Erich von Falkenhayn

Erich von Falkenhayn
Ilustracja
General der Infanterie General der Infanterie
Data i miejsce urodzenia

11 września 1861
Białochowo, Królestwo Prus

Data i miejsce śmierci

8 kwietnia 1922
Poczdam, Niemcy

Przebieg służby
Lata służby

1880–1919

Siły zbrojne

Kaiserstandarte.svg Armia Cesarstwa Niemieckiego
Coat of arms of the Ottoman Empire (1882–1922).svg Armia Osmańska

Główne wojny i bitwy

powstanie bokserów
I wojna światowa

Odznaczenia
Order Orła Czarnego (Prusy) Order „Pour le Mérite” z Liściem Dębu Order Królewski Korony (Prusy) Order Maksymiliana Józefa (Bawaria) Order Zasługi Wojskowej z Mieczami (wojenny, Bawaria) Order Wojskowy św. Henryka (Saksonia) Order Alberta (Saksonia) Order Lwa Zeryngeńskiego (Badenia) Order Henryka Lwa (Brunszwik) Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Leopolda Order Podwójnego Smoka (Cesarstwo Chińskie) Złote Promienie z Rozetą Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia) Złota i Srebrna Gwiazda Orderu Świętego Skarbu (Japonia, 1888–2003) China-Denkmünze ribbon bar.svg

Erich Georg Alexander Sebastien von Falkenhayn (ur. 11 września 1861 w Białochowie, zm. 8 kwietnia 1922 w Poczdamie) – pruski generał piechoty[1]. W latach 1914–1916 szef sztabu generalnego i naczelny dowódca armii niemieckiej[2]. Turecki marszałek armii. Odznaczony orderem Pour le Mérite z Liściem Dębu

Życiorys

W 1872 wstąpił do prestiżowej pruskiej szkoły kadetów w Chełmnie nad Wisłą, następnie wysłany do centralnej szkoły kadetów w Berlinie. Służbę wojskową rozpoczął w 1880. W 1890 ukończył studia na Akademii Sztabu Generalnego. W latach 1896–1899 był instruktorem w armii chińskiej, a w czasie powstania bokserów pracował w latach 1900–1901 w sztabie niemieckich sił interwencyjnych. Po powrocie do kraju służył w niemieckim Sztabie Generalnym. Od czerwca 1913 do stycznia 1915 pełnił funkcję pruskiego ministra wojny.

Niepowodzenie niemieckiej ofensywy pod Marną, na początku września 1914 spowodowało, że cesarz Wilhelm II zdymisjonował szefa Sztabu Generalnego Helmutha von Moltke i 14 września 1914 zastąpił go Falkenhaynem. Uznając front zachodni za najważniejszy, nowy wódz naczelny podjął wkrótce kolejną próbę rozstrzygnięcia wojny na Zachodzie, usiłując odciąć Anglików i Francuzów od dostępu do morza („wyścig ku morzu”). Próba ta nie powiodła się, więc Falkenhayn przyjął strategię powstrzymywania przeciwnika na froncie zachodnim i prowadzenia aktywnych działań na innych frontach, głównie na wschodnim, przez co zamierzał zmusić Rosję do przyjęcia odrębnego pokoju. W 1915 przygotował zwycięskie ofensywy na froncie wschodnim oraz doprowadził do zajęcia Serbii. Znalazł się jednak w konflikcie z naczelnym dowództwem amii niemieckiej na froncie wschodnim – feldmarszałkiem Hindenburgiem i gen. Ludendorffem, ponieważ sprzeciwiał się skierowaniu całego wysiłku przeciw Rosji. Nie wierzył bowiem w możliwość odniesienia pełnego zwycięstwa nad tym państwem i obawiał się osłabienia frontu zachodniego. Oczekując na rozstrzygnięcie polityczne z Rosją, zdecydował się osłabić aliantów zachodnich: poprzez ataki okrętów podwodnych na żeglugę angielską oraz przez „wykrwawienie” armii francuskiej. Temu drugiemu celowi służyła rozpoczęta w lutym 1916 ofensywa pod Verdun.

Porażka tego planu, ofensywa Brusiłowa na wschodzie i przystąpienie do wojny Rumunii poderwały zaufanie do Falkenhayna jako naczelnego wodza. Naciski ze strony polityków i wojskowych spowodowały, że 29 sierpnia 1916 Falkenhayn został zdymisjonowany. Zastąpili go Hindenburg i Ludendorff.

Falkenhayna mianowano dowódcą 9 Armii(niem.) walczącej przeciwko Rumunii (wrzesień 1916 – czerwiec 1917) gdzie, wspólnie z Grupą gen. Augusta von Mackensena odniósł znaczące sukcesy, pokonując armię rumuńską i zdobywając Bukareszt. Wiosną 1917 wyjechał do Turcji. Tam został wyznaczony na naczelnego dowódcę niemiecko-tureckiej Grupy Armii Yildirim(ang.) w składzie: 6 i 7 Armii (47 tys. żołnierzy, 308 armat). W październiku w skład Grupy weszła 7 Armia turecka (dowódca: gen. Fevzi Pasza) i 8 Armia (dowódca do 2.XII.1917 gen. Friedrich Kress von Kressenstein(ang.)), a w grudniu weszła 4 Armia turecka (dowódca: gen. Dżemal Pasza) po rozformowaniu grupy Wojsk „Syria”. Początkowo grupa wojsk Falkenhayna miała nacierać na opanowany przez Anglików Bagdad, jednak operacja nie doszła do skutku. W związku z operacją zaczepną wojsk brytyjskich w syryjsko-palestyńskim teatrze działań wojennych Grupę przerzucono na ten kierunek. W związku z niepowodzeniami w lutym 1918 został odwołany.

