Dietrich von Choltitz

Dietrich von Choltitz
Dietrich Hugo Hermann von Choltitz
Zbawca Paryża
Ilustracja
Dietrich von Choltitz w 1940
generał piechoty generał piechoty
Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1894
Łąka Prudnicka

Data i miejsce śmierci

5 listopada 1966
Baden-Baden

Przebieg służby
Lata służby

1907–1945

Siły zbrojne

Kaiserstandarte.svg Armia Cesarstwa Niemieckiego
War Ensign of Germany (1921–1933).svg Reichswehra
Balkenkreuz.svg Wehrmacht

Stanowiska

dowództwo:
11 Dywizja Pancerna
260 Dywizja Piechoty
LXXXIV Korpus Armijny

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

II wojna światowa

podpis
Odznaczenia
Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z liśćmi dębu i mieczami Złoty Krzyż Niemiecki (III Rzesza) Krzyż Żelazny (1939) I Klasy Krzyż Żelazny (1939) II Klasy DEU Ehrenkreuz des Weltkrieges Frontkaempfer BAR.svg Medal Pamiątkowy 1 października 1938 Złota odznaka za rany (III Rzesza) Srebrna odznaka za rany (Cesarstwo Niemieckie) Srebrna odznaka szturmowa piechoty (III Rzesza) Order Wojskowy św. Henryka (Saksonia) Order Alberta (Saksonia) Order Zasługi Cywilnej (Saksonia) Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii za „Męstwo Wojskowe” z mieczami Order Michała Walecznego III klasy (Rumunia)

Dietrich Hugo Hermann von Choltitz (ur. 9 listopada 1894 w Łące Prudnickiej, zm. 5 listopada 1966 w Baden-Baden) – niemiecki wojskowy w stopniu generała piechoty (General der Infanterie), wojenny gubernator Paryża w czasie II wojny światowej. Służył w Wehrmachcie (siłach zbrojnych) III Rzeszy, a także w Reichswehrze Republiki Weimarskiej i Armii saskiej podczas I wojny światowej.

Zasłynął jako „Zbawca Paryża”[1][2], za sprzeciwienie się wykonaniu rozkazu Adolfa Hitlera, który nakazywał zniszczenie miasta, za co in absentia został skazany na karę śmierci, niewykonaną z uwagi na fakt znajdowania się w niewoli. Choltitz twierdził, że jego sprzeciw wobec bezpośredniego rozkazu Hitlera wynikał z jego daremności militarnej, a także z przywiązania do historii i kultury francuskiej stolicy oraz przekonania, że Hitler oszalał, natomiast niektóre źródła wskazują, że miał on niewielką kontrolę nad miastem z powodu szybkiego wybuchu walk w jego rejonie i braków w wyposażeniu niemieckiego garnizonu, przez co nie mógł wykonać rozkazu[3].

Dzieciństwo i kariera przedwojenna

Ruiny rodzinnego zamku w Łące Prudnickiej

Urodził się w rodzinnym zamku w Łące Prudnickiej koło Prudnika[4] jako syn pruskiego majora Hansa von Choltitz (1865–1935) i jego żony Gertrudy von Rosenberg. Jego wuj Hermann von Choltitz był landratem powiatu prudnickiego (Landkreis Neustadt O.S.).

Mając 13 lat został wysłany przez swojego ojca do szkoły wojskowej w Dreźnie[5].

I wojna światowa

Dołączył do 8 Pułku Piechoty im. Jana Jerzego armii saskiej kilka miesięcy przed rozpoczęciem I wojny światowej. Jego jednostka służyła na froncie zachodnim. Walczył, między innymi, w I bitwie nad Marną, I bitwie pod Ypres, bitwie nad Sommą i bitwie pod St. Quentin[6]. Rok po dołączeniu do oddziału awansował na lejtnanta i został adiutantem jego trzeciego batalionu[7].

Lata międzywojenne

Po zakończeniu I wojny światowej wrócił do Prudnika, gdzie 20 sierpnia 1929 poślubił Hubertę (1902–2001), córkę generała kawalerii Otto von Garniera. Mieli oni dwie córki – Marię Angelikę (ur. 1930) i Annę Barbarę (ur. 1936), i jednego syna Timo (ur. 1944)[8][9].

