Dolina Małej Łąki

Dolina Małej Łąki
Ilustracja
Dolina Małej Łąki (widok od strony północnej)
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powierzchnia

ok. 5,7 km²

Rodzaj obiektu

dolina

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Dolina Małej Łąki”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dolina Małej Łąki”
49°15′32,0400″N 19°54′18,0000″E/49,258900 19,905000
Dolina Małej Łąki, Grzybowiec i Łysanki
Głazisty Żleb w górnej części doliny. U góry Mnichowe Turnie
Dolina Małej Łąki
Panorama z Wielkiej Polany Małołąckiej w stronę Kondrackiej Przełęczy

Dolina Małej Łąkidolina walna w polskich Tatrach Zachodnich, położona pomiędzy Doliną Bystrej i Doliną Kościeliską[1].

Topografia

Ma długość 5,4 km i powierzchnię ok. 5,7 km². Jest najmniejszą z walnych dolin tatrzańskich[2]. Wylot znajduje się na wysokości około 930 m po wschodniej stronie Gronika. Górą dolina podchodzi pod główną grań Czerwonych Wierchów na odcinku od Kopy Kondrackiej po Małołączniaka. Orograficznie prawe ograniczenie doliny tworzy północna grań Kopy Kondrackiej po Giewont, dalej Mały Giewont, Grzybowiec i północno-zachodni grzbiet Łysanek. Lewe zbocza doliny tworzy Czerwony Grzbiet Małołączniaka, Wielka Turnia, Skoruśniak i Hruby Regiel[1].

Dolina Małej Łąki nie ma żadnych bocznych odgałęzień, a jedynie żleby. Największe ze żlebów przecinających jej zbocza to: Dolinka pod Grzybowiec, Głazisty Żleb, Zagon, Uwieziony Żleb, Gmiński Żleb[1].

W Dolinie Małej Łąki wyróżnia się 5 wyraźnych pięter[3]:

Geologia

Jest jedyną doliną walną, która w całości została wyżłobiona w skałach osadowych[4]. Jedynie same wierzchołki Kopy Kondrackiej i Małołączniaka przykryte są skałami krystalicznymi[3]. Dolna, północna część doliny nie została przekształcona przez lodowiec i ma postać głębokiego wciosu o przekroju V-kształtnym. Część środkowa i górna zaś charakteryzują się profilem U-kształtnym, właściwym dla dolin polodowcowych. W środkowej i górnej części doliny brak spływu powierzchniowego, co powoduje, że panuje tutaj cisza[2]. Małołącki Potok pojawia się dopiero w dolnej części doliny, poniżej morenowego progu Wielkiej Polany[3].

W podziemiach Doliny Małej Łąki znajdują się liczne jaskinie, a wśród nich najdłuższe i najgłębsze jaskinie Polski: Jaskinia Wielka Śnieżna i Śnieżna Studnia[3].

Centralną częścią Doliny Małej Łąki jest Wielka Polana. Powstała ona na miejscu istniejącego tu niegdyś jeziora polodowcowego, które wypełniło zagłębienie spowodowane przez morenę czołową[5]. Jezioro z czasem zostało zasypane przez stożki napływowe. Miąższość osadów dennych jest oceniana na 65 m[2].

Przyroda

Północną część doliny pokrywają lasy dolnoreglowe, środkowa część jest porośnięta świerkami oraz łąkami – jest to roślinność regla górnego. Południowa część doliny porośnięta jest przeważnie kosodrzewiną. W dolinie znajduje się najliczniejsze w polskich Tatrach stanowisko bardzo rzadkiego w Polsce gatunku rośliny górskiej – zarzyczki górskiej[6].

Ciekawa flora. M.in. stwierdzono tutaj występowanie takich rzadkich w Polsce gatunków roślin, jak: ostrołódka polna, przymiotno alpejskie, sit trójłuskowy, sosna drzewokosa, starzec pomarańczowy, szarota Hoppego, tojad Kotuli, zarzyczka górska, gnidosz Hacqueta, skalnica zwisła, złoć mała[7].

