Cieśnina Kunaszyrska

Cieśnina Kunaszyrska
Ilustracja
Zmiany pór roku w cieśninie Nemuro w 2008 roku
Państwo Japonia
 Rosja
LokalizacjaOcean Spokojny
Morze Ochockie
Miejscowości nadbrzeżneRausu, Shibetsu
Położenie na mapie Japonii
Mapa konturowa Japonii, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Cieśnina Kunaszyrska”
Ziemia44°00′N 145°19′E/44,000000 145,316667

Cieśnina Kunaszyrska[1][a] (jap. 根室海峡 Nemuro-kaikyō; ros. Кунаширский пролив, Kunaszyrskij proliw)cieśnina morska oddzielająca rosyjską wyspę Kunaszyr (jap. Kunashiri) w archipelagu Kuryli od półwyspu Shiretoko na japońskiej wyspie Hokkaido.

Od 1945 roku przez środek cieśniny biegnie granica morska pomiędzy obu państwami. Jest traktowana arbitralnie ze względu na brak traktatu pokojowego po zakończeniu II wojny światowej oraz spór terytorialny o kilka wysp archipelagu Kuryli Południowych (jap. Hoppō-ryōdo, tłum. Terytoria Północne). Sytuacja ta tworzy rozbieżności i nieporozumienia w międzynarodowym nazewnictwie geograficznym tego regionu oraz okresowe napięcia w stosunkach dwustronnych.

Rosyjskie oraz zachodnie mapy i źródła używają nazw Kunaszyrskij proliw[b] i Nemuro[2] dla zwężenia powierzchni wodnej między wyspami Kunaszyr i Hokkaido, od wyjścia cieśniny na Morze Ochockie do połączenia z cieśniną zwaną po rosyjsku proliw Izmieny (jap. Notsuke-suidō), która dzieli obie wyspy na wysokości miasteczka portowego Shibetsu[c] i półwyspu Notsuke oraz południowego wybrzeża wyspy Kunaszyr (wieś Gołownino i półwysep Wiesłowskij). Odcinek ten ma długość 74 km. Szerokość cieśniny wzrasta stopniowo ku północy, od 24 km do 43 km. Podobnie wzrasta głębokość − na południu, w okolicach proliwu Izmieny wynosi 17-20 m, na północy natomiast sięga do 2500 m[3].

Źródła japońskie określają nazwą Nemuro całe[4] przejście wodne łączące Morze Ochockie i Ocean Spokojny, od przylądka Shiretoko do przylądka Nosappu na półwyspie Nemuro[5]i dzielą je na trzy części:

  • północną, łączącą się bezpośrednio z Morzem Ochockim. U wyjścia do tego morza jest ona najszersza (24–43 km) i najgłębsza (ok. 2500 m). Obejmuje obszar wodny pomiędzy japońskim półwyspem Shiretoko a równolegle do niego biegnącym wybrzeżem wyspy Kunaszyr i nosi właściwą japońską nazwę Nemuro i rosyjską Kunaszyrskij proliw. Niektóre mapy (np. mapa Google’a) zaznaczają tę różnicę w nazwie (mając na uwadze granicę), umieszczając nazwę Nemuro jedynie w pobliżu wybrzeża japońskiego, a Kunaszyrskij – rosyjskiego. Po stronie japońskiej nad cieśniną tą znajduje się miasteczko portowe Rausu[6];
  • środkową, znacznie węższą (ok. 17 km) i płytszą (średnio ok. 30–40 m oraz liczne płycizny o głębokości zaledwie kilku metrów) nazywa się po japońsku cieśniną lub kanałem Notsuke, a po rosyjsku proliw Izmieny;
  • południową, obejmującą otwartą część wód zatoki Nemuro do przylądka Nosappu (na krańcu półwyspu Nemuro) i bardzo wąskiej (3,7 km) cieśniny Goyōmai (ros. proliw Sowietskij)[7], która otwiera się na Pacyfik.
Kuryle – zaznaczona granica obecna z 1945 roku oraz z lat: 1855 (traktat z Shimody), 1875 (traktat z Petersburga)