Pozostał w Reichswehrze po utworzeniu Republiki Weimarskiej. Został kapitanem kawalerii w 1929. W 1937 został awansowany na stopień majora i stał się dowódcą 16 Pułku Piechoty „Oldenburg”, który wchodził w skład 22 Dywizji Piechoty. W 1938 awansował na podpułkownika. Brał udział w okupacji Kraju Sudetów.

II wojna światowa

(c) Bundesarchiv, Bild 183-R63712 / CC-BY-SA 3.0
Choltitz w 1940
(c) Bundesarchiv, Bild 183-E1210-0201-018 / CC-BY-SA 3.0
Choltitz w 1942

Kampania wrześniowa

Jako dowódca batalionu uczestniczył w ataku na Polskę. Walczył pod Łodzią i nad Bzurą, gdzie został ranny[10].

Kampania holenderska

W maju 1940 brał udział w walkach o Rotterdam przeprowadzając desant na miasto i zajmując jego najważniejsze mosty. Po bombardowaniu Rotterdamu, podczas dyskusji z Holendrami o warunkach kapitulacji ich sił w Rotterdamie, generał porucznik Kurt Student został postrzelony w głowę. Student był lubiany wśród swoich żołnierzy, i gdy niemiecka armia zamierzała przeprowadzić egzekucję na poddających się holenderskich oficerach w odwecie, Choltitz interweniował i zapobiegł tej masakrze. Za swoje akcje w walkach o Rotterdam otrzymał Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego.

Atak Niemiec na ZSRR

Po rozpoczęciu operacji Barbarossa, oddział Choltitza atakował z Rumunii jako część Grupy Armii Południe na odcinku ukraińskim. Jako część 11. Armii Ericha von Mansteina walczył podczas oblężenia Sewastopola. Podczas walki liczba jego żołnierzy została zredukowana z 4,800 do 349, a sam Choltitz został raniony w ramię. Krótko po tym został awansowany na generała majora i został dowódcą 260 Dywizji Piechoty w 1942. Następnego roku awansował na stopień generała porucznika i dowodził 11 Dywizją Pancerną, którą kierował podczas bitwy na łuku kurskim.

Kampania włoska

Marcem 1944 Choltitz został przeniesiony do Włoch, gdzie dowodził LXXVI Korpusem Pancernym i brał udział w operacji Shingle. W czerwcu tego samego roku przeniesiono go na front zachodni i przejął dowództwo nad LXXXIV Korpusem Armijnym, którym kierował przeciwko aliantom podczas operacji Overlord.

Paryż 1944

Choltitz podpisujący kapitulację niemieckich sił w Paryżu

1 sierpnia 1944 Choltitz został awansowany na stopień generała piechoty. 7 sierpnia został mianowany dowódcą wojskowym (Wehrmachtbefehlshaber) niemieckiego garnizonu Paryża. Za swoją siedzibę objął Hotel Meurice na Rue de Rivoli[11]. Adolf Hitler rozkazał mu utrzymanie miasta za wszelką cenę oraz przygotowanie do wysadzenia w mieście wszystkich mostów na Sekwanie oraz ważniejszych budowli. Choltitz zaniepokojony sytuacją zastaną w mieście oraz nie mając zaufania do lojalności francuskiej policji, rozkazał ją rozbroić[12]. Akcja ta zaplanowana została na 13 sierpnia stała się katalizatorem wybuchu powstania w Paryżu.

Już 20 sierpnia Choltitz w rozmowie telefonicznej ze swoim znajomym Hansem Speidlem wyjawił mu, że w pierwszej kolejności zamierza wysadzić w powietrze Łuk Triumfalny, budynek opery, wieżę Eiffla oraz inne paryskie zabytki. Do swojej dyspozycji Niemcy mieli dużo materiałów wybuchowych w tym m.in. ogromny magazyn torped przeznaczonych dla okrętów podwodnych Kriegsmarine, który znajdował się w Saint-Cloud niedaleko Paryża[12].

