Franciszek Bujak (historyk)

Franciszek Bujak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 sierpnia 1875
Maszkienice, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

21 marca 1953
Kraków, Polska

Minister rolnictwa i dóbr państwowych
Okres

od 23 czerwca 1920
do 24 lipca 1920

Przynależność polityczna

PSL „Piast”

Poprzednik

Franciszek Bardel

Następca

Juliusz Poniatowski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Cmentarz Rakowicki.
Grób Franciszka Bujaka.

Franciszek Bujak (ur. 16 sierpnia 1875 w Maszkienicach[1], zm. 21 marca 1953 w Krakowie) – polski historyk dziejów gospodarczych i społecznych Polski.

Profesor historii Uniwersytetu Jagiellońskiego (1909–1918, 1946–1952), Uniwersytetu Warszawskiego (1919–1921) i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1921–1941). Członek PAU od 1919 i PAN od 1952, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego (w latach 1932–1933 i 1936–1937), członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie[2]. Polityk związany z PSL „Piast” i SL.

Stworzył szkołę badawczą polskiej historii gospodarczej, zwłaszcza dziejów wsi. Inicjator serii wydawniczej Badania Dziejów Społecznych i Gospodarczych (1931–1950) oraz czasopisma Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych. Autor wielu prac, m.in. Studia nad osadnictwem Małopolski (1905), Wieś zachodniogalicyjska u schyłku XIX w. (1906). Autor pierwszej dojrzałej monografii socjologicznej wsi: Żmiąca wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne (1903).

Życiorys

Pochodził z rodziny chłopskiej. Był synem Jakuba i Anny z Bujaków[1]. Ukończył szkołę podstawową, a 1894 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Bochni (w jego klasie gimnazjalnej był Wiktor Arvay)[3][4]. Studia humanistyczne (historyczne, geograficzno-historyczne i prawnicze) ukończył w latach 1894–1900 na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem profesorów: Stanisława Smolki, Wincentego Zakrzewskiego, Anatola Lewickiego, Bolesława Ulanowskiego.

W 1899 uzyskał doktorat z historii geografii, po czym zwrócił się w badaniach i zainteresowaniach naukowych ku historii społecznej i gospodarczej. W latach 1901–1902 odbył w Lipsku, Rzymie i Genui studia uzupełniające. Był następnie asystentem na Uniwersytecie Jagiellońskim, bibliotekarzem w Bibliotece Jagiellońskiej i archiwistą w Archiwum Krajowym Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie. Był członkiem Ligi Narodowej[5]. W 1905 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy Studia nad osadnictwem Małopolski. Była to pierwsza praca z historii gospodarczej w dziejach nauki polskiej. Od 1905 do 1919 prowadził z tej dziedziny zajęcia na Uniwersytecie Jagiellońskim, tworząc pierwszy dydaktyczno-naukowy ośrodek historii gospodarczej; od 1909 jako profesor nadzwyczajny.

Zastępca kierownika Oddziału Politycznego Sekcji Zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego w 1914 roku[6].

Był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku zajmującym się zagadnieniami gospodarczymi[7].

W 1919 związał się z Uniwersytetem Warszawskim, a także z Wyższą Szkołą Handlową w Warszawie, już jako profesor zwyczajny. Pełnił wówczas przez pewien czas funkcje publiczne, z których jednak szybko zrezygnował (w kwietniu 1920 został ministrem rolnictwa i dóbr państwowych w rządzie Władysława Grabskiego).

Od roku akademickiego 1920/1921 przeszedł do Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie był profesorem i kierownikiem Zakładu Historii Społeczno-Gospodarczej. Pracował tam do 1939. Dekretem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 14 stycznia 1937 został mianowany radcą Lwowskiej Izby Rolniczej[8]. Podczas sowieckiej okupacji Lwowa (1939–1941) wykładał historię gospodarczą na lwowskim uniwersytecie przemianowanym na Uniwersytet im. Iwana Franki. W 1945 ekspatriowany ze Lwowa do Krakowa. W 1946 powierzono mu Katedrę Ekonomiki Spółdzielczej na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego (Studium Spółdzielcze). Z tego powodu nie objął proponowanej mu wcześniej Katedry Historii Gospodarczej i Geografii Politycznej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego.

