Gatunek literacki

Gatunek literacki – forma utworu literackiego, podrzędna w stosunku do rodzaju literackiego, nadrzędna zaś do odmiany gatunkowej.

Próby zdefiniowania gatunku literackiego pojawiały się już w starożytnej Grecji (Platon podzielił sztuki na opisujące rzeczywistość lub naśladujące ją, zaś Arystoteles utworzył w swej Poetyce zasady podziału gatunku literackiego). W czasach późniejszych w renesansie próbowano w oparciu o starożytne reguły wzbogacić listę gatunków literackich o np. romans, zaś w romantyzmie powstały gatunki mieszane, jak ballada.

Dziś brak jednej teorii gatunku literackiego, każda ze szkół metodologicznych inaczej określa jego cechy charakterystyczne. Nauka o gatunkach i rodzajach literackich to genologia.

W literaturach Zachodu do najważniejszych gatunków literackich w obrębie liryki należą elegia, fraszka, hymn, oda, pieśń, sonet, tren i psalm. Do ważniejszych gatunków epickich nowela, opowiadanie, powieść, bajka epigramatyczna, bajka narracyjna, epopeja (epos), przypowieść. Do dramatycznych dramat właściwy, komedia, opera (libretto) i tragedia. Gatunki mieszane to te, które łączą cechy różnych rodzajów literackich - np. ballada, satyra, poemat dygresyjny, poemat heroikomiczny czy powieść poetycka. Gatunki pograniczne to gatunki z pogranicza literatury, nauki i publicystyki, np. esej, felieton, reportaż.

Zobacz też