GATT

Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu (ang. General Agreement on Tariffs and Trade, GATT) – porozumienie dotyczące polityki handlowej, podpisane w Genewie dnia 30 października 1947.

Układ Ogólny GATT wszedł w życie 1 stycznia 1948. Z założenia miał być jedynie tymczasowym układem poprzedzającym powstanie Międzynarodowej Organizacji Handlowej (ITO). Jednakże, brak zgody między państwami niepozwalający na wejście w życie statusu ITO, przedłużył obowiązywanie układu GATT do 31 grudnia 1994. ITO miało być – obok wcześniej utworzonych MFW i Banku Światowego (1944) – trzecią instytucją międzynarodową ułatwiającą współpracę gospodarczą między krajami.

Zadania i rundy

Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja). Swoje funkcje GATT spełniał przede wszystkim poprzez organizowanie tzw. rund negocjacyjnych:

Rundy GATT i WTO[1]
NazwaPoczątekOkresKrajePrzedmiot obradOsiągnięcia
Genewskakwiecień 19477 miesięcy23taryfy celnepodpisanie GATT, 45000 koncesji taryfowych obejmujących obrót watości 10 mld dolarów USA
z Annecykwiecień 19495 miesięcy13taryfy celne5000 koncesji taryfowych
z Torquaywrzesień 19508 miesięcy38taryfy celne8700 koncesji taryfowych, obniżających poziom taryf z 1948 o 25%
Genewska IIstyczeń 19565 miesięcy26taryfy,
przyjęcie Japonii		2,5 mld dolarów USA redukcji taryf celnych
Dillonawrzesień 196011 miesięcy26taryfy celnekoncesje taryfowe warte 4,9 mld dolarów USA
Kennedy'egomaj 196437 miesięcy62taryfy celne,
Dumping		koncesje taryfowe warte 40 mld dolarów USA
Tokijskawrzesień 197374 miesięcy102taryfy celne, ograniczenia pozataryfowe, "porozumienia ramowe"redukcje taryfowe obejmujące 300 mld dolarów
Urugwajskawrzesień 198687 miesięcy123taryfy celne, ograniczenia pozataryfowe, zasady handlu, usługi, własność intelektualna, rozstrzyganie sporów, tekstylia, rolnictwo, stworzenie WTO itd.utworzenie Światowej Organizacji Handlu, podwyższenie rangi negocjacji handlowych, zasadnicza obniżka stawek celnych (ok. 40%) i subsydiów rolnych, podpisanie porozumienia o wolnym handlu tekstyliami z krajów rozwijających się i rozszerzeniu praw własności intelektualnej (TRIPS)
Ad-Dauhalistopad 2001?141taryfy celne, ograniczenia pozataryfowe, rolnictwo, standardy BHP, ochrona środowiska, zasady konkurencji, inwestycje, przejrzystość, patenty itd.runda nie została zakończona
7 grudnia 2013 przyjęto Pakiet z Bali

Kluczowymi zasadami, jakimi starali się kierować członkowie GATT, były:

  • zasada niedyskryminacji i równego traktowania;
  • stosowanie tzw. klauzuli najwyższego uprzywilejowania (każde państwo jest traktowane tak samo; jeśli udzielamy uprzywilejowania jednemu państwu to ten przywilej jest rozprzestrzeniany na inne kraje zrzeszone; wyjątkiem są strefy wolnego handlu i unie celne) i klauzuli narodowej (traktowanie na równi towarów importowanych do kraju z towarami krajowymi; wyjątkiem może być sytuacja, kiedy państwo chce ochronić bilans płatniczy, zdrowie swoich obywateli i ich bezpieczeństwo;
  • zasada wzajemności;
  • zasada możliwości interwencji handlowej (za jedyny instrument interwencyjny zostały uznane cła).

Jednym z najważniejszych efektów funkcjonowania GATT było 10-krotne obniżenie przeciętnego poziomu ceł.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a) The GATT years: from Havana to Marrakesh, World Trade Organization
    b) Timeline: World Trade Organization – A chronology of key events, BBC News
    c) Brakman-Garretsen-Marrewijk-Witteloostuijn, Nations and Firms in the Global Economy, Chapter 10: Trade and Capital Restriction