Fort XI Twierdzy Toruń
| ||
 nr rej. A/1382 z 7 października 1971 | ||
 Widok ogólny fortu | ||
| Państwo |  Polska | |
| Województwo |  kujawsko-pomorskie | |
| Miejscowość | Toruń | |
| Adres | ul. Poznańska 152 | |
| Typ budynku | fort | |
| Architekt | Hans von Biehler | |
| Rozpoczęcie budowy | 1877 | |
| Ukończenie budowy | 1884 | |
Położenie na mapie Torunia  | ||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | ||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | ||
 52°59′07,41″N 18°34′23,30″E/52,985392 18,573139 | ||
Fort XI Twierdzy Toruń - główny fort artyleryjski, zbudowany pod nazwą Fort V Grosser Kurfürst.
Lokalizacja
Fort znajduje się w lewobrzeżnej części miasta, w dzielnicy Podgórz, przy ulicy Poznańskiej 152.
Historia
Został zbudowany w latach 1877-1884 z betonu i cegły na planie pięciokąta. Obiekt miał stanowić umocniony punkt oporu na lewobrzeżnej linii obrony miasta Torunia, ogień z jego 20 dział położonych na otwartych stanowiskach ze schronami obsługi mógł docierać do Cierpic i Gniewkowa. Fort był otoczony suchą fosą oraz obwałowaniami ziemnymi i dobrze zamaskowany w terenie. Warowni miała bronić załoga złożona z 650 artylerzystów i jednego batalionu piechoty. Był on wykorzystywany jako koszary.
W czasie modernizacji fortu w 1894 roku przykryto sklepienia nad koszarami metrową warstwą betonu, podwyższono wały, by obiekt był odporny na pociski kalibru 150 mm. Uzupełniono roślinność pokrywającą stoki forteczne. Wreszcie w roku 1911 otoczono całość drutem kolczastym. Wyjeżdżając z Torunia, załoga niemiecka zabrała ze sobą całość mechanicznego wyposażenia fortu i zniszczyła kable telefoniczne i telegraficzne. Do roku 1922 obiekt stał pusty. Następnie przejęło go Wojsko Polskie, które po powierzchownym remoncie wykorzystywało go jako czasowe kwatery dla wojska, przede wszystkim artylerzystów uczestniczących w ćwiczeniach na poligonie toruńskim.
W czasie II wojny światowej w forcie przetrzymywani byli jeńcy brytyjscy Stalagu XX A (patrz Obóz jeniecki w Toruniu - Glinkach), którzy pracowali przymusowo przy rozbudowie dworca Toruń Kluczyki. Ślady ich obecności w forcie przetrwały do dziś - są nimi rysunki na wewnętrznych ścianach kaponiery fortecznej oraz w pomieszczeniu adaptowanym ongiś na karcer[1][2][3].
Po 1945 roku
W 1960 roku rozebrano część oskarpowań fortu oraz zabudowano fosę. Obecne fort użytkuje prywatny właściciel, oficjalnie wejście na jego terenie jest możliwe jedynie po zdobyciu odpowiedniego pozwolenia jednak fort nie jest w żaden sposób ochraniany czy zabezpieczony i wejście na jego teren nie stanowi problemu co sprawia że podlega silnej dewastacji, znikanie elementów metalowych za sprawą złomiarzy oraz zacieranie napisów na ścianach nie powoduje żadnej reakcji ze strony właściciela czy władz miasta.
W 1999 roku znaleziono zakopane 3 skrzynie z niemiecką amunicją wraz z karabinami snajperskimi.
Galeria
Niszczejące napisy na ścianach jeńców wojennych
Fort w latach 1877-1881, 1890-1893
Fort X i fort XI sfotografowane przez satelitę wywiadowczego, rok 1965 roku
Lewa strona koszar szyjowych
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Twierdza Toruń | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-11-09].
- ↑ Michał P. Kadlec, PO TORUNIU: Fort I im. Jana III Sobieskiego, PO TORUNIU [dostęp 2016-11-09].
- ↑ JW Web Development, Twierdza Toruń i Forty toruńskie, www.turystyka.torun.pl [dostęp 2016-11-09].
Bibliografia
- Twierdza Toruń, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer, Mirosław Giętkowski, Toruń: Duet, 2004, ISBN 83-89706-12-1, OCLC 749632639.
- Strona poświęcona Twierdzy Toruń
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa miasta Toruń, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
.jpg)
Autor: babu2, Licencja: CC BY 2.0
Lewa strona koszar szyjowych Fortu XI Twierdzy Toruń
Autor: Twierdzatorun, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków pod numerem ID
_seen_by_the_American_reconnaissance_satellite_Corona_98_(KH-4A_1023)_(1965-08-23).png)
Fort X "Bateria Nadbrzeżna" i Fort XI "Stefan Batory" Twierdzy Toruń sfotografowane przez amerykańskiego satelitę wywiadowczego Corona 98 (KH-4A 1023) w dniu 23 sierpnia 1965 r.
Autor: Michał Madajewski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fort XI Twierdzy Toruń