Caspar David Friedrich

Caspar David Friedrich
Ilustracja
Portret Friedricha pędzla Gerharda von Kügelgen
Data i miejsce urodzenia

5 września 1774
Greifswald

Data i miejsce śmierci

7 maja 1840
Drezno

Narodowość

niemiecka

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

romantyzm

Faksymile

Caspar David Friedrich (ur. 5 września 1774 w Greifswaldzie, zm. 7 maja 1840 w Dreźnie) – niemiecki malarz, uznawany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa romantycznego[1].

Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze i Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. Podróżował na Rugię i w Karkonosze. Malował widoki zimowej lub jesiennej przyrody o cechach religijnych i symbolicznych. Motywami obrazów artysty są realistycznie ukazane ruiny kościołów, postacie pogrążone w kontemplacji, odwrócone tyłem do widza, uschłe drzewa, cmentarze, blaski wieczoru lub świtu. Wartości nastrojowe wyrażał linearną, streficzną zabudową płaszczyzny obrazowej. Jego najważniejsze dzieła to: Krzyż w górach, Opactwo w dębowym lesie oraz Wędrowiec nad morzem mgły. Pozostawił po sobie także obszerne dzieło teoretyczne.

Życiorys

Dzieciństwo

Urodził się 5 września 1774 w miasteczku Greifswald. Jego rodzicami byli wytwórca mydła i świec, Adolph Gottlieb Friedrich i jego żona, Sophie Dorothei Bechly, pochodzący z Neubrandenburga. Caspar miał dziewięcioro rodzeństwa. Urodził się jako szóste dziecko Friedrichów. Rodzina mieszkała w dużym domu przy ulicy Langen Gasse 28. Friedrich od najwcześniejszych lat życia był nieśmiały i małomówny[2]. W dzieciństwie przeżył rodzinną tragedię. Gdy miał 7 lat, zmarła jego matka. 6 lat później zginął jeden z jego braci, ratując go po wypadku w czasie jazdy na łyżwach. Chłopiec otrzymał od ojca surowe wychowanie, oparte na zasadach protestantyzmu. Te wydarzenia mocno wpłynęły na jego osobowość, a także na zainteresowaniem tematyką śmierci, Boga i natury. Wielki wpływ na ukształtowanie się jego charakteru wywarły także nauki zaczerpnięte z pism religijnych teologa, Gottharda Ludwiga Kosegartena.

Młodość

Autoportret artysty z 1800

W 1790 Friedrich rozpoczął naukę pod okiem profesora Akademii Sztuk Pięknych, Johanna Gotfrieda Quistorpa. Zajmował się głównie kopiowaniem obrazów i widoków z jego kolekcji oraz wykonywaniem scenek rodzajowych. Poznał poetę i pastora Ludwiga Kosegartena. W 1794, za namową Quistorpa, wstąpił do kopenhaskiej Akademii Sztuk Pięknych, która był wówczas uważana za jedną z najbardziej liberalnych uczelni w Europie[3]. Jego nauczycielami byli pejzażyści tacy jak: Jens Juel, Christian August Lorentzen i Nicolai Abraham Abildgaard. Jego mistrzowie byli znawcami duńskiego neoklasycyzmu, ale nauczyli go także angielskiego romantyzmu. Nauczył się szkicowania modeli i rysowania motywów z otaczającej go rzeczywistości. Zaprzyjaźnił się z malarzem, Johanem Gebhardem Lundem[a]. W 1798 wyjechał z Danii.

Po krótkim pobycie u krewnych w Greifswaldzie i Neubrandenburgu, jesienią zamieszkał w Dreźnie. Wstąpił tam do Akademii Sztuk Pięknych. Jak wielu jego kolegów, rzadko uczęszczał na wykłady. W tym czasie samotnie odwiedzał Gemäldegalerie i jeździł do małych miejscowości w pobliżu Drezna. W czasie tych wizyt czerpał natchnienie do nowych obrazów. Okres studiów w Dreźnie zakończył wiosną 1801.