Nazewnictwo geograficzne

Zbliżona fonetyka nazw w językach japońskim i rosyjskim (np. jap. Kunashiri; ros. Kunaszyr) w regionie Hokkaido i Kuryli Południowych jest wynikiem późnej kolonizacji (dopiero od końca XVIII wieku) tych terenów zarówno przez Japończyków, jak i Rosjan. W obu językach nakładano wymowę własną (w japońskim stosowano ponadto zapis pismem fonetycznym katakana jako słów obcych lub dopasowywano do zapisu znaki kanji w funkcji fonetycznej ateji) na oryginalne nazwy (ajn. Kina-sir[8], Kunasiru, Kunasir[9]) w języku Ajnów, którzy zamieszkiwali te tereny od tysięcy lat[10].

Uwagi

  1. W niektórych polskich publikacjach dotyczących Japonii (np. Marynarka wojenna w systemie w systemie bezpieczeństwa cesarstwa Japonii lub Systemy ustrojowe państw współczesnych) podana została nazwa japońska Nemuro, obok polskiej nazwy ustalonej przez KSNG.
  2. W japońskim nazewnictwie geograficznym „cieśnina Kunashiri” to rosyjska cieśnina o nazwie Cieśnina Katarzyny (ros. proliw Jekatieriny) rozdzielająca wyspy Kunaszyr i Iturup (jap. Etorofu)
  3. Na Hokkaido znajdują się dwa miasta o jednobrzmiącej nazwie, ale odmiennej pisowni: Shibetsu (標津) w podprefekturze Nemuro i Shibetsu (士別) w podprefekturze Kamikawa

Przypisy

  1. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 229, 433. ISBN 978-83-254-1988-2.
  2. National Geographic Atlas of the World. Washington D.C.: National Geographic Society, s. 85. ISBN 0-7922-3036-1.
  3. Кунаширский пролив (ros.). Большая Советская Энциклопедия. [dostęp 2014-12-29].
  4. 日本地図 Atlas of Japan. Tokyo: Shueisha Inc., 1990, s. 74-75.
  5. 北海道周辺の海峡と水道 (Cieśniny i kanały wodne wokół Hokkaido) (jap.). 海上保安庁 (Japońska Straż Wybrzeża), 2006. [dostęp 2014-12-15].
  6. Nemuro Bay (ang. • ros.). Google. [dostęp 2014-12-15].
  7. Kaigara-sendan (ang. • ros.). Mapcarta. [dostęp 2014-12-16].
  8. アイヌ語地名リスト (Office of Ainu Measures Promotion) (jap.). Hokkaido Government アイヌ政策推進室, 2014. s. str. 45. [dostęp 2014-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-17)].
  9. Ainu-English Dictionary (ang.). 2009. [dostęp 2014-12-14].
  10. Japan: Profile of a Nation. Tokyo, New York, London: Kodansha International Ltd., s. 11. ISBN 4-7700-1892-4.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Demis-kurils-russian names.png
Kuril Islands overview map with current Russian names (English transliteration). Borders of Shimoda Treaty (1855) and Treaty of St. Petersburg (1875) shown in red. Currently all islands northeast of Hokkaido are administered by Russia. Note: Ushishir actually consists of 2 islands: Ryponkicha (northeast) and Yankicha (southwest).
Japan natural location map with side map of the Ryukyu Islands.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Natural Location map of Japan

Equirectangular projection.

Geographic limits to locate objects in the main map with the main islands:

  • N: 45°51'37" N (45.86°N)
  • S: 30°01'13" N (30.02°N)
  • W: 128°14'24" E (128.24°E)
  • E: 149°16'13" E (149.27°E)

Geographic limits to locate objects in the side map with the Ryukyu Islands:

  • N: 39°32'25" N (39.54°N)
  • S: 23°42'36" N (23.71°N)
  • W: 110°25'49" E (110.43°E)
  • E: 131°26'25" E (131.44°E)
Shiretoko Peninsula and Kunashir seasonal ice comparison 2008.jpg
The region of Shiretoko Peninsula and Kunashir island with and without seasonal sea ice, 2008. Image from the Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) on NASA’s Aqua satellite.