrywany od 1932 r. na pamiątkę wyprawy lojalistów ze stronnictwa Birkebeiner, mającej na celu uratowanie małoletniego pretendenta do tronu Norwegii Håkona Håkonssona w 1206 r. Stąd wymóg nakazujący noszenie plecaka o wadze 3,5 kg – ma on symbolizować wagę niespełna dwuletniego dziecka.

Najwięcej zwycięstw wśród mężczyzn odniósł Norweg Erling Jevne, który zwyciężał siedmiokrotnie w latach: 1994, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000 i 2001. Wśród kobiet najczęściej zwyciężała jego rodaczka Anita Moen, która cztery razy była pierwsza, w latach: 1998, 1999, 2000 i 2001. Rekord trasy wśród mężczyzn należy do Czecha Stanislava Řezáča, który pokonał trasę w 2008 r. w czasie 2.24.33 h. W tym samym roku najlepszy czas wśród kobiet uzyskała Hilde Gjermundshaug Pedersen, która ukończyła bieg w czasie 2.52.04 h. W 2002 r. Birkebeinerrennet został wyjątkowo włączony do Pucharu Świata w biegach narciarskich. Wśród mężczyzn zwyciężył Thomas Alsgaard z Norwegii z czasem 2:24:08.7 h, a wśród kobiet Anita Moen z czasem 2:43:39.1 h. Uzyskane przez nich czasy były lepsze od oficjalnych rekordów trasy, jednakże w 2002 roku uczestnicy wyjątkowo biegli bez ważącego 3,5 kg plecaka.

W około osiemdziesięcioletniej historii tego maratonu tylko raz postanowiono go odwołać. W 2007 r. postanowiono odwołać wyścig z powodu bardzo silnego wiatru osiągającego do 90 km/h. Jednakże zanim podjęto tę decyzję wyścig trwał już od godziny i blisko ¼ uczestników była już na trasie. Dyrekcja zawodów próbowała zawrócić już biegnących uczestników na start, mimo to 55 uczestników dobiegło do mety w Lillehammer^[3].

