Bitwa pod Kolombangarą

Bitwa pod Kolombangarą
II wojna światowa, Wojna na Pacyfiku
Ilustracja
Krążowniki USS „St. Louis” i HMNZS „Leander” oddające salwę.
Czas

12/13 lipca 1943

Miejsce

na północ od Kolombangary, archipelag Wysp Salomona

Terytorium

Ocean Spokojny

Przyczyna

próba dostarczenia posiłków japońskiemu garnizonowi Kolombangary

Wynik

taktyczne zwycięstwo Japończyków

Strony konfliktu
 Japonia Stany Zjednoczone
 Nowa Zelandia
Dowódcy
Shunji IzakiWalden Ainsworth
Siły
1 lekki krążownik,
9 niszczycieli
3 lekkie krążowniki,
10 niszczycieli
Straty
1 krążownik zatopiony,
483 zabitych
1 niszczyciel zatopiony,
3 krążowniki uszkodzone,
89 zabitych
Położenie na mapie Oceanu Spokojnego
Mapa konturowa Oceanu Spokojnego, po lewej znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
7°50′S 157°21′E/-7,833333 157,350000
Grupa wysp Nowej Georgii – w centrum Nowa Georgia, na lewo od niej Zatoka Kula i Kolombangara

Bitwa pod Kolombangarą – starcie morskie podczas walk w archipelagu Wysp Salomona w czasie II wojny światowej, stoczone w nocy 12 na 13 lipca 1943 roku pomiędzy okrętami japońskimi a alianckimi – głównie amerykańskimi, koło wyspy Kolombangara, zakończone taktycznym zwycięstwem japońskim.

Podłoże

Podobnie jak w przypadku wcześniejszej o kilka dni bitwy w zatoce Kula, do kolejnego starcia na tym samym akwenie doszło w związku z nocnymi wypadami niszczycieli japońskich, tzw. Tokio Express, dowożących posiłki garnizonowi japońskiemu na Kolombangarze. W tym celu wczesnym rankiem 12 lipca z bazy w Rabaulu wyszła japońska 2. eskadra niszczycieli pod dowództwem kontradmirała Shunji Izakiego, w składzie 30. i 16. dywizjonów[1]. Rzadkością wśród wypadów Tokio Express było to, że tym razem dziewięć niszczycieli prowadzonych było przez flagowy krążownik lekkiJintsu”, uzbrojony w siedem dział kalibru 140 mm, mało już nowoczesny, ale wciąż o sporej wartości bojowej. Cztery starsze niszczyciele z grupy transportowej przewoziły 1200 żołnierzy i sprzęt[1].

Amerykanie zostali uprzedzeni przez wywiad radiowy, przechwytujący wiadomości i odczytujący japońskie szyfry, o wyjściu japońskiego zespołu i admirał William Halsey wysłał na wody koło Kolombangary zespół kontradmirała Waldena Ainswortha, biorący wcześniej udział w starciu w zatoce Kula[1]. Trzon zespołu stanowiły lekkie krążowniki USS „Honolulu” i „St. Louis”, ponadto w miejsce zatopionego w zatoce Kula USS „Helena”, włączono do niego nowozelandzki krążownik lekki HMNZS „Leander”. Oprócz dotychczasowych czterech niszczycieli, do zespołu dołączono sześć dalszych, co prawda nie pływających wcześniej w jednym zespole[2]. Pięć z nich tworzyło 12. eskadrę pod dowództwem komandora Thomasa Ryana na USS „Gwin”, pozostałe pięć 21. eskadrę[2][3].

Starcie

I faza

Zespół aliancki dotarł do północnego przylądka Nowej Georgii 12 lipca ok. godziny 23:00[3]. Pogoda była dobra, bezchmurna, widoczny był księżyc. Zespół płynął w szyku torowym, ze wschodu: najpierw pięć niszczycieli 21. eskadry, następnie krążowniki: „Leander”, „Honolulu” i „St. Louis”, dalej pięć niszczycieli 12. eskadry[4]. O godz. 0:36 japoński zespół został wykryty przez samolot rozpoznawczy, a następnie na radarze, po czym o godz. 1:03 czołowy niszczyciel amerykański USS „Nicholas” dostrzegł zespół japoński płynący kursem przeciwnym[5]. Jednak również Japończycy wykryli zespół aliancki radarem oraz wzrokowo. Oba zespoły znajdowały się w tym czasie na północ od Kolombangary.

Zespół aliancki wykonał o 1:06 zwrot w lewo, w celu umożliwienia ostrzeliwania wroga całością artylerii i wystrzelenia torped (postawienia poprzeczki nad T)[5]. Japończycy jednak odpalili pierwsi salwę torped. Krążownik „Jintsu” oświetlił zespół aliancki reflektorami, które jednak spowodowały, iż stał się lepiej widoczny i skupił na sobie ogień amerykańskich krążowników. Szybko – do 1:17 został obezwładniony, po czym na skutek dalszego intensywnego ostrzału o 1:45 zatonął z 483 ludźmi i kadm. Izakim na pokładzie[6]. „St. Louis” wystrzelił 1360 pocisków, „Honolulu” – 1100, a „Leander” – 160, z powodu jego szybkiego wyłączenia z akcji[6].