Rozwój kariery i założenie rodziny

Artysta spędził wiosnę u krewnych i przyjaciół w Greifswaldzie i Neubrandenburgu. Podczas pobytu w Greifswaldzie w 1801 poznał malarza romantycznego Philippa Otto Runge, którego dzieła stały się dla niego dużą inspiracją. Potem pojechał na Rugię, gdzie zainspirowany krajobrazem wyspy, rozwinął swój styl. Latem 1802 wrócił do Drezna. Tu, dzięki obrazom namalowanym sepią, zyskał uznanie miłośników i kolekcjonerów sztuki. Znalazł mecenasów w Saksonii. Popularność umożliwiła mu nawiązanie kontaktów z pisarzem i poetą Ludwigiem Tieckem, filozofem Gotthilfem Heinrichem, kompozytorem Franzem Schubertem, poetą i dramatopisarzem Heinrichem von Kleistem, poetą Novalisem, malarzami Georgiem Friedrichem Kerstingiem oraz Carlem Gustavem Carusem. Idee, które dominowały w tych kręgach były zainspirowane filozofią przyrody Friedricha Wilhelma Josepha von Schellinga, dziełami Friedricha i Augusta Schleglów oraz filozofa Friedricha Daniela Ernsta Schleiermachera. Dzięki tym znajomościom malarz pogłębił swoje mistyczno-religijne fascynacje i rozwinął swój język artystyczny.

W 1805 jego dwa widoki wykonane sepią zdobywają pierwsze miejsce na konkursie w Weimarze. Od 1807 zajmował się już tylko malarstwem. W 1808 klasycystyczny krytyk F. W. B. von Ramdohr zarzucił mu arogancję w tworzeniu sztuki. Po obejrzeniu obrazu Krzyż w górach twierdził, że taki sposób przedstawienia natury nie może być symboliczny ani alegoryczny. Kilku przyjaciół wstawiło się za Friedrichem, odpierając argumenty krytyka. Cały spór doprowadził do wzrostu sławy artysty. W lipcu 1810 wyjechał w Karkonosze wraz z Georgiem Friedrichem Kerstingiem. W tym samym roku został członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. Wówczas stworzył liczne szkice górskich widoków. W 1816 pejzażysta został przyjęty w poczet członków Akademii Drezdeńskiej. Jego obrazy cieszyły się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów, którzy licznie odwiedzali jego pracownię. Gościł m.in.: Petera von Corneliusa, Friedricha Overbecka, Friedricha de la Motte Fouqué oraz arystokratów i polityków.

Autoportret artysty z 1810

W styczniu 1818, ku zaskoczeniu przyjaciół, ożenił się z 25-letnią Christianą Caroliną Bommer. Poznał ją kilka miesięcy wcześniej[b]. Z listów pisanych przez Line[c] wynika, że była osobą o radosnym usposobieniu, pełną życia, zawsze gotową do niesienia pomocy. Te cechy mocno kontrastowały z charakterem Friedricha, który często był pogrążony w mrocznych myślach[4]. Mimo to małżeństwo było szczęśliwe. Friedrich pisał:

Dużo się zmieniło odkąd ja przekształciło się w my. Mój stary, skromny dom zmienił się nie do poznania i tak się cieszę, że wszędzie jest tak czysto i przyjemnie[4].

Po uroczystościach weselnych młoda para pojechała na Pomorze. Odwiedzili tam krewnych i przyjaciół[d]. Pierwsze dziecko pary, Emma, urodziło się w 1819, potem w 1823 narodziła się Agnes Adelheid, a w 1824 na świat przyszedł Gustav Adolf.

21 sierpnia 1820 artysta przeprowadził się z rodziną do domu przy ulicy Nad Łabą nr 33. Malarz bardzo lubił widok rzeki i łodzi przepływających koło jego domu. Przed Bożym Narodzeniem jego obrazy oglądał przyszły car, Mikołaj I Romanow. Następnego roku wysłał do Niemiec rosyjskiego poetę, Wasilija Żukowskiego, by kupił kilka obrazów pejzażysty. W 1823 norweski malarz, Johan Christian Clausen Dahl zamieszkał w jego domu[e]. Artyści byli potem sąsiadami do śmierci Friedricha.

Upadek kariery

Portret autorstwa Caroline Bardua, 1840

Wkrótce artysta stracił na popularności. Jego obrazy cieszyły się coraz mniejszym zainteresowaniem. Był krytykowany, gdyż jego pejzaże stawały się coraz bardziej staromodne w odczuciu znawców sztuki. W 1824 zmarł kierujący szkołą malarstwa pejzażowego w Dreźnie, Johann Christian Klengel. Wielu spodziewało się, że jako były uczeń i członek Akademii zastąpi go Friedrich. Jednak nie otrzymał nominacji. Jako oficjalny powód podano, że podchodził do sztuki kierując się wewnętrzną potęgą swego geniuszu[5], a nie ustalonymi przez Akademię wzorcami. Zamiast posady otrzymał honorowy tytuł profesora. Prawdziwym powodem decyzji były jego poglądy polityczne. Mianowani przez króla Prus członkowie Akademii uznali jego liberalne poglądy za nieodpowiednie w czasie przywracania władzy królewskiej. To wydarzenie miało wpływ na pogłębiający się pesymizm artysty[5].