Historia

Dawniej dolina była jednym z terenów pasterskich w Tatrach, wchodziła w skład Hali Mała Łąka[4]. Gleba jest tutaj żyzna, jak na warunki tatrzańskie, a trawa bujna. Stały na niej niegdyś szałasy[2]. Po zniesieniu wypasu następuje stopniowe zarastanie kosodrzewiną i lasem wielu bezleśnych przedtem obszarów doliny. Jeszcze tylko Wielka Polana zachowuje swój bezleśny charakter, ale i ona zmniejsza stopniowo swoją powierzchnię, opanowywana przez świerki posuwające się od krawędzi lasu.

Turystyka i taternictwo

Dolina Małej Łąki była zwiedzana i podziwiana przez wielu turystów od dawna. Prowadzą przez nią trzy szlaki turystyczne. Wielka, świetlista Wielka Polana, zamknięta od południa łańcuchem gór, z imponującym urwiskiem Wielkiej Turni, jest zwykle miejscem dłuższego postoju turystów. Maria Steczkowska tak opisywała widok z Wielkiej Polany: „Jakoż wkrótce widok tak czarujący a niespodziany uderza oczy, że przez chwilę stoimy jakby w odurzeniu, nie mogąc pojąć, czy to, na co patrzymy jest tylko sennym złudzeniem, czy też rzeczywiście na łonie ciemnych lasów i skalistych turni wykwita jakby kwiat nadobny rozkoszna polana...”[2].

Dolina budzi zainteresowania także taterników. Atrakcyjnym dla nich celem wspinaczkowym jest Wielka Turnia i Mnichowe Turnie. Do 1982 r. były udostępnione do wspinaczki, po utworzeniu obszaru ochrony ścisłej „Wantule, Wyżnie, Mała Łąka” Tatrzański Park Narodowy zabronił tutaj wspinaczki[3].

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny czarny (Ścieżka nad Reglami): Polana StrążyskaPrzełęcz w GrzybowcuWielka Polana MałołąckaPrzysłop MiętusiDolina MiętusiaZahradziskaDolina Kościeliska.
  • Czas przejścia z Polany Strążyskiej na Polanę Małołącką: 1:10 h, z powrotem 1:05 h
  • Czas przejścia z Polany Małołąckiej do Doliny Kościeliskiej: 55 min, z powrotem 1:05 h
szlak turystyczny żółty Gronik – Wielka Polana Małołącka, – Głazisty Żleb – Kondracka PrzełęczKopa Kondracka.
  • Czas przejścia z Gronika na Polanę Małołącką: 55 min, ↓ 45 min
  • Czas przejścia z Polany Małołąckiej na Kopę Kondracką: 2:35 h, ↓ 1:50 h
szlak turystyczny żółtyszlak turystyczny niebieski – Gronik – Wielka Polana Małołącka – Przysłop Miętusi – Miętusi SkoruśniakMałołączniak. Czas przejścia z Gronika na Przysłop Miętusi: 1 h, ↓ 45 min[8].

Przypisy

  1. a b c Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
  2. a b c d e Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
  3. a b c d e Władysław Cywiński, Czerwone Wierchy, część wschodnia, t. 2, Poronin: Wyd. Górskie, 1995, ISBN 83-7104-010-5.
  4. a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  5. Małej Łąki, Dolina, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-09-25].
  6. Władysław Szafer, Tatrzański Park Narodowy, Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
  7. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
  8. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.

Media użyte na tej stronie

Carpathians relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
  • Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 50.0° N
  • S: 44.25° N
  • W: 16.0° E
  • E: 27.5° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
  • GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
POL Szlak czarny.svg
Czarny szlak turystyczny.
POL Szlak żółty.svg
Żółty szlak turystyczny.
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
Panorama Wielka Polana Zima 2008.jpg
Panorama z Wielkiej Polany Małołąckiej
Tatry Dolina Malej Laki dron (1).jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dolina Małej Łąki (widok od strony północnej)
Dolina Małej Łąki a5.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dolina Małej Łąki, Grzybowiec i Łysanki. Widok z Czerwonego Grzbietu
Dolina Małej Łąki a9.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Turnie i grzbiety nad doliną Małej Łąki