Zespół aliancki po zwrocie w lewo zatoczył pętlę, obierając kurs na północ, jednak w jej trakcie o 1:22 krążownik „Leander” został trafiony w śródokręcie jedną z japońskich torped i poważnie uszkodzony[6]. Torpeda zniszczyła pierwszą kotłownię, wybijając dużą dziurę i okręt stracił 27 zabitych lub zaginionych[7]. Zachował jednak zdolność ruchu, po czym wycofał się z bitwy eskortowany przez niszczyciele „Radford” i „Jenkins”. Salwa amerykańskich torped była z kolei niecelna. Czołowa 21. eskadra niszczycieli udała się następnie w pościg za niszczycielami japońskimi, lecz nieskutecznie; ich torpedy były z kolei niecelne[6].

Zespół japoński podzielił się: cztery niszczyciele zespołu transportowego („Satsuki”, „Minazuki”, „Yunagi”, „Matsukaze”) nie niepokojone popłynęły do brzegów Kolombangary, gdzie do godziny 3:40 wysadziły przewożonych żołnierzy, po czym powróciły do bazy[8]. Niszczyciel starszego typu „Mikazuki” pozostał przy tonącym „Jintsu”, a cztery pozostałe – „Yukikaze”, „Hamakaze”, „Kiyonami” i „Yugure” odeszły na północ. Ich załogi zdołały tam w krótkim czasie kilkunastu minut przeładować wyrzutnie torpedowe. Za niszczycielami tymi ruszył na północny zachód także zespół krążowników amerykańskich i 12. eskadra niszczycieli[9].

II faza

Krążownik USS „St. Louis” z uszkodzonym dziobem po bitwie

O godz. 1:56 zespół amerykański zlokalizował na radarze powracające na plac boju niszczyciele japońskie, jednakże z powodu wątpliwości kontradmirała Ainswortha, czy nie jest to własna 21. eskadra niszczycieli, początkowo ich nie ostrzeliwano[9]. O 2:03 Amerykanie zorientowali się po wystrzeleniu pocisków oświetlających, że mają do czynienia z japońskimi niszczycielami i podjęli przygotowania do otwarcia ognia, lecz zanim do tego doszło, o 2:08 amerykański zespół został porażony salwą japońskich torped[10]. Oba krążowniki USS „Honolulu” i „St. Louis” zostały trafione torpedami w dziób i uszkodzone, przy czym dziób „Honolulu” został prawie oderwany. W „Honolulu” trafiła też druga torpeda w rufę, lecz nie wybuchła. Kolejna torpeda trafiła jednak w śródokręcie niszczyciela USS „Gwin” i uszkodziła go tak ciężko, że okręt po zdjęciu załogi musiał zostać dobity torpedami przez niszczyciel USS „Ralph Talbot” (zginęło na nim 61 marynarzy)[10]. Z kolei niszczyciel USS „Buchanan” unikając torped, zderzył się z niszczycielem USS „Woodworth” i oba odniosły lekkie uszkodzenia[11] (z tego „Buchanan” – dziobu). Japoński zespół następnie wycofał się bez przeszkód. Pozostałe amerykańskie okręty dotarły ze zmniejszoną prędkością o własnych siłach do bazy w Tulagi[8].

Podsumowanie

Krążownik USS „Honolulu” z uszkodzonym dziobem po bitwie

Wynik starcia można rozpatrywać w trzech płaszczyznach. Japończycy zdołali osiągnąć swój cel taktyczny w postaci dostarczenia posiłków na Kolombangarę. Ponieśli jednak cięższe straty bezpowrotne w okrętach, tracąc krążownik lekki ze sztabem flotylli i ponosząc większe straty osobowe, w zamian topiąc tylko amerykański niszczyciel[8]. Taktycznym sukcesem japońskim było poważne uszkodzenie trzech krążowników, wyłączające je z akcji na czas co najmniej kilku miesięcy; nie miało ono jednak istotnego znaczenia dla dalszych działań morskich z powodu amerykańskiej przewagi materiałowej. „Honolulu” i „St. Louis” powróciły do służby po remontach już w listopadzie 1943 roku[12], podczas gdy „Leander” przebywał w remoncie połączonym z modernizacją praktycznie do końca wojny (do sierpnia 1945[7]). Ogólnie biorąc, bitwa ta była jednym z przykładów właściwego użycia lekkich sił japońskich; była też jednak jednym z ostatnich tak udanych starć japońskich sił nawodnych z przeciwnikiem[8].

