Flisz karpacki

Flisz karpacki – Jabłonki
Mapa geologiczna Karpat Zachodnich

Flisz karpacki – określenie regionalnie występującego fliszu – serii naprzemianlegle ułożonych warstw skał osadowych morskiego pochodzenia, składająca się z ławic i warstw na przemian zlepieńców, piaskowców, mułowców i iłowców, rzadziej rogowców i margli. Skały te powstały na dnie mórz wskutek działalności tzw. prądów zawiesinowych, które doprowadziły do charakterystycznego, frakcjonalnego uwarstwienia.

Uwarstwienie frakcjonalne fliszu charakteryzuje się nagromadzeniem grubego materiału skalnego w obrębie spągu warstwy i stopniowe przechodzenie w materiał coraz drobniejszy, aż do osadów ilastych w obrębie stropu danej warstwy.

Proces powstawania fliszu karpackiego trwał wiele milionów lat. Teren dzisiejszych np. Beskidów przykrywały wody przybrzeżnego morza Tetydy. Na jego dnie osadzał się, w formie charakterystycznych warstw, materiał znoszony przez wody z pobliskiego lądu. Później nagromadzony, zdiagenezowany materiał skalny uległ sfałdowaniu, nasunięciu ku północnemu zachodowi, północy, północnemu wschodowi i wschodowi w formie płaszczowin i wypiętrzeniu.

Z fliszu karpackiego zbudowane są Karpaty ZewnętrzneBeskidy (zwane też fliszowymi)[1]. Osadami fliszowymi wypełnione są także doliny otaczające Tatry (Orawa, Podhale wraz z Kotliną Zakopiańską i Gubałówką – tzw. flisz podhalański – oraz Liptów i Spisz).

Skamieniałości fliszu karpackiego

Flisz karpacki generalnie jest ubogi w skamieniałości, z wyjątkiem otwornic oraz ichnofosylii. Jednak w rejonie Jasła - Birczy w obrębie oligoceńskich ([2] i [3]) tzw. łupków menilitowych i warstw jasielskich występuje bogata fauna kopalna, obejmująca liczne ryby[4], a także rzadkie czworonogi, w tym ptaki, np. rodzaj Jamna i Eurotrochilus noniewiczi. Badania ryb z fliszu karpackiego prowadziła Anna Jerzmańska.

Zobacz też

Przypisy

  1. Geomorfologia Beskidu Niskiego - www.beskid-niski.pl
  2. Zbigniew M. Bocheński, Teresa Tomek, Małgorzata Bujoczek, Krzysztof Wertz. A new passerine bird from the early Oligocene of Poland. „Journal of Ornithology”. 152 (4), s. 1045-1053, 2011. DOI: 10.1007/s10336-011-0693-2 (ang.). 
  3. Zygmunt Bocheński, Zbigniew M. Bocheński. An Old World hummingbird from the Oligocene: a new fossil from Polish Carpathians. „Journal of Ornithology”. 149 (2), s. 211–216, 2008. DOI: 10.1007/s10336-007-0261-y (ang.). 
  4. Bieda F., 1969: Paleozoologia. Tom 2, Kręgowce, strony 112-113. Wyd. Geologiczne, Warszawa.

Media użyte na tej stronie

Geol map.png
Autor: Pelex, Licencja: CC BY-SA 4.0
Schematic geolgical map of Western Carpathians, with explanation
Carpathian flysch cm01.jpg
Autor: Tomasz Kuran aka Meteor2017, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Flisz karpacki w pobliżu Jabłonek, Bieszczady.