Od 1824 stan zdrowia malarza zaczął się pogarszać. Jego częste napady wściekłości i szorstkie obejście utrudniały jego współżycie z ludźmi. Bez żadnego powodu oskarżył żonę o niewierność. Wypoczynek na Rugii pomógł mu odzyskać zdrowie i wrócić do pracy. W tym czasie powstało kilka obrazów namalowanych sepią. W 1828 udał się na kurację do uzdrowiska Teplitz[f]. Był jednak zniechęcony i prawie wcale nie pracował, przez co jego rodzina znalazła się w trudnej sytuacji finansowej. Jego obrazy znajdowały już tylko nielicznych nabywców z artystycznych kręgów Saksonii i rosyjskiego dworu.

Choroba i ostatnie lata życia

Sytuacja pejzażysty pogorszyła się, gdy 26 czerwca 1835 doznał udaru mózgu i paraliżu prawej strony ciała. Ponownie udał się na kurację do Teplitz. Odzyskał zdrowie na tyle, by móc zająć się rysowaniem i malowaniem. Jednak w 1837 przeszedł kolejny udar, który zakończył się prawie całkowitym paraliżem i dalszym pogorszeniem stanu psychicznego. W 1839 nie był już w stanie pracować. Wasilij Żukowski odwiedził go po raz ostatni w 1840. Pisał o artyście: Smutny wyniszczony człowiek. Płacze jak dziecko[6]. Malarz zmarł 7 maja 1840 w Dreźnie.

Rodzina

 
 
 
Sophie Dorothei Bechly
 
 
 
Adolph Gottlieb Friedrich
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Christiana Carolina Bommer
 
Caspar David Friedrich
 
Catharina Dorothei Friedrich
 
8 rodzeństwa
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Emma Friedrich
 
Agnes Adelheid Friedrich
 
Gustav Adolf Friedrich
 
 

Twórczość malarska

Caspar David Friedrich w swojej pracowni, Georg Friedrich Kersting

Technika

Początkowo tworzył topograficzne szkice ołówkiem lub sepią. Potem powstawały akwarele i rysunki. Jego pierwsze dzieła charakteryzowały się wiernym przestrzeganiem reguł akademickich, widocznych w tematyce obrazów i technice rysowania. Inne ukazywały samodzielną obserwację przyrody i szczegółową metodę kreślenia szkiców. Były wykańczane tuszem i lekko podkolorowywane, często łączone w szkicowniki. Podczas pobytu na Rugii malarz rozwinął swój styl, zrywając z dotychczasowymi wzorcami. Jego rysunki ukazywały pewność posługiwania się ołówkiem i pędzlem oraz dogłębne zrozumienie zmian zachodzących w krajobrazie.

Od 1807 zaczął propagować malarstwo olejne. W ciągu ostatnich lat życia eksperymentował, stosując nowe techniki. Malował akwarelą i temperą na przezroczystym arkuszu papieru, umieszczając źródło światła za nimi. Prezentował swoje prace w ciemnościach, oświetlając je po kolei przy akompaniamencie odpowiednio dobranej muzyki. Opisał tę prezentację w liście do Wasilija Żukowskiego.

Tematyka

Podczas wędrówek po okolicach Drezna artysta tworzył szkice przedstawiające drzewa, krzewy, wiatraki i fragmenty pejzażu. Po powrocie z Rugii, zafascynowany dziełami Kosegartena, zaczął postrzegać przyrodę jako przejaw boskości, a sztukę jako pośredniczącą między Bogiem a człowiekiem. Wierne przedstawienia przyrody nabrały religijnych cech. Miały na celu potwierdzenie istnienia boskich sił. Friedrich mówił:

Muszę całkowicie oddać się otaczającej mnie przyrodzie[7]

Zespolić z moimi chmurami i skałami, aby udało mi się pozostać tym, kim jestem. Potrzebuję przyrody, by porozumiewać się dzięki niej z Bogiem[7].

