Dżalal Talabani

Dżalal Talabani
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia12 listopada 1933
Kelkan
Data i miejsce śmierci3 października 2017
Berlin
6. Prezydent Iraku
Okresod 7 kwietnia 2005
do 24 lipca 2014
Przynależność politycznaPatriotyczna Unia Kurdystanu
PoprzednikGhazi Maszal Adżil al-Jawar (p.o.)
NastępcaFu’ad Masum
Przewodniczący Tymczasowej Rady Zarządzającej Iraku
Okresod 1 listopada 2003
do 30 listopada 2003
Przynależność politycznaPatriotyczna Unia Kurdystanu
PoprzednikIjad Allawi
NastępcaAbd al-Aziz al-Hakim
(c) Korea.net / Korean Culture and Information Service (Photographer name), CC BY-SA 2.0

Dżalal Talabani (arab. جلال طالباني, Jalāl Tālabānī; sorani جەلال تاڵەبانی, Celal Tallebanî; ur. 12 listopada 1933 we wsi Kelkan, zm. 3 października 2017 w Berlinie[1]) – iracki polityk narodowości kurdyjskiej, twórca i w latach 1975–2017 przewodniczący Patriotycznej Unii Kurdystanu – jednej z dwóch głównych partii kurdyjskich w Iraku. Prezydent Iraku od 7 kwietnia 2005 do 24 lipca 2014.

Życiorys

Urodził się w 1933 we wsi Kelkan w południowym Kurdystanie irackim. Jeszcze w wieku 14 lat wstąpił do Demokratycznej Partii Kurdystanu (DPK). W 1953 został członkiem jej komitetu centralnego. W tym samym czasie rozpoczął studia prawnicze. Po uzyskaniu w 1959 tytułu adwokackiego został wcielony do wojska.

Przez lata 60. przewodził biuru politycznemu DPK, jednak wystąpił z partii w 1966 rozczarowany klanowością stronnictwa. Rozpoczął jednocześnie starania o zorganizowanie nowego ugrupowania, które ostatecznie zawiązało się w 1975 jako Patriotyczna Unia Kurdystanu.

Jego stronnictwo stało się szybko głównym oponentem KPD, której przewodził klan Barzanich. Po zakończeniu pierwszej wojny w Zatoce Perskiej w 1991 doszło nawet do wojny domowej między peszmergami obu zwaśnionych stronnictw. Talabani zaakceptował wówczas poparcie islamskiego Iranu.

W 1991 Dżalal Talabani został laureatem nagrody Brunona Kreiskiego.

Po utworzeniu przez Amerykanów Irackiej Rady Zarządzającej Talabani został jednym z jej głównych członków, przewodząc jej w listopadzie 2003. W tym czasie nastąpiła też zmiana w poglądach Talabaniego, który zaczął się dystansować od haseł domagających się niepodległości dla Kurdów i skłaniać się ku federalnemu ustrojowi Iraku.

Pogodzenie obu stronnictw kurdyjskich pozwoliło na stworzenie koalicji wyborczej pod nazwą Demokratyczno-Patriotyczny Alians Kurdystanu, który odniósł przygniatające zwycięstwo w lokalnych wyborach do Zgromadzenia Kurdyjskiego w 2005 oraz zdobył 75 miejsc w irackim Zgromadzeniu Narodowym w zbojkotowanych przez sunnitów wyborach w tym samym roku.

Po wyborach 30 stycznia Talabani został wybrany przez irackie Zgromadzenie Narodowe na prezydenta republiki 7 kwietnia 2005. 11 listopada 2010 dzięki porozumieniu politycznemu przełamującemu ośmiomiesięczny powyborczy impas Zgromadzenie Narodowe dokonało wyboru Talabaniego na drugą kadencję, jeszcze tego samego dnia odbyło się jego zaprzysiężenie[2].

24 lipca 2014 na stanowisku prezydenta zastąpił go wybrany w głosowaniu przez parlament Fu’ad Masum z Patriotycznej Unii Kurdystanu[3].

Przypisy

  1. Marc Mc Donald: Jalal Talabani, Kurdish Leader and Iraq’s First Postwar President, Is Dead at 83 (ang.). nytimes.com, 2017-10-03. [dostęp 2017-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-04)].
  2. Polityczny kryzys w Iraku zażegnany (pol.). tvn24.pl, 2010-10-11. [dostęp 2010-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-13)].
  3. Iraq: Kurdish politician Massoum named president (ang.). USA Today, 2014-07-24. [dostęp 2014-07-24].

Media użyte na tej stronie

Coat of arms of Iraq.svg
Coat of arms of Iraq as adapted to new 2008 form of national flag -- standard pan-Arab "Eagle of Saladin" with shield of the tricolor of national flag (with the "Takbir" الله أكبر in Kufic text, as on the flag), holding a scroll with the words جمهورية العراق; (Jumhuriyat al-`Iraq "The Republic of Iraq").
Iraqi President Jalal Talabani visits Korea in February 2009 - 4341653463.jpg
(c) Korea.net / Korean Culture and Information Service (Photographer name), CC BY-SA 2.0
Iraqi President Jalal Talabani visiting Korea in February 2009 for a summit with President Lee Myung-bak
Coat of arms (emblem) of Iraq 2008.svg
Coat of arms of Iraq as adapted to new 2008 form of national flag -- standard pan-Arab "Eagle of Saladin" with shield of the tricolor of national flag (with the "Takbir" الله أكبر in Kufic text, as on the flag), holding a scroll with the words جمهورية العراق; (Jumhuriyat al-`Iraq "The Republic of Iraq").