Dzień Zwycięstwa

Dzień Zwycięstwa

Dzień Zwycięstwa w Moskwie (2005)
Dzień

8 maja i 9 maja

Państwa

8 maja:
 Polska
 Francja
 Wielka Brytania
 Czechy
9 maja:
 ZSRR (dawniej)
 Rosja i państwa członkowskie WNP
 Izrael

Typ święta

państwowe

Upamiętnia

zwycięstwo Aliantów w II wojnie światowej – 8/9 maja 1945

Symbole

flagi państwowe,
wstążka gwardyjska

Podobne święta

Czas Upamiętniający i Jednoczący Tych, Którzy Stracili Życie Podczas II Wojny Światowej (8–9 maja, ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ[1])

Narodowy Dzień Zwycięstwa jest świętem państwowym obchodzonym w Polsce 8 maja[2]. W Polsce był on wcześniej obchodzony 9 maja od 1945 do 2015 jako Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności[3] – święto państwowe obchodzone 9 maja w byłym bloku wschodnim oraz 8 maja m.in. w Czechach, Francji i Polsce upamiętniające zakończenie II wojny światowej w Europie.

Historia

Obchodzone dawniej w ZSRR i krajach bloku socjalistycznego, obecnie w niektórych państwach obszaru postradzieckiego. Jedno z głównych świąt państwowych w Federacji Rosyjskiej i Republice Białorusi.

8 maja w Polsce

8 maja 1945 odbyło się posiedzenie Rady Ministrów z udziałem prezydenta Krajowej Rady Narodowej. Oprócz daty 9 maja proponowano ustanowienie święta na dzień 8 maja (propozycja marszałka Michała Roli-Żymierskiego) oraz 10 maja (propozycja rządu)[4]. Ostatecznie w Polsce Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności zostało ustanowione dekretem z 8 maja 1945 zatwierdzonym przez Krajową Radę Narodową, której przewodził Bolesław Bierut. Art. 1 tegoż dekretu głosił[3]:

Celem upamiętnienia po wsze czasy zwycięstwa Narodu Polskiego i Jego Wielkich Sprzymierzeńców nad najeźdźcą germańskim, demokracji nad hitleryzmem i faszyzmem, wolności i sprawiedliwości nad niewolą i gwałtem – dzień 9 maja, jako dzień zakończenia działań wojennych, stanowić będzie Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności.

W Polsce Ludowej święto obchodzone było uroczyście w latach 1946–1989, a w okresie 1945–1950 był to dzień wolny od pracy. Został zniesiony z wykazu dni wolnych ustawą z 15 stycznia 1951[5]. Przywrócono ponownie dzień wolny od pracy w latach 1982-1989. Główne obchody przeprowadzano na Placu Zwycięstwa lub Placu Defilad w Warszawie.

Po 1990 r. nie organizowano oficjalnych uroczystości, jednak w wielu miastach jednostki wojskowe wspólnie z samorządami organizowały własne obchody święta. Oprócz tego nieregularnie żołnierze polscy brali udział w paradzie w Moskwie.

Pomimo zmian ustrojowych w Polsce, obchodzone 9 maja Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności pozostało oficjalnym świętem państwowym. W 2014 r. zwrócił na to uwagę dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN Andrzej Zawistowski. W końcu marca 2015 r. z powodu nadchodzącej 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej w Europie, Prezes IPN Łukasz Kamiński skierował na ręce Marszałka Sejmu RP pismo z prośbą o zniesienie Narodowego Święta Zwycięstwa i Wolności obchodzonego 9 maja[6]. 24 kwietnia 2015 Sejm RP przyjął ustawę o Narodowym Dniu Zwycięstwa obchodzonym 8 maja, jednocześnie znosząc Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności obchodzone 9 maja[7]. Początkowo planowano dla święta 8 maja nazwę Narodowe Święto Zwycięstwa albo nawet całkowite zniesienie tego święta, tj. bez ustanawiania innego święta związanego z zakończeniem II wojny światowej[8][9]. Później planowano, by nazwa święta 8 maja brzmiała Dzień Zwycięstwa, tj. bez przymiotnika narodowy[10][11].

