Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
	nr rej. 1597-A z 15 września 1995
	; Korpus główny gmachu od strony Alej Ujazdowskich
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	Aleje Ujazdowskie 1/3
Styl architektoniczny	neoklasycyzm
Architekt	Wiktor Junosza-Piotrowski
Kondygnacje	4
Rozpoczęcie budowy	1900
Ukończenie budowy	1903
Ważniejsze przebudowy	1926, 1948
Zniszczono	częściowo w 1939
Pierwszy właściciel	Korpus Kadetów im. Aleksandra Suworowa
	Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
	52°12′56″N 21°01′29″E/52,215556 21,024722
	Strona internetowa

Gmach w czasie I wojny światowej

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Sala Kolumnowa, od 13 grudnia 2015 roku Sala im. Anny Walentynowicz^[2]

Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, pierwotnie gmach główny zespołu Korpusu Kadetów im. Aleksandra Suworowa, później m.in. gmach Urzędu Rady Ministrów^[1] – budynek przy Alejach Ujazdowskich 1/3 w Warszawie, będący siedzibą Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Powstał w 1900 roku z przeznaczeniem dla rosyjskiego korpusu kadetów. Po przebudowie w 1926 stał się siedzibą Szkoły Podchorążych Piechoty. Po zakończeniu II wojny światowej w gmachu mieściła się Rada Państwa oraz Urząd Rady Ministrów, który przeniósł się tam z obecnego Pałacu Prezydenckiego.

Historia

W 1900 roku na terenie należącym do Skarbu Imperium Rosyjskiego rozpoczęto budowę kompleksu koszar Korpusu Kadetów im. Aleksandra Suworowa. Gmach został ulokowany w miejscu stacjonowania Litewskiego Pułku Lejbgwardii. Budynek zaprojektował Wiktor Junosza-Piotrowski, a prace budowlane obyły prowadzone pod nadzorem Henryka Juliana Gaya^[3]. W listopadzie 1902 wyświęcono znajdującą się tam cerkiew Opieki Matki Bożej^[4]. Prace zakończono w 1903 roku. Wzdłuż Alei Ujazdowskich, od dzisiejszej ul. Bagatela do placu Na Rozdrożu, powstały mniej reprezentacyjne budynki koszarowe^[5].

W 1914, po wybuchu I wojny światowej, magistrat Warszawy urządził w głównym gmachu centralny miejski lazaret dla 1500 osób. Posiadał on 9 oddziałów chirurgicznych i 2 wewnętrzne przeznaczone dla chorych i rannych żołnierzy, a także 50-łóżkowy oddział dla oficerów. Lazaret został później powiększony do 1750, a następnie 1950 łóżek^[6].

W wyniku ofensywy niemieckiej i wycofania się wojsk rosyjskich miasto zostało zajęte przez Niemców, a kompleks budynków przekształcono w forteczny szpital wojskowy Festungslazarett N.1. Szpital działał do listopada 1918 roku. Po pertraktacjach z Radą Żołnierską szpitala, podjętych przez oficerów polskiej Szkoły Podchorążych Piechoty z Ostrowi Mazowieckiej, obiekt przejęto bez walki w zamian za ułatwienie ewakuacji chorych i rannych żołnierzy niemieckich do ojczyzny. 20 listopada Szkoła Podchorążych Piechoty przejęła budynek^[5].

Podczas przewrotu majowego w 1926, batalion Szkoły Podchorążych Piechoty opowiedział się po stronie legalnego rządu. Po przewrocie, we wrześniu 1926, szkołę przeniesiono do poprzedniej siedziby w Ostrowi Mazowieckiej. Rozpoczęto remont obiektu, podczas którego dobudowano środkowe skrzydło. Budynek uzyskał zachowany do dziś kształt litery E. W 1928 przeniesiono tu siedzibę Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, na czele którego stanął marszałek Józef Piłsudski. Skrzydło południowe, od strony ogrodu i ul. Bagatela, zajęły zbiory Centralnej Biblioteki Wojskowej oraz zasoby Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Po przewiezieniu do Polski eksponaty zdeponowano tu do czasu wybudowania Nowego Gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie^[5].

We wrześniu 1939 roku, podczas oblężenia Warszawy, gmach został zbombardowany. Spłonęły Centralna Biblioteka Wojskowa oraz księgozbiór Biblioteki Rapperswilskiej. Parter budynku i skrzydło północne zajęły koszary SS. W czasie powstania warszawskiego zrujnowane skrzydło południowe, wraz z przyległym ogrodem jordanowskim, stało się miejscem egzekucji tysięcy mieszkańców Warszawy, których zwłoki palono w kotłowni budynku^[5].

Odbudowany i rozbudowany gmach oddano do użytku w 1949^[7]. Nad częścią centralną nadbudowano Salę Kolumnową, mieszczącą 1000 osób, od frontu dobudowano trzecie piętro, główne wejście z kolumnami wysunięto przed front budynku. Ponieważ gmach przeznaczono na siedzibę Rady Państwa, hol główny, klatka schodowa prowadząca na I piętro oraz niektóre sale zyskały charakter reprezentacyjny^[5].