Jego obrazy stały się przesycone religijnym duchem. Zasadą przyjętą przez malarza było uznanie istnienia absolutu – panteistycznego przekonania, że każde zjawisko w przyrodzie posiada duszę. Podczas pobytu w Karkonoszach tworzył dzieła wyrażające boski porządek świata. Wykonywał ołówkiem liczne szkice stoków, ośnieżonych szczytów i skalistego pejzażu, z których korzystał przez następne lata, malując obrazy. Tworzył pejzaże uchwycone w różnych miejscach i o różnych porach dnia, dając wyraz oryginalnej wizji świata.

Częstym tematem jego obrazów były gotyckie kościoły i zamki. Artysta czerpał inspirację ze średniowiecza, w którym nastąpił duży rozwój tożsamości narodowej. Neogotycka architektura stała się dla Friedricha symbolem nadziei na nadejście nowej ery religijnej i politycznej. Przedstawiał gotyckie katedry jako majestatyczne budowle, stojące w oddali i wywołujące wrażenie nieosiągalnych sennych wizji. Na obrazie Dwie siostry na tarasie wychodzącym na port kobiety podziwiają wyimaginowany krajobraz. W pracy Krzyż w lesie została subtelnie naszkicowana bryła Marienkirche w Neubrandenburgu.

Przez pewien okres wydarzenia polityczne stały się źródłem inspiracji dla artysty. Wojny napoleońskie wzbudziły w nim strach przed Francją i umocniły jego miłość do ojczyzny. Wyrażał swoje poparcie dla Niemiec, przedstawiając zagubionych francuskich żołnierzy lub momenty z walki Niemców o wolność. Potem rozczarowany wydarzeniami politycznymi, które nastąpiły po okresie napoleońskim, w 1820 r. przestał malować obrazy patriotyczne i poświęcił się sztuce religijnej, kładąc nacisk na wątki związane z przemijaniem. Zaniechał także portretowania swojej żony Caroline. Tworzył obrazy o ciemnej kolorystyce wyrażające uczucia melancholii i rezygnacji, jak na obrazach Wieczór nad Morzem Bałtyckim i Statki w porcie wieczorem. Przyczyną melancholii była także coraz ostrzejsza krytyka jego obrazów. Pocieszenie znajdował w wierze, która wysunęła się na pierwszy plan w jego dziełach.

Symbolika

Malowanie stało się dla Friedricha drogą porozumienia z Bogiem. Przedstawiał zamglone pejzaże, puchowe kobierce śniegu, zacienione gotyckie kościoły przesycone symboliką religijną. Obraz Zima ukazuje zjawisko poprzedzające odrodzenie się natury, symbolizujące zmartwychwstanie. Artysta zamieszczał często w zimowych pejzażach ruiny i cmentarze, by symbole życia i śmierci zlały się w jeden obraz. Jego malarstwo stało się alegorią ulotności życia i cykliczności zjawisk natury, której nie poddawały się wiecznie zielone jodły. Przemijanie było przez niego postrzegane z perspektywy nadziei i wiary w ciągłość istnienia. Na jego obrazach maleńkie postacie, przebywając na łonie przyrody, odkrywają tajemnicę boskich sił. Kontakt z innymi artystami umocnił go w przekonaniu, że sztuka musi być źródłem wewnętrznej duchowości człowieka.

Postacie z obrazów mają wzrok skierowany ku nieznanemu. Symbolizują jedność, a także nieprzekraczalną przepaść między człowiekiem a naturą. Są wyrazem tragedii życia pędzonego z dala od piękna przyrody. Postać na obrazie Wędrowiec nad morzem mgły, pogrążona w rozmyślaniach nad roztaczającym się przed nią krajobrazem, jest obserwatorem sceny stworzonej przez Boga. Malarz często podkreślał małość człowieka wobec nieskończoności natury, malując postacie w pomniejszonej skali i czyniąc z nich symbole samotności i poszukiwania związku z Bogiem.

Pejzażysta malował także obłoki, które uosabiają tajemnicę, będąc głównym elementem nieznanego świata, do którego widz nie ma dostępu. Chmury rozpościerające się na niebie po burzy, drobne chmurki łagodnie poruszane wiatrem lub ciężkie chmury zwiastujące deszcz stają się symbolem nieskończoności i przemijającego czasu.