23 lipca 2 Dywizja Pancerna Wolnych Francuzów znajdowała się w okolicach Ramboulliet około 35 km od południowo-zachodnich przedmieść Paryża[12]. Leclerc podzielił dywizję na trzy grupy taktyczne pod dowództwem pułkowników Langlade’a, Dio i Billotte’a i rano 24 sierpnia o godz. 6.30 pchnął je na pomoc powstańcom. Tego samego dnia o godzinie 21.00 czołowy oddział dywizji pod dowództwem kapitana Dronne (pluton Hiszpanów na transporterach opancerzonych oraz trzy czołgi) wjechał do miasta od strony 14. dzielnicy, przekroczył Sekwanę po Pont d’Austerlitz i około północy dotarł pod ratusz, położony zaledwie kilkaset metrów od kwatery głównej Choltitza. 25 sierpnia rano dołączyła do niego reszta dywizji i wraz z członkami Résistance rozpoczęła oczyszczać miasto ze stawiających wciąż opór Niemców. Po południu do walki wkroczyli również Amerykanie. Choltitz skapitulował i do godziny 19.00 walki ustały. Kapitulację przyjęli gen. Leclerc oraz pułkownik Rol-Tanguy. Choltitz in absentia został skazany przez niemiecki sąd wojskowy w Berlinie na karę śmierci, niewykonaną z uwagi na fakt znajdowania się w niewoli. Do wiosny 1947 pozostawał w niewoli alianckiej[13].

Był ostatnim przed 1945 rokiem właścicielem zamku w Łące Prudnickiej, który w 2006 roku został zlicytowany przez komornika. Jego syn, Timo podczas swojej wizyty w Prudniku bezskutecznie próbował odzyskać ów zamek[14].

Odznaczenia

Za działania przeciw broniącym się przed niemiecką agresją wojskom i na terenach okupowanych wielokrotnie awansowany i odznaczany niemieckimi orderami i orderami sojuszników III Rzeszy. Otrzymał Krzyż Żelazny I i II klasy, Order Wojskowy św. Henryka (26 grudnia 1917), Krzyż Rycerski Orderu Albrechta II Klasy z mieczami, srebrną Odznakę za Rany (1918), Krzyż Honorowy Kombatanta 1918, Medal Pamiątkowy 1 października 1938, Wehrmacht-Dienstauszeichnung I i IV klasy, Krzyż Żelazny I i II klasy, złotą Odznakę za Rany (1939), odznakę piechoty, Krzyż Rycerski (18 maja 1940), złoty Krzyż Niemiecki (8 stycznia 1942), Tarczę Krym (1942), Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy Rumunii z mieczami (1943), Order Michała Walecznego III klasy (maj 1943).

Przypisy

  1. Jak Ślązak z Wehrmachtu ocalił Paryż przed wyrokiem Hitlera, naszahistoria.pl, 20 marca 2015 [dostęp 2021-05-11] (pol.).
  2. Zamek w Łące rozpada się, Prudnik24, 24 marca 2019 [dostęp 2021-05-11] (pol.).
  3. Nazi general didn’t save Paris: historian – The Local, www.thelocal.fr [dostęp 2017-11-22].
  4. Paris – Sommer 44, Lernzeit.de, 6 kwietnia 2018 [dostęp 2020-05-07] (niem.).
  5. Samuel W. Mitcham, Defenders of Fortress Europe: The Untold Story of the German Officers During the Allied Invasion, Potomac Books, Inc., 2009, ISBN 978-1-59797-274-1 [dostęp 2019-01-11] (ang.).
  6. Samuel W. Mitcham, Defenders of Fortress Europe: The Untold Story of the German Officers During the Allied Invasion, Potomac Books, Inc., 2009, ISBN 978-1-59797-274-1 [dostęp 2020-05-07] (ang.).
  7. Historic.de – Militärgeschichte – Bremen und Umland 1933-1945, www.historic.de [dostęp 2020-05-07].
  8. Paris’ Unlikely Savior – July '96 World War II Feature, HistoryNet, 19 sierpnia 1996 [dostęp 2019-04-10] (ang.).
  9. Timo von Choltitz, General der Infanterie Dietrich von Choltitz, www.choltitz.de [dostęp 2019-01-11].
  10. Tomasz Borówka, Ślązak Dietrich von Choltitz z Wehrmachtu ocalił Paryż [HISTORIA DZ], Dziennik Zachodni, 22 czerwca 2013 [dostęp 2020-05-07] (pol.).
  11. The day Paris was liberated, The Independent, 25 sierpnia 2004 [dostęp 2020-05-07] (ang.).
  12. a b c Steven Zaloga: Wyzwolenie Paryża. Wyścig ku Sekwanie. Osprey Publishing w pol. Amercom, 2010. ISBN 978-83-261-0533-3.
  13. General der Infanterie Dietrich von Choltitz – Lexikon der Wehrmacht, www.lexikon-der-wehrmacht.de [dostęp 2017-11-22] (niem.).
  14. Krzysztof Strauchmann, Syn generała von Choltitza przyjeżdża opowiedzieć o swoim ojcu, obrońcy Paryża, „Nowa Trybuna Opolska”, 19 czerwca 2016 [dostęp 2018-05-25] (pol.).