9 maja w Rosji

W okresie istnienia Związku Radzieckiego, Dzień Zwycięstwa (9 maja) był obchodzony we wszystkich krajach bloku wschodniego.

W 1985 roku w defiladzie w Moskwie maszerowali weterani Wojska Polskiego 1 Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Polacy maszerowali za radzieckimi weteranami uczestnikami parady zwycięstwa w Moskwie w 1945 roku. Oprócz Polaków zagranicznymi uczestnikami parady byli weterani z Czechosłowacji, którzy maszerowali za Polakami.

W latach 90. XX wieku obchody Dnia Zwycięstwa były znacznie skromniejsze. Zmieniło się to, gdy Władimir Putin doszedł do władzy. Obchody 60. rocznicy w 2005 stały się największym świętem narodowym i ludowym.

Wojsko Polskie podczas Parady Zwycięstwa 9 maja 2010 w Moskwie

W obchodach 65. rocznicy w 2010 roku wzięły udział wojska z następujących krajów (wg kolejności marszu): Azerbejdżan, Armenia, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Tadżykistan, Ukraina, Polska, Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone, Francja, Turkmenistan. Zaproszenia do udziału nie przyjął Uzbekistan. Nie zaproszono Gruzji, uzasadniając to wystąpieniem Gruzji ze Wspólnoty Niepodległych Państw[12]. Polacy maszerowali zaraz za krajami byłego Związku Radzieckiego, a przed aliantami zachodnimi. Spiker zaznaczył udział Polaków w walkach o Berlin oraz udział w defiladzie zwycięstwa w Moskwie w 1945 roku.

Obchody 70. rocznicy w 2015 były okazją do budowania dumy narodowej w obliczu problemów gospodarczych i geopolitycznych. W paradzie w Moskwie wzięło udział 16 000 rosyjskich żołnierzy, 1300 żołnierzy z 10 krajów, około 200 pojazdów opancerzonych, 150 samolotów i śmigłowców[13]. W defiladzie wzięły udział wojska z państw (wg kolejności marszu): Azerbejdżan, Armenia, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Indie, Mongolia, Serbia, Chiny. Pomimo zaproszenia w paradzie nie wzięła udziału Polska[14]. Na paradzie zaprezentowano publicznie najnowsze konstrukcje rosyjskiego przemysłu wojskowego takie jak czołg T-14 Armata.

Obchody 75. rocznicy w 2020 były ograniczone lub opóźnione z powodu epidemii koronawirusa. 9 maja 2020 parada składała się wyłącznie z części powietrznej, a zasadniczą Paradę Zwycięstwa zorganizowano z opóźnieniem, 24 czerwca 2020 – w 75. rocznicę pierwszej Parady Zwycięstwa. W Paradzie wzięło udział ponad 15 000 żołnierzy, z czego przemaszerowało ponad 13 000 żołnierzy, przejechało 234 pojazdów, przeleciało 80 śmigłowców i samolotów. Wzięły udział wojska z następujących krajów (wg kolejności marszu): Azerbejdżan, Armenia, Białoruś, Indie, Kazachstan, Kirgistan, Chiny, Mołdawia, Mongolia, Serbia, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan[15].

9 maja na Ukrainie

Dzień Zwycięstwa w Doniecku, Ukraina (2013)

Od 2015 zamiast Dnia Zwycięstwa na Ukrainie jest ustanowiony Dzień Zwycięstwa nad Nazizmem w II Wojnie Światowej.

Kraje, w których obchodzi się 8 maja

  •  Czechy – oficjalnie uznane 8 maja od 1946 roku
  • Francja Francja – oficjalnie uznane 8 maja od 1946 roku
  • Polska Polska – oficjalnie uznane i ustanowione 9 maja 1945 roku (do 1950 dzień wolny od pracy), zmienione 24 kwietnia 2015 roku na obecną datę
  •  Słowacja
  •  Wielka Brytania – oficjalnie uznane 8 maja od 1946 roku