Friedrich tworzył też obrazy o symbolice związanej ze śmiercią. Francuski żołnierz z obrazu Strzelec w lesie błądzi samotnie w niemieckim lesie. Siedzący na pniu drzewa na pierwszym planie kruk zwiastuje rychłą śmierć. W dziele Grobowiec Hermanna ten sam żołnierz podchodzi do otwartej trumny niemieckiego bohatera, który w I w. odniósł zwycięstwo nad Rzymianami. Inspiracją do stworzenia tych obrazów było popularne w kręgach patriotycznych dzieło Heinricha von Kleista, Bitwa Hermanna, zagrzewające do powstania i walki z Napoleonem.

Friedrich podkreślił smutny nastrój na obrazie Drzewo kruków przez kolor nieba i dramatycznie poskręcane konary drzew. Gałęzie są suche, a las wydaje się martwy. W jego obrazach można dostrzec ślady rozważań artysty na temat jego pogrzebu. Portale zrujnowanych opactw na obrazach stały się symbolami śmierci, bramami do życia wiecznego. Uschnięte gałęzie drzew, zwiędłe liście i strome, nagie zbocza są symbolami przemijania, ale też nadziei, że śmierć to przejście z życia na ziemi do życia w niebie.

Dzieła

Obrazy

DziełoTytułData powstaniaMuzeumMiasto
Świątynia starożytna1794StaatsgalerieStuttgart
Frederiksberg Spring niedaleko Kopenhagi1797KupferstichkabinettDrezno
Wędrowiec z cieniu dębów na Rugii1798-99Muzeum MiejskieGreifswald
Scena ze „Zbójców” Schillera1799KupferstichkabinettBerlin
Rock Arch in the Uttewalder Grund by Caspar David Friedrich.jpgPrzejście między skałami w Utterwalder Grund1801Muzeum FolkwangEssen
Chata ze studnią na Rugii1802Kunsthalle w HamburguHamburg
Caspar David Friedrich 047.jpgDolmen w śniegu1807Galeria Nowych MistrzówDrezno
Caspar David Friedrich - Der Sommer (Landschaft mit Liebespaar).jpgLato1807Nowa PinakotekaMonachium
Widok na dolinę Łabyok. 1807Galeria Nowych MistrzówDrezno
Zima1807--------
Caspar David Friedrich - Das Kreuz im Gebirge.jpgKrzyż w górach1807-08Galeria Nowych MistrzówDrezno
Der Moench am Meer (C D Friedrich).jpgMnich na brzegu morza1808-10Stara Galeria NarodowaBerlin
Caspar David Friedrich - Abtei im Eichwald - Google Art Project.jpgOpactwo w dębowym lesie1809-10Pałac CharlottenburgBerlin
Böhmische Landschaft - Caspar David Friedrich.jpgPejzaż czeski1810StaatsgalerieStuttgart
Caspar David Friedrich 048.jpgPejzaż czeski1810Galeria Nowych MistrzówDrezno
Widok Riesengebirge1810Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w MoskwieMoskwa
Caspar David Friedrich 020.jpgPejzaż z tęczą1810Muzeum FolkwangEssen
Caspar David Friedrich 049.jpgCmentarz w śniegu1810Zaginiony w 1945
Morgen im Riesengebirge (C D Friedrich).jpgPoranek w Karkonoszach1810-11Pałac CharlottenburgBerlin
Winter Landscape by Caspar David Friedrich.jpgPejzaż zimowy1811Staatlische MuseenBerlin
Caspar David Friedrich - Winterlandschaft mit Kirche (Dortmund).jpgPejzaż zimy1811Galeria NarodowaLondyn
The Garden Terrace by Caspar David Friedrich.jpgTaras ogrodowy1811-12SanssouciPoczdam
Caspar David Friedrich 021.jpgGroby starożytnych bohaterów1812Kunsthalle w HamburguHamburg
Caspar David Friedrich 025.jpgKrzyż w lesie1812KunstmuseumDüsseldorf
Grobowiec Hermanna1813-14KunsthalleBrema
The Chasseur in the Forest by Caspar David Friedrich.jpgStrzelec w lesie1814kolekcja prywatnaBielefield
Statek pod pełnymi żaglami na otwartym morzu1815Städtische KunstsammlungenChemnitz
Caspar David Friedrich - Kreuz an der Ostsee (Schloss Carlottenburg, Neuer Pavillon).jpgKrzyż nad Bałtykiem1815Pałac CharlottenburgBerlin
Widok portu1816SanssouciPoczdam
Greifswald in Moonlight by Caspar David Friedrich.jpgGreifswald w świetle księżyca1816-17Galeria NarodowaOslo
Pejzaż nadmorski wieczorem1816-18Museum für Kunst und KulturgeschichteLubeka
Two Men by the Sea by Caspar David Friedrich.jpgDwaj mężczyźni nad morzem o wschodzie księżyca1817Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
City at Moonrise by Caspar David Friedrich.jpgMiasto w świetle księżyca1817kolekcja Fundacji Oskara ReinhartaWinterthur
Caspar David Friedrich - Gedächtnisbild für Johann Emanuel Bremer.jpgKarkonosze1817Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
Kobieta na tle zachodzącego słońca1818Muzeum FolkwangEssen
The Marketplace in Greifswald by Caspar Davis Friedrich.jpgPlac targowy w Greifswaldzie1818Muzeum MiejskieGreifswald
Caspar David Friedrich - Kreidefelsen auf Rügen (Museum Oskar Reinhart).jpgSkały kredowe na Rugii1818kolekcja Fundacji Oskara ReinhartaWinterthur
Wędrowiec nad morzem mgły1818Kunsthalle w HamburguHamburg
On a Sailing Ship by Caspar David Friedrich.jpgNa żaglowcu1818-19ErmitażSankt Petersburg