Bibliografia

  • Dietrich von Choltitz: ...brennt Paris? Adolf Hitler ... Tatsachenbericht des letzten deutschen Befehlshabers in Paris. Una-Weltbücherei, Mannheim 1950.
  • Dietrich von Choltitz: Soldat unter Soldaten. Europa-Verlag, Konstanz 1951.
  • Klaus-Jürgen Müller: Die Befreiung von Paris. In: Michael Salewski, Guntram Schulze-Wegener (Hrsg.): Kriegsjahr 1944: Im Großen und im Kleinen. Franz Steiner, Stuttgart 1995, ISBN 3-515-06674-8.
  • Sönke Neitzel, Abgehört. Deutsche Generäle in britischer Kriegsgefangenschaft 1942–1945, Berlin: Propyläen, 2005, ISBN 3-549-07261-9, OCLC 61882052.
  • Larry Collins, Dominique Lapierre: Brennt Paris? Roman. Ullstein, München 2002, ISBN 3-548-25506-X.
  • Wolf Keienburg (Redaktionsleitung): Goldmann Lexikon. Band 4. Bertelsmann Lexikon Verlag, Gütersloh 1998, ISBN 3-442-26164-3.
  • Steven H. Newton, Ulubiony dowódca Hitlera. Feldmarszałek Walther Model, Rudolf Szymański (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2007, ISBN 978-83-241-2784-9, OCLC 749619725.

Media użyte na tej stronie

War Ensign of Germany (1921–1933).svg
War flag of Weimar Republic with iron cross (1921–1933).
Balkenkreuz.svg
Insignia of the German Armed Forces in WWII.
DEU EK 1 Klasse BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny I Klasy 1935-1945 (III Rzesza).
DEU EK 2 Klasse BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny II Klasy 1935-1945 (III Rzesza).
DEU Ehrenkreuz des Weltkrieges Frontkaempfer BAR.svg
Baretka: "Krzyż Honoru za Wojnę 1914/1918" (Niemcy, III Rzesza) – dla Frontowców (z mieczami).
Dietrich von Choltitz Kapitulation.jpg
25. August 1944 - Unterzeichnung der Kapitulationsurkunde im Gare de Montparnasse in Paris - gemeinsam mit Général Leclerc (französische Armee) und dem Kommunisten Henri Tanguy, (Kriegsname des Führers der Pariser Resistance/FFI: Colonel Rol).
Zamek w Łące Prudnickiej 2012 (3).jpg
Autor: Darek Kraśnicki, Licencja: CC BY 3.0
Zamek w Łące Prudnickiej widziany od strony drogi w kierunku Prudnika. Od pewnego czasu w rękach prywatnych i ulegający kompletnej ruinie. Niedaleko tego miejsca znajduje się rzeźba świętego Jana Nepomucena, Sam zamek nieco zniszczony w czasie wojny, a kompletna dewastacja nastąpiła w ostatnim dwudziestoleciu.
Dietrich von Choltitz signature.svg
Podpis Dietricha von Choltitza.
DEU EK Ritter oak-sword BAR.svg
Baretka: Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z Liśćmi Dębu i Mieczami (III Rzesza).
SAX Albert Order ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
Albert Order ribbon bar. Kingdom of Saxony.
DEU Wound Badge 1939 Gold BAR.png
Autor: Mboro, Licencja: CC BY 3.0
Umowna baretka: Odznaka za Rany (Verwundetenabzeichen) – Złota (1939; typ 2.) – III Rzesza.
Flag of Weimar Republic (war).svg
War flag of Weimar Republic with iron cross (1921–1933).
Kaiserstandarte.svg

Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
Bundesarchiv Bild 183-2003-1112-500, Dietrich v. Choltitz-2.png
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0 de
Bundesarchiv-Logo-ohne-Wappen.svg


Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Korekty i alternatywne opisy są wpisane oddzielnie od opisu oryginalnego. Dodatkowe błędy można zgłaszać na tej stronie w celu poinformowania Niemieckiego Archiwum Federalnego.


Oryginalny opis Archiwum: 

Dietrich v. Choltitz Oberstleutnant Dietrich von Choltitz, Porträt mit Ritterkreuz (verliehen am 18. Mai 1940) Abgebildete Personen: * Choltitz, Dietrich von: General der Infanterie, Ritterkreuz (RK), Heer, Deutschland (GND 118669281)

DEU ISA Silber BAR.png
Baretka umowna: Szturmowa Odznaka Piechoty w Srebrze (Infanterie-Sturmabzeichen in Silber) – III Rzesza.
ROU Mihai Viteazul Order 2000 3Class BAR.svg
Baretka: Order Michała Walecznego (model 2000) – III Klasa – Rumunia.
D-SAX Militaer St-Heinrich Orden BAR.svg
Baretka: Order Wojskowy św. Henryka (Saksonia).
(Militär-Sankt-Heinrichs-Orden)
DEU Wound Badge 1918 Silver BAR.png
Autor: Mboro, Licencja: CC BY 3.0
Umowna baretka: Odznaka za Rany (Verwundetenabzeichen) – Srebrna (1918) – Cesarstwo Niemieckie.
ROM Order of the Star of Romania VM-swords Officer BAR.svg
Baretka: Order Gwiazdy Rumunii na wstążce Virtutea Militară z mieczami (za wojenne męstwo) – Oficer – Królestwo Rumunii.
Bundesarchiv Bild 183-R63712, Dietrich v. Choltitz.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-R63712 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Dietrich v. Choltitz

Oberstleutnant v. Choltitz, Batl. Kdr. in einem Inf.-Regt., erhielt das Ritterkreuz am 29.5.1940.

[Porträt mit Monokel, Ritterkreuz verliehen am 18. Mai 1940 im Rang eines Oberstleutnant]

Abgebildete Personen:

SAX Order of Merit ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
Order of Merit (before 1849 - Civil Merit Order) ribbon bar. Kingdom of Saxony.
DEU DK Gold BAR.png
Autor: Mboro, Licencja: CC BY 3.0
Umowna baretka: Krzyż Niemiecki w Złocie (III Rzesza).
WMacht H OF8 GenWaGtg02 h 1945.png
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Rang insignia of the German Wehrmacht, here shoulder strap “General of the branch” Heer to 1945.
Bundesarchiv Bild 183-E1210-0201-018, Dietrich v. Choltitz.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-E1210-0201-018 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Dietrich v. Choltitz

ADN-ZB/Archiv Dietrich von Choltitz, General der faschistischen deutschen Wehrmacht. Er wurde 1944 Wehrmachtsbefehlshaber von Groß-Paris und übergab in dieser Eigenschaft am 24.8.1944 Frankreichs Hauptstadt kampflos den Alliierten.

Abgebildete Personen:

DEU Sudetenland Medal.jpg
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baretka Medalu Pamiątkowego 1 października 1938