Zestawienie sił

  • † - okręty zatopione
  • # - okręty uszkodzone, ## - poważnie

Alianci

  • Krążowniki lekkie:
    • USS „Honolulu”## (okręt flagowy kadm. Walden Ainsworth)
    • USS „St. Louis”##
    • HMNZS „Leander”##
  • 21 eskadra niszczycieli (kmdr Francis McInerney): USS „Nicholas”, „O’Bannon”, „Taylor”, „Jenkins”, „Radford”
  • 12 eskadra niszczycieli: USS „Gwin” † (okręt flagowy kmdr Thomas Ryan), „Ralph Talbot”, „Buchanan”#, „Maury”, „Woodworth”#

Japonia

Przypisy

  1. a b c Z. Flisowski, Między..., s.108.
  2. a b Z. Flisowski, Między..., s.107.
  3. a b Z. Flisowski, Między..., s.109.
  4. Z. Flisowski, Między..., s.114.
  5. a b Z. Flisowski, Między..., s.110.
  6. a b c d Z. Flisowski, Między..., ss.111-112.
  7. a b Zvonimir Freivogel, Brytyjskie krążowniki typu Leander, seria Okręty Świata nr 16, Tarnowskie Góry, 2004, ISBN 83-915653-3-5, s.35
  8. a b c d Z. Flisowski, Między..., s.117-118
  9. a b Z. Flisowski, Między..., ss.112-113.
  10. a b Z. Flisowski, Między..., ss.115-117.
  11. Buchanan, DD460 w serwisie DANFS Online - The Dictionary of American Naval Fighting Ships [dostęp 4-12-2012]
  12. HONOLULU (CL-48), ST. LOUIS CL-49 w serwisie DANFS Online - The Dictionary of American Naval Fighting Ships [dostęp 4-12-2012]

Bibliografia

  • Zbigniew Flisowski, Między Nową Gwineą i Archipelagiem Bismarcka, Poznań: Wydaw. Poznańskie, 1991, ISBN 83-210-0932-8, OCLC 750532372.

Media użyte na tej stronie

Pacific Ocean laea relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of Pacific_Ocean.
  • Projection: Lambert azimuthal equal-area projection.
  • Area of interest:
  • N: 60.0° N
  • S: −80.0° N
  • W: −260.0° E
  • E: −70.0° E
  • Projection center:
  • NS: −10.0° N
  • WE: −165.0° E
  • GMT projection: -JA-165.0/-10.0/180/19.998266666666666c
  • GMT region: -R-320.2519138145009/-12.459450078533589/-5.473602099069988/26.40516525873812r
  • GMT region for grdcut: -R-325.0/-90.0/-5.0/74.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Flag of Japan (1870–1999).svg
Variant version of a flag of Japan, used between January 27, 1870 and August 13, 1999 (aspect ratio 7:10).
Flag of the United States (1912-1959).svg
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Battle icon active (rifles).svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Abstract crossed rifles symbol on sunburst
USS St. Louis (CL-49) at Tulagi, after she was torpedoed in the Battle of Kolombangara, 20 July 1943 (80-G-259410).jpg
The U.S. Navy light cruiser USS St. Louis (CL-49), showing torpedo damage received during the Battle of Kolombangara on 13 July 1943. The photo was taken while the ship was under repair at Tulagi on 20 July 1943. The repair ship USS Vestal (AR-4) is alongside.
USS St. Louis (CL-49) and other ships firing during the Battle of Kolombangara, 13 July 1943 (80-G-342767).jpg
The U.S. Navy light cruiser USS St. Louis (CL-49) and other ships firing during the Battle of Kolombangara, 13 July 1943. This is probably the battle's initial engagement, in which the Japanese light cruiser Jintsu was sunk by gunfire and torpedo hits and HMNZS Leander (75) was heavily damaged by a Japanese torpedo.
NewGeorgiaGroupCloseup.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
USS Honolulu (CL-48) in Tulagi Harbor after the Battle of Kolombangara, in July 1943 (80-G-259446).jpg
The U.S. Navy light cruiser USS Honolulu (CL-48) in Tulagi Harbor, Solomon Islands, for temporary repair of damage received when she was torpedoed in the bow during the Battle of Kolombangara. USS Vireo (AT-144) is assisting the damaged cruiser.
Original caption: (Note the) motivational sign at the Tulagi fleet landing, July 1943. Reportedly erected by Captain Oliver O. (Scrappy) Kessing, USN, commander of the Tulagi Naval base. This sign is best explained in the words of the historian (and participant in contemporary actions in the Solomons) Samuel Eliot Morison, writing in the later 1940s about war zone attitudes at the height of the Guadalcanal campaign: ... thank God for Halsey, exuding strength and confidence; for his slogan, which 'Scrappy' Kessing painted up over the fleet landing at Tulagi in letters two feet tall: KILL JAPS, KILL JAPS, KILL MORE JAPS! This may shock you, reader; but it is exactly how we felt. We were fighting no civilized, knightly war. We cheered when the Japs were dying. We were back to primitive days of Indian fighting on the American frontier; no holds barred and no quarter. The Japs wanted it that way, thought they could thus terrify an 'effete democracy'; and that is what they got, with all the additional horrors of war that modern science can produce. Quoted from History of United States Naval Operations in World War II, Volume V: The Struggle for Guadalcanal, page 187."