Caspar David Friedrich - Two Men Contemplating the Moon - Google Art Project.jpgDwaj mężczyźni kontemplujący księżycok. 1819Galeria Nowych MistrzówDrezno
Friedrich C.D. Schwäne im Schilf@Goethe-Museum Frankfurt a.M.20170819.jpgŁabędzie wśród sitowia1819-20Freies Deutsches HochstiftFrankfurt
Caspar David Friedrich 034.jpgDwie siostry na tarasie wychodzącym na port1820ErmitażSankt Petersburg
Caspar David Friedrich 043.jpgGreifswaldzkie błonia1820Kunsthalle w HamburguHamburg
Widok Karkonoszy przy opadającej mgle1820Nowa PinakotekaMonachium
Zaorane pole1820-25Kunsthalle w HamburguHamburg
Caspar David Friedrich 054.jpgRozpościerające się chmury1821Kunsthalle w HamburguHamburg
Caspar David Friedrich 066.jpgGrób Gerharda von Kügelgena1821-22kolekcja prywatna----
Caspar David Friedrich 056.jpgDrzewo kruków1822LuwrParyż
Caspar David Friedrich 018.jpgKobieta w oknie1822Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
Der einsame Baum (C D Friedrich).jpgWiejski pejzaż w świetle poranka1822Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
Caspar David Friedrich - Mondaufgang am Meer - Google Art Project.jpgWschód księżyca nad morzem1822Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
Grób Ulricha von Huttena1823KunstsammlungenWeimar
Wiejski pejzaż nizinny1823Pałac CharlottenburgBerlin
Caspar David Friedrich - Das Eismeer - Hamburger Kunsthalle - 02.jpgMorze lodu1823-24Kunsthalle w HamburguHamburg
Northern Sea in the Moonlight by Caspar David Friedrich.jpgMorze Północne w świetle księżyca1824Galeria NarodowaPraga
Widok Putbus1824Muzeum im. PuszkinaMoskwa
Evening by Caspar David Friedrich.jpgWieczór1824Österreichische GalerieWiedeń
Hill and Ploughed Field near Dresden by Caspar David Friedrich.jpgWzgórze i pole w pobliżu Dreznaok. 1824Kunsthalle w HamburguHamburg
Caspar David Friedrich 012.jpgWatzmann1824-25Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
Riesengebirgslandschaft (C D Friedrich).jpgCzeski pejzaż1824-30Kunsthalle w HamburguHamburg
Pierwszy śnieg1825Kunsthalle w HamburguHamburg
Caspar David Friedrich 051.jpgRuiny w Eldenieok. 1825Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
Caspar David Friedrich 053.jpgWejście na cmentarzok. 1825Galeria Nowych MistrzówDrezno
Caspar David Friedrich - Graveyard under Snow - Museum der bildenden Künste.jpgCmentarz w śniegu1826Museum der Bildenden KünsteLipsk
Wieczór nad Morzem Bałtyckim1826kolekcja SchäferaObbach bei Schweinfurt
Caspar David Friedrich - Verschneite Hütte.jpgChata pokryta śniegiem1827Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
Eiche im Schnee - Caspar David Friedrich.jpgDąb na śniegu1827-28Wallraf-Richartz-MuseumKolonia
Caspar David Friedrich - Schiffe im Hafen am Abend.jpgStatki w porcie wieczorem1827-28Galeria Nowych MistrzówDrezno
Ruiny zamku w Cieplicach1828Muzeum im. PuszkinaMoskwa
Zamek w pobliżu Cieplic1828KupferstichkabinettBerlin
See in the moonlight by Caspar David Friedrich.jpgMorze w świetle księżyca1830Museum der Bildenden KünsteLipsk
Pejzaż górski1830Muzeum im. PuszkinaMoskwa
Caspar David Friedrich 022.jpgŚwiątynia Junony w Agrigentook. 1830 r.Museum für Kunst und KulturgeschichteDortmund
Sunset by Caspar David Friedrich.jpgZachód słońca1830ErmitażSankt Petersburg
Mountainous River Landscape by Caspar David Friedrich.jpgGórska rzeka1830-35Nowa GaleriaKassel
Gwiazda wieczorna1830-35Freies Deutsches HochstiftFrankfurt
Caspar David Friedrich - Mann und Frau in Betrachtung des Mondes - Alte Nationalgalerie Berlin.jpgMężczyzna i kobieta kontemplujący księżyc1830-35Stara Galeria Narodowa w BerlinieBerlin
Caspar David Friedrich - Abend am Ostseestrand.jpgWieczór nad Morzem Bałtyckim1831Galeria Nowych MistrzówDrezno
Caspar David Friedrich 007.jpgWielki rezerwat w pobliżu Drezna1832Galeria Nowych Mistrzów w DreźnieDrezno
Dwaj mężczyźni nad morzem o wschodzie księżyca1835ErmitażSankt Petersburg
Caspar David Friedrich 013.jpgEtapy życia1835Museum der Bildenden KünsteLipsk
Caspar David Friedrich 011.jpgMarzyciel1835ErmitażSankt Petersburg
Pejzaż z krzyżem i posągiemok. 1835KupferstichkabinettBerlin
Klosterruine Eldena und Riesengebirge (C D Friedrich).jpgRuiny w Karkonoszach1835Muzeum MiejskieGreifswald
Owl in a Gothic Window by Caspar David Friedrich.jpgSowa w gotyckim oknie1836ErmitażSankt Petersburg
Coffin and Grave by Caspar David Friedrich.jpgTrumna przy otwartym grobie1836Muzeum im. PuszkinaMoskwa
Owl on Grave by Caspar David Friedrich.jpgSowa nad grobem1836-37Muzeum im. PuszkinaMoskwa
Pejzaż z postacią mężczyzny1837-38Muzeum im. PuszkinaMoskwa

