Filip Apostoł

Święty
Filip Apostoł

apostoł męczennik
Święty Filip, obraz autorstwa Petera Paula Rubensa, pochodzący serii obrazów przedstawiających 12 apostołów (ok. 1611), Museo del Prado w Madrycie
Miejsce urodzenia	Betsaida
Data i miejsce śmierci	ok. 81[1] Hierapolis
Czczony przez	kościoły chrześcijańskie
Wspomnienie	6 maja[a] 14/27 listopada i 30 czerwca/13 lipca[b]
Atrybuty	krzyż łaciński w kształcie litery T (czasami odwrócony), wąż, smok, chleb, ryba, kamień
Patron	kapeluszników, pilśniarzy, cukierników

Apostoł Filip

Filip Apostoł, cs. Apostoł Filip (zm. ok. 81 prawdopodobnie w Hierapolis)^[2] – jeden z dwunastu apostołów Jezusa, święty Kościoła katolickiego, anglikańskiego, ewangelickiego, ormiańskiego, koptyjskiego oraz prawosławnego. Święty ten wymieniany jest w Communicantes 1. Modlitwy Eucharystycznej (Kanonu rzymskiego).

Życiorys

Pochodził z Betsaidy i uważa się, że był żonaty oraz ojcem kilku córek^[2]. Wymieniany w Ewangelii św. Jana Filip był uczniem Jana Chrzciciela i przyjacielem Andrzeja. Jako piąty wymieniany jest w gronie wybranych przez Jezusa Chrystusa apostołów (BT J 1,43). To on przyprowadził do Jezusa Bartłomieja (BT J 1,46).

W czasie zgromadzenia za Jeziorem Galilejskim, wystawiony na próbę, powiedział do Chrystusa:

Filip Apostoł pośredniczył w organizacji oddania hołdu przez grupę Greków (BT J 12,21-22). Ostatnim zapisem dotyczącym tej postaci jest jego wypowiedź w czasie Ostatniej Wieczerzy w wieczerniku:

O jego losach po wniebowstąpieniu nic pewnego nie można powiedzieć. Według Historii Kościelnej Euzebiusza z Cezarei zmarł w Hierapolis (to samo źródło podaje, że tam też zmarły jego dwie córki).

Tradycja wschodnia podaje, że Filip głosił Ewangelię w krainie Partów, Grecji, Scytii (okolice Donu i Dniepru), Lidii, Frygii (Azja Mniejsza) i Azocie. Został powieszony na słupie w Hierapolis, we Frygii, w 80 roku n.e. Inna relacja podaje, iż został ukrzyżowany i ukamienowany.

Nie powinno się mylić apostoła Filipa z ewangelistą Filipem, który był jednym z siedmiu diakonów wyznaczonych przez kościół w Jerozolimie (Dzieje Ap. 6:1-7; 8:5-13,26-40; 21:8). Jako Apostoł, Filip posiadał moc przekazywania darów Ducha.

Kult

Kult apostoła rozwijał się dzięki bogatym pracom hagiograficznym powstałych na podstawie apokryfów: Ewangelia Filipa, Dzieje Filipa, Pseudo-Abdiasz, a także Złotej legendy i wielu innych tekstów, i legend. Zgodnie z tradycją przyjmuje się, że apostoł zginął śmiercią męczeńską, przez przywiązanie do krzyża w kształcie litery T^[3]. W Rzymie kult Filipa Apostoła zainicjowało sprowadzenie w VI wieku relikwii Filipa i Jakuba Młodszego do bazyliki 12 Apostołów wzniesionej za papieży Pelagiusza I i Jana III^[4].

Dzień obchodów

Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim i ewangelickim obchodzone jest od 1955 roku 3 maja (wcześniej razem ze św. Jakubem Młodszym, zw. Mniejszym, 1 maja). W Polsce wspomnienie obchodzone jest 6 maja, jako święto liturgiczne razem ze św. Jakubem, Apostołem^[5].

W Kościele anglikańskim i ewangelickim świętego wspomina się 1 maja, a w ewangelickim również 3 maja^[1].

W Kościołach mariawickich wspomnienie św. Jakuba i Filipa Apostoła obchodzone jest 1 maja.

Cerkiew prawosławna wspomina Filipa dwukrotnie:

• 14/27 listopada^[c], tj. 27 listopada według kalendarza gregoriańskiego,
• 30 czerwca/13 lipca, tj. 13 lipca (Sobór dwunastu apostołów)^[6].

W Kościołach wschodnich (ormiańskim i koptyjskim), z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspomnienie przypada 14/27 listopada^[1].

Patronat

Święty Filip jest patronem miast: Sorrent, Dieppe, Philippeville, Brabant i Luxemburg, Speyer, Philippsburg i Antwerpii.

Ikonografia

W ikonografii wczesnochrześcijańskiej i bizantyjskiej apostoł przedstawiany jest jako bezbrody młodzieniec bez szczególnych cech indywidualnych. Ma na sobie zwykłe szaty, jakie nosili inni apostołowie, a w ręce księgę lub zwój, charakterystyczne również wyobrażeniom innych uczniów Chrystusa^[6].

Sztuka zachodnia przedstawia go natomiast jako starszego, brodatego i często łysego mężczyznę z krzyżem bądź belką od krzyża jako atrybutem. Niekiedy apostoł trzyma w ręce kamienie - znak męczeństwa, innym znów razem towarzyszy mu anioł^[6].

Atrybutami św. Filipa są: krzyż łaciński w kształcie litery T (czasami odwrócony), wąż lub smok, chleb, ryba i kamień.

Galeria

• 

  Męczeństwo Świętego Filipa Apostoła, Jusepe de Ribera (1639), Museo del Prado w Madrycie
• 

  Męczeństwo Świętego Filipa, Simon de Vos (1645–1648), Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych w Antwerpii
• 

  Święty Filip, obraz Antoona van Dycka (ok. 1619-1621), Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
• 

  Święty Filip, obraz Albrechta Dürera (1516), Galeria Uffizi, Florencja

Zobacz też

• Ewangelia Filipa
• Martyrium św. Filipa
• męczennicy wczesnochrześcijańscy
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni
• święty Filip – inne postaci święte o imieniu Filip

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 2: D-G. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 308/309. ISBN 83-7097-374-4.
• Święci na każdy dzień. T. III: Maj. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2009, s. 18/19. ISBN 978-83-7558-295-6.