Lista zwycięzców

Rok	Mężczyźni	Czas	Kobiety	Czas
1932	Trygve Beisvåg	4.51.04
1933	Arne Rustadstuen	4.24.12
1934	Arne Rustadstuen	5.41.25
1935	Olaf Hoffsbakken	4.10.35
1936	Oscar Gjøslien	5.16.05
1937	Gunnar Hansveen	4.44.45
1938	Olaf Hoffsbakken	3.56.34
1939	Hallvard Eggset	4.09.05
1940	Gunnar Hansveen	4.30.09
1946	Leif Haugen	3.54.59
1947	Gunnar Hermansen	4.38.24
1949	Olav Kveberg	4.13.55
1950	Gunnar Hermansen	4.28.15
1951	Thorfinn Staff Eid	4.12.01
1952	Odd Nyborg	4.17.50
1953	Johs Woxen	4.20.25
1954	Johan Østvang	4.30.18
1955	Oddmund Jensen	3.57.31
1956	Einar Skaaren	4.03.33
1957	Oddmund Jensen	3.48.46
1958	Oddmund Jensen	3.39.34
1959	Einar Skaaren	4.01.33
1960	Martin Stokken	3.34.19
1961	Ole Ellefsæter	3.44.02
1962	Oddmund Jensen	3.43.15
1963	Magnar Ingebrigtsli	4.04.59
1964	Egil Tvedt	3.23.31
1965	Oddmund Jensen	3.41.48
1966	Egil Tvedt	3.36.34
1967	Ivar Skogsrud	4.00.39
1968	Erik Solberg Johansen	4.16.50
1969	Niri Helleberg	3.20.51
1970	Arne Vehus	3.21.40
1971	Bjørn Arvnes	3.40.30
1972	Erik Solberg Johansen	3.24.19
1973	Per Knotten	3.06.07
1974	Dag Anmarkrud	3.22.42
1975	Ivar Formo	3.25.35
1976	Audun Kolstad	3.12.10	Berit Mørdre Lammedal	3.54.44
1977	Audun Kolstad	3.05.39	Valborg Østberg	3.31.04
1978	Anders Bakken	3.14.04	Birgit Øverby Tennøe	3.49.01
1979	Anders Bakken	3.14.35	Anna Bjørgan	4.07.48
1980	Dag Atle Bjørkheim	3.16.05	Anna Bjørgan	3.47.15
1981	Sven-Åke Lundbäck	3.16.25	Vigdis Rønning	3.43.19
1982	Dag Atle Bjørkheim	3.02.43	Birgit Øverby Tennøe	3.40.55
1983	Per Knut Aaland	2.51.25	Hilde Riis	3.26.47
1984	Magnar Rismyhr	2.59.28	Gry Oftedal	3.27.00
1985	Ola Hassis	2.53.11	Gry Oftedal	3.25.45
1986	Örjan Blomquist	3.08.30	Ellen Grepperud	3.52.45
1987	Pierre Harvey	3.08.30	Astrid Dæhlie	3.47.32
1988	Jo Helgestad	3.08.08	Elisabeth Tharaldsen	3.50.13
1989	John Kvale	2.58.56	Marthe Flugstad	3.13.35
1990	Per Knut Aaland	3.03.44	Mona Fugli	3.51.50
1991	Per Knut Aaland	3.05.07	Ragnhild Bratberg	3.38.54
1992	Odd-Bjørn Hjelmeset	3.15.34	Anne Jahren	3.52.00
1993	Aleksandr Gołubiew	2.45.42	Astrid Kristin Ruud	3.24.25
1994	Erling Jevne	2.36.10	Marit Elveos	3.21.12
1995	Odd-Bjørn Hjelmeset	2.57.18	Unni Ødegård	3.28.15
1996	Erling Jevne	2.39.12	Marit Mikkelsplass	3.05.12
1997	Erling Jevne	2.33.05	Marthe Flugstad	3.10.46
1998	Erling Jevne	2.43.19	Anita Moen	3.03.21
1999	Erling Jevne	2:50:45	Anita Moen	3:21:22
2000	Erling Jevne	2:41:53	Anita Moen	3:06:24
2001	Erling Jevne	2:38:45	Anita Moen	3:03:27
2002	Thomas Alsgaard	2:24:08	Marthe Flugstad	3:08:27
2003	Odd-Bjørn Hjelmeset	2:39:56	Annmari Viljanmaa	3:05:16
2004	Gianantonio Zanetel	2:48:55	Annmari Viljanmaa	3:03:47
2005	Stanislav Řezáč	2:37:37	Cristina Paluselli	3:10:59
2006	Anders Aukland	2:52:13	Hilde Gjermundshaug Pedersen	3:08:10
2008	Stanislav Řezáč	2:24:33	Hilde Gjermundshaug Pedersen	2:52:04
2009	Jerry Ahrlin	2:36:58	Hilde Gjermundshaug Pedersen	3:05:00
2010	Anders Aukland	2:27:19	Jenny Hansson	2:57:33
2011	Stanislav Řezáč	2:39:54	Seraina Boner	3:11:17
2012	Anders Aukland	2:21:34	Seraina Boner	2:47:03
2013	Anders Aukland	2:42:38	Seraina Boner	3:09:12
2014	Zawody odwołane
2015	Petter Eliassen	2:19:28	Therese Johaug	2:41:46
2016	John Kristian Dahl	2:27:34,0	Seraina Boner	2:55:04,2
2017	Martin Johnsrud Sundby	2:20:53,5	Justyna Kowalczyk	2:46:42,2
2018	Andreas Nygaard	2:33:13,6	Justyna Kowalczyk	3:06:10,7
2019	Petter Eliassen	2:23:47,7	Justyna Kowalczyk	2:51:31,6
2020	Bieg odwołany z powodu pandemii COVID-19
2021	Bieg odwołany z powodu pandemii COVID-19
2022	Andreas Nygaard	2:30:02,6	Astrid Øyre Slind	2:47:23,2