Rysunki i sztychy

DziełoTytułData powstaniaMuzeumMiasto
Pejzaż z postacią Hefajstosa1790-94Muzeum MiejskieGreifswald
Kościół w pobliżu Kopenhagi1797-98StaatsgalerieStuttgart
Mother Heiden by Caspar David Friedrich.jpgMatka Heiden1798Fundacja PomorzaKilonia
Portret Adolpha Gottlieba Friedricha1798Muzeum MiejskieGreifswald
Portret Cathariny Dorothei Sponholz1798StaatsgalerieStuttgart
Portret Ernsta Theodora Brücknera1798KupferstichkabinettBerlin
Sieci rybackie, krzewy i łodzie1798kolekcja prywatna----
Żaglowce na skalistym wybrzeżu1798Muzeum MiejskieGreifswald
Zabudowania na stoku1799Herzog August BibliothekWolfenbüttel
Caspardavidfriedrich self1.jpgAutoportret1800Statens Museum for KunstKopenhaga
Drzewa i most1800Herzog August BibliothekWolfenbüttel
Dwie dziewczynki pod drzewem1801KupferstichkabinettDrezno
The Romantic Reader by Caspar David Friedrich.jpgRomantyczna czytelniczka1801KupferstichkabinettDrezno
Chłopiec śpiący przy grobie1802Herzog August BibliothekWolfenbüttel
Wędrowiec na kamieniu milowym1802Staatlisch Graphische SammlungMonachium
The Woman with the Cobweb by Caspar David Friedrich.jpgKobieta z pajęczyną1803Hamburger KunsthalleHamburg
Caspar David Friedrich self portrait.jpegAutoportret1810KupferstichkabinettBerlin
Caspar David Friedrich - Schlossruine von Wolgast - 1813.jpgRuiny zamku Wolgast1813Muzeum im. PuszkinaMoskwa
Grająca na harfieok. 1830Städtische KunstsammlungenChemnitz
kobieta ze świecznikiem1825własność prywatna