Brał też czynny udział w życiu naukowym kraju i odgrywał w nim znaczną rolę jako organizator nauki. Od połowy lat trzydziestych jego udział w zajęciach czysto dydaktycznych zmniejszył się. Część zajęć z historii społeczno-gospodarczej jako studium uniwersyteckiego przekazał swoim uczniom, docentom i asystentom. Prowadził jednak cały czas bardzo aktywną działalność naukową. W pierwszych latach po wojnie włączył się aktywnie w prace naukowe i organizacyjne Komitetu Naukowego do Ziem Odzyskanych. W 1948 przeszedł na emeryturę, w 1949 opublikował ostatnią pracę naukową.

Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w pasie 46[9].

Jego żoną była Ewa Kramsztyk[10](ślub wzięli 23 kwietnia 1903[11]). Ich synem był Jakub Bujak[12].

Uczniowie

Z uczniów i studentów tworzył zespoły badawcze (tematyczne), które dawały szansę na realizację głównych planów badawczych (tzw. Szkoła Bujaka). Jego uczniami byli m.in. Stanisław Hoszowski, Stefan Inglot, Tadeusz Ładogórski, Aleksander Tarnawski[13].

Odznaczenia i nagrody

Upamiętnienie

Franciszek Bujak jest patronem krakowskiej ulicy położonej w Podgórzu Duchackim.

Przypisy

  1. ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 83.
  2. ↑ Teofil Emil Modelski, Towarzystwo Historyczne 1914-1924, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 72.
  3. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Bochni za rok szkolny 1894. Kraków: 1894, s. 52, 53.
  4. ↑ Historia. 1lo.bochnia.pl. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 października 2014)].
  5. ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 571.
  6. ↑ Dziennik Obwieszczeń Naczelnego Komitetu Narodowego. Sekcya Zachodnia, Kraków 24 sierpnia 1914 roku, rok I, nr 1, s. 3.
  7. ↑ Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 25.
  8. ↑ 12. Ogłoszenie. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 2, s. 22, 30 stycznia 1937. 
  9. ↑ Karolina Grodziska: Opis trasy zwiedzania cmentarza Rakowickiego. W: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Warszawa: Obywatelski Komitet Ratowania Krakowa, Agencja Omnipress, 1988, s. 112-113. ISBN 83-85028-40-4.
  10. ↑ M. Sobczak, Narodowa Demokracja wobec kwestii żydowskiej na ziemiach polskich przed I wojną światową, Wrocław 2007, s. 112.
  11. ↑ Posagowa cukiernica Ewy z Kramsztyków Bujakowej, www.polin.pl [dostęp: 4 VII 2019]
  12. ↑ Jerzy Reuter Alpiniści
  13. ↑ Joanna Pisulińska, Doktoraty historyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza 1918–1939 [w:] Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX w., t. 1, red. Jerzy Maternicki, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2004, s. 233-249
  14. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15.
  15. ↑ Prof. Fr. Bujak i prof. K. Bartel laureatami nagrody naukowej miasta Lwowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 73 z 31 marca 1938. 

Linki zewnętrzne

Pierwszy rząd Władysława Grabskiego (1920)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu

Władysław Grabski 1925.jpg

Ministrowie rolnictwa II RP
Ministrowie rolnictwa i dóbr państwowych[A]
Ministrowie rolnictwa[B]
Ministrowie reform rolnych[C]
Ministrowie rolnictwa i reform rolnych[D]

Godło Polski

  1. ↑ od 17 listopada 1918 do 25 kwietnia 1927
  2. ↑ od 25 kwietnia 1927 do 1 lipca 1932
  3. ↑ od 24 lipca 1923 do 1 lipca 1932
  4. ↑ od 1 lipca 1932 do 30 września 1939

Media użyte na tej stronie

Godło II Rzeczypospolitej.png
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Bujak Franciszek.jpeg
Францишек Буяк
Władysław Grabski 1925.jpg
Władysław Grabski