Kraje, w których obchodzi się 9 maja

  •  Armenia – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku;
  •  Azerbejdżan – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku;
  • Białoruś Białoruś – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku, dzień wolny od pracy;
  •  Gruzja – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku;
  •  Kazachstan – oficjalnie uznane 9 maja od 1947 roku, dzień wolny od pracy;
  •  Kirgistan – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku;
  •  Mołdawia – oficjalnie uznane 9 maja od 1951 roku, dzień wolny od pracy;
  • Rosja Rosja – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku; dzień wolny od pracy;
  •  Tadżykistan – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku;
  •  Turkmenistan – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku;
  •  Ukraina – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 roku, dzień wolny od pracy; oficjalnie uznane 8 i 9 maja od 2014 roku jako „Dzień Pamięci”[16];
  •  Uzbekistan – oficjalnie uznane 9 maja od 1946 do 1998 roku, od 1999 r., dzień wolny jako „Dzień Pamięci”[17];
  •  Izrael – oficjalnie uznane 9 maja od 2000 roku

Czas Pamięci i Jedności

22 listopada 2004 Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło dni 8 i 9 maja czasem pamięci i jedności ofiar II Wojny Światowej[18]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Czas Upamiętniający i Jednoczący Tych, Którzy Stracili Życie Podczas II Wojny Światowej. Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie.
  2. ↑ 8 maja Narodowym Dniem Zwycięstwa – prezydent podpisał ustawę. Dzieje.pl. [dostęp 2020-05-15].
  3. ↑ a b Dekret z dnia 8 maja 1945 o ustanowieniu Narodowego Święta Zwycięstwa i Wolności (Dz.U. z 1945 r. nr 21, poz. 116).
  4. ↑ Jak Moskwa narzuciła nam 9 maja jako Dzień Zwycięstwa i jak świętowaliśmy ten dzień tuż po wojnie | Szczęść Boże Stalinowi – strona 1 – Polityka.pl. www.polityka.pl. [dostęp 2017-11-22].
  5. ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 4, poz. 28 (tekst ogłoszony w 1951).
  6. ↑ Informacja o działalności Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 2015 r. – 31 grudnia 2015 r., Warszawa 2016, s. 107 i 109. [dostęp 2018-05-07].
  7. ↑ Dz.U. z 2015 r. poz. 622
  8. ↑ Zapis przebiegu posiedzenia komisji. www.sejm.gov.pl. [dostęp 2017-11-22].
  9. ↑ Druk nr 2533. www.sejm.gov.pl. [dostęp 2017-11-22].
  10. ↑ Zapis przebiegu posiedzenia komisji. www.sejm.gov.pl. [dostęp 2017-11-22].
  11. ↑ Druk nr 3322, 3322-A. www.sejm.gov.pl. [dostęp 2017-11-22].
  12. ↑ Polacy za Rosjanami na defiladzie zwycięstwa w Moskwie – WP Wiadomości. wiadomosci.wp.pl. [dostęp 2017-12-02].
  13. ↑ Putin brushes off Western snub at huge WWII victory parade. news.yahoo.com. [dostęp 2015-05-09].
  14. ↑ Parada Zwycięstwa w Moskwie. 16,5 tysiąca żołnierzy przemaszerowało przez plac Czerwony – Wiadomości – polskieradio.pl. www.polskieradio.pl. [dostęp 2017-11-22].
  15. ↑ Opóźniona Parada Zwycięstwa w Moskwie [RELACJA]. defence24.pl. [dostęp 2020-06-24].
  16. ↑ Україна відмовляється від „георгієвської стрічки” на користь „червоного маку” – 5 канал (ukr.). www.5.ua. [dostęp 2017-11-22].
  17. ↑ „Dzień Pamięci”. ut.uz. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-17)]. – Uzbekistan dzisiaj (ang.).
  18. ↑ Resolution 59/26 adopted by the General Assembly on 22 November 2004, Time of Remembrance and Reconciliation for Those Who Lost Their Lives during the Second World War, 8-9 May.

Linki zewnętrzne

Polskie święta państwowe i narodowe

Coat of arms of Poland-official3.png

Media użyte na tej stronie

Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
2010 Moscow Victory Day Parade-28.jpeg
(c) Kremlin.ru, CC BY 4.0
Военный парад, посвящённый 65-летию Победы в Великой Отечественной войне.
Coat of arms of Poland-official3.png
Godło Rzeczypospolitej Polskiej
Victory Day Parade 2005-38.jpg
(c) Kremlin.ru, CC BY 4.0
MOSCOW. Victory Day fireworks display.