Wpływ na twórczość innych artystów

Friedrich nie miał wiernych uczniów, jedynie płodnych naśladowców, którzy czerpali inspiracje z jego pejzaży, ale osiągali zupełnie inne rezultaty. Obraz Przeprawa przez Schreckenstein autorstwa Adriana Ludwiga Richtera przedstawia alegoryczny wizerunek „statku życia”, ale nie zawiera ukrytego przesłania o treści religijnej. August Heinrich, Karl Friedrich Lessing i Karl Eduard Blechen wyraźnie nawiązywali w ikonografii do dzieł Friedricha, ale założeniem powstawania ich dzieł nie było wywołanie przeżyć duchowych. Początkowo Enrst Ferdinand Oehme tworzył pod wpływem Friedricha, ale później wrócił do heroicznej koncepcji pejzażu. Niekiedy w obrazach Johana Christiana Clausena Dahla widoczny jest wpływ prac Friedricha. W dziele Megalityczny grób w zimie charakterystycznymi zaczerpniętymi elementami są dęby i statki.

Przez długi czas Friedrch był artystą niezrozumianym i przez to zapomnianym. Dopiero na początku XX w. artyści odkryli i ponownie docenili jego twórczość. Gdy dziewięć obrazów Friedricha uległo zniszczeniu w czasie pożaru w Monachium w 1931, Max Ernst oświadczył, że sztuka poniosła dotkliwą stratę. Dziesięć lat wcześniej odkrył on dzieła zapomnianego pejzażysty w muzeum w Kolonii. W swoich dadaistycznych i surrealistycznych pracach ukazywał elementy obrazów Friedricha, m.in.: tajemnicze postacie. Mark Rothko przedstawiał na obrazach z lat 50. wizję nieskończonej przestrzeni, jak w obrazie Mnich nad brzegiem morza. W dziele Zaczarowany las pędzla Jacksona Pollocka można dostrzec złowieszczy nastrój odczuwalny na obrazie Strzelec w lesie. René Magritte malował odwrócone tyłem postacie przypominające ludzi z obrazów Friedricha.

Uwagi

  1. Później gościł go często w Dreźnie. W 1800 podarował mu swój Autoportret.
  2. Prawdopodobnie przez swojego przyjaciela, Kerstinga, krewnego Christiany.
  3. Tak czule nazywał ją Friedrich.
  4. Za sprawą powściągliwej i nieśmiałej natury Friedricha dowiedzieli się oni o ślubie zaledwie tydzień wcześniej.
  5. Artyści poznali się w 1818 podczas studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze.
  6. Obecnie miejscowość nazywa się Cieplice.

Przypisy

  1. Friedrich Caspar David, w: Encyklopedia Gazety Wyborczej, t. 5, Wyd. PWN, Kraków.
  2. Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 8.
  3. Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 12.
  4. a b Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 66.
  5. a b Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 108.
  6. Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 126.
  7. a b Klasycy sztuki, t.13 : Friedrich, red.: M. Pietkiewicz, Wyd. Arkady, Warszawa 2006, s. 22.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

The Marketplace in Greifswald by Caspar Davis Friedrich.jpg
Greifswald marketplace in 1818 with the family Friedrich
Caspar David Friedrich 032.jpg
The hiker stands as a back figure in the center of the composition. He looks down on an almost impenetrable sea of ​​fog in the midst of a rocky landscape - a metaphor for life as an ominous journey into the unknown.
Caspar David Friedrich 018.jpg
The artists' wife, Caroline Friedrich, in his studio in Dresden ‚An der Elbe 26‘
Caspar David Friedrich - Schlossruine von Wolgast - 1813.jpg
Die Schlossruine von Wolgast; Federzeichnung von Caspar David Friedrich (1774-1840); ausgestellt im Puschkin-Museum Moskau (Inv.-Nr. 13433)
Friedrich C D autograph.svg
Autor: Caspar David Friedrich , Licencja: CC BY 3.0
autograph of the painter Caspar David Friedrich
Mountainous River Landscape by Caspar David Friedrich.jpg
Rzeka krajobraz rano i noc, malowana dwustronnie (tutaj motyw "noc")
Rock Arch in the Uttewalder Grund by Caspar David Friedrich.jpg
Uttewalder Grund, a side valley of the Elbe valley, south of Lohmen in the Saxon Switzerland
Caspar David Friedrich 066.jpg
Gedächtnisbild für den am 27.3.1820 bei Loschwitz ermordeten Maler Gerhard von Kügelgen