Po traktacie brzeskim Państw Centralnych z Rosją Sowiecką, kończącym działania wojenne na froncie wschodnim, dowodził od 5 marca 1918 niemiecką 10 Armią(niem.), zajmującą pozycje na białoruskim odcinku frontu wschodniego, z kwaterą dowódcy i sztabu w Grodnie. Oddziały Falkenhayna posuwały się z dotychczasowej linii frontu w kierunku Mińska, rozszerzając teren okupacyjny Ober-Ostu. Do 2 kwietnia wzięły do niewoli ok. 82 tys. żołnierzy rozsypującej się armii rosyjskiej, zdobyły ok. 800 tys. karabinów, ok. 10 tys. karabinów maszynowych, 3 mln pocisków i ok. 100 mln amunicji. Falkenhayn został wyznaczony na administratora wojennego białoruskiego obszaru Ober-Ostu. Odtworzył system administracji rosyjskiej na administrowanym terenie, walczył z partyzantką bolszewicką. Podpisany 11 listopada 1918 rozejm w Compiègne, kończący działania wojenne między Cesarstwem Niemieckim a Ententą unieważnił traktat brzeski, a Niemców zobowiązał do wycofania wojsk z okupowanych terenów Ober-Ostu. W związku z tymi postanowieniami, w listopadzie 1918 Falkenhayn rozpoczął ewakuację wojsk niemieckich z Białorusi (21.11 opuścił Połock, 22.11 – Rohaczów, 3.12 – Borysów, 10.12 – Mińsk). Do końca lutego 1919 wycofał wojska z całej Białorusi. Wojska niemieckie przekazywały opuszczane miejscowości Armii Czerwonej, pozostawiając znaczne ilości zapasów broni i materiału wojskowego. 28 lutego 1919 Falkenhayn zdał dowodzenie armią.

W stan spoczynku przeszedł 5 czerwca 1919 r. Po wojnie opublikował wspomnienia Niemieckie naczelne dowództwo w latach 1914–1916 (1920, wyd. polskie 1926 w tłum. B. Merwina).

Posiadał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie[3].

Odznaczenia

Przypisy

  1. David T. Zabecki, Germany at War: 400 Years of Military History, s. 405-406, ISBN 978-1-59884-981-3 (ang.).
  2. Carl Cavanagh Hodge, Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914, s. 215, ISBN 978-0-313-33404-7.
  3. Fachhochschule Potsdam, Promotionen honoris causa, Archivführer deutsche Kolonialgeschichte [dostęp 2022-12-26] (niem.).

Bibliografia

  • Piotr Mikietyński: Niemiecka droga ku Mitteleuropie. Polityka II Rzeszy wobec Królestwa Polskiego (1914-1916). Kraków: 2009, s. 269. ISBN 978-83-88737-09-1.
  • Bolszaja Sowietskaja Encykłopedija t. 27 Moskwa 1977.
  • K.A. Zalesskij, I mirowaja wojna. Prawitieli i wojennaczalniki. Wyd. „Wecze” Moskwa 2000.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Signum laudis2.gif
Baretka Signum laudis
JPN Kyokujitsu-sho 4Class BAR.svg
Baretka Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia).
Coat of arms of the Ottoman Empire (1882–1922).svg
Every sultan of the Ottoman Empire had his own monogram, called the tughra, which served as a royal symbol. A coat of arms in the European heraldic sense was created in the late 19th century. Hampton Court requested from the Ottoman Empire a coat of arms to be included in their collection. As the coat of arms had not been previously used in the Ottoman Empire, it was designed after this request, and the final design was adopted by Sultan Abdul Hamid II on 17 April 1882.
Ord.Merit.Mil.Bavaria with Swords.jpg
Autor: Ignasi masip, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bavarian order of the Military Merit with Swords
Ord.Aquilanera.png
Order of Black Eagle's ribbon - Prussia
SAX Albert Order ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
Albert Order ribbon bar. Kingdom of Saxony.
JPN Zuiho-sho (WW2) 2Class BAR.svg
Baretka "ogólna": Order Świętego Skarbu – typ I, używany m. in. podczas II wojny światowej (Japonia).
Kaiserstandarte.svg

Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
Coat of arms of Prussia.svg

Prussian Eagle in the era of Wilhelm II.
PRU Order of Crown ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Order of the Crown. Prussia.
Military Order of Max Joseph ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Military Order of Max Joseph. Bavaria.
D-SAX Militaer St-Heinrich Orden BAR.svg
Baretka: Order Wojskowy św. Henryka (Saksonia).
(Militär-Sankt-Heinrichs-Orden)
Ord Leopold-GC.png
Autor: FranzJosephI, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nastrino da Cavaliere di Gran Croce dell'Ordine Imperiale di Leopoldo
Erich von Falkenhayn-retouched.jpg
Erich von Falkenhayn. This image was retouched somewhere in the past. Compare with the original
D-PRU Pour le Merite 2 BAR.svg
Baretka pruskiego Orderu Pour le Mérite z Liściem Dębu.
Order of Saint Stephen of Hungary - Ribbon bar Grand-Cross.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Baretka: Order Świętego Stefana – Krzyż Wielki – Węgry.
WMacht H OF8 GenWaGtg h 1935-1945.svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY 3.0
Rank insignia of the German Wehrmacht, here “General of the branch” – Army, shoulder strap until 1945.
D-HAN-B-Order Henry Lion BAR.png
Autor: Mimich, Licencja: CC0
Ribbon of the Order of Henry the Lion of the Duchy of Brunswick
BAD Order of the Lion of Zaeringen ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
Order of the Lion of Zaeringen ribbon bar. Grand Duchy of Baden.
Order of the Double Dragon (Empire of China).png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Imperial Order of the Double Dragon (The Empire of China)