W latach 1953–1996 w gmachu mieścił się Urząd Rady Ministrów. Jednocześnie w okresie od 1959 do 1989 skrzydło południowe zajmowała Wyższa Szkoła Nauk Społecznych, działająca przy Komitecie Centralnym PZPR. Szkoła, w 1984 przemianowana na Akademię Nauk Społecznych, była miejscem kształcenia kadr partyjnych. W wyniku zmian ustrojowych partia przestała istnieć, pomieszczenia uczelni zajęły Biblioteka Główna URM (III piętro), Biuro Prasowe Rządu (obecnie Centrum Informacyjne Rządu – II piętro) oraz sekretariaty i gabinet Prezesa Rady Ministrów (I piętro)^[5].

W 1995 gmach główny oraz sąsiednie budynki wpisano do rejestru zabytków ówczesnego województwa warszawskiego jako przykład architektury reprezentacyjnej miasta Warszawy^[1]^[5].

Od stycznia 1997 w gmachu głównym działa Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. We wtorki odbywają się tu cotygodniowe posiedzenia Rady Ministrów, budynek jest także miejscem pracy premiera. W budynku przyjmowane są oficjalne delegacje krajowe i zagraniczne^[5].

Do najciekawszych architektonicznie pomieszczeń Kancelarii należą sale: Kościuszkowska, Kolumnowa, Obrazowa, im. Tadeusza Mazowieckiego (dawna Świetlikowa), im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego oraz przeszklony hol przed dawnym gabinetem Premiera na I piętrze, połączony z reprezentacyjnymi salami: Okrągłego Stołu, Recepcyjną i Zegarową. Rada Ministrów obraduje w sali im. Frycza Modrzewskiego. Poprzednim miejscem obrad była sala Świetlikowa. W sali Obrazowej odbywają się oficjalne ceremonie.

Gabinet Prezesa Rady Ministrów mieści się na pierwszym piętrze w skrzydle południowym (od strony ul. Bagatela)^[5].

W 2002 Kancelaria uzyskała zezwolenie na umieszczenie znaku rozpoznawczego konwencji haskiej i tablicy informującej o zabytkowym charakterze budynków^[5].

W listopadzie 2007 roku w budynku znaleziono i usunięto niewybuch^[8].

W 2014 w budynku odsłonięto popiersie Tadeusza Mazowieckiego autorstwa Adama Myjaka^[9].

Architektura

Gmach został wybudowany w stylu neoklasycznym. W 1914 roku został przebudowany w stylu neorenesansu przez Stefana Szyllera na Lazaret Miejski. Po zburzeniu gmach został całkowicie odbudowany przez Zygmunta Odyńca-Dobrowolskiego i dostosowany do podjęcia funkcji siedziby Rady Państwa. Główny portyk zaprojektował Franciszek Krzywda-Polkowski, wnętrze: Jan Bogusławski, rzeźby: Stanisław Sikora, a detale z kutego żelaza i brązu są autorstwa Henryka Grunwalda.

W holu głównym znajdują się zachowane schody prowadzące do głównego wejścia przed jego wysunięciem przed front budynku.

Zobacz też

Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Galeria

Sala im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w której odbywają się posiedzenia Rady Ministrów
Sala im. Tadeusza Mazowieckiego (dawniej Świetlikowa), do czasu rządu Leszka Millera sala posiedzeń Rady Ministrów
Popiersie Tadeusza Mazowieckiego w sali jego imienia
Sala Okrągłego Stołu
Zachowane schody do gmachu korpusu kadetów w holu głównym

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Rejestr zabytków nieruchomych – Warszawa, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2010-01-17] .
↑ Uroczystość nadania Sali Kolumnowej w Kancelarii Premiera imienia Anny Walentynowicz. www.premier.gov.pl. [dostęp 2016-08-03].
↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 206.
↑ Kirył Sokoł, Aleksander Sosna: Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011, s. 173. ISBN 978-83-931480-2-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Historia siedziby Premiera. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. [dostęp 2010-07-25].
↑ Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 271.
↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 89.
↑ Niewybuch w Kancelarii Rady Ministrow. [dostęp 2022-08-19].
↑ Sztuka przetrwa wszystko. Z Adamem Myjakiem rozmawiała Magdalena Reczko. „Stolica”, s. 66, styczeń-luty 2021.

Bibliografia

Encyklopedia Powszechna PWN, wyd. III, Warszawa 1988.
Przewodnik: Warszawa Wydawnictwo Wiedza i Życie S.A.
Oficjalna strona Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – Warszawa, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2010-01-17] .

[2] Uroczystość nadania Sali Kolumnowej w Kancelarii Premiera imienia Anny Walentynowicz. www.premier.gov.pl. [dostęp 2016-08-03].

[3] Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 206.

[4] Kirył Sokoł, Aleksander Sosna: Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011, s. 173. ISBN 978-83-931480-2-8.

[hist-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Historia siedziby Premiera. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. [dostęp 2010-07-25].

[6] Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 271.

[7] Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 89.

[8] Niewybuch w Kancelarii Rady Ministrow. [dostęp 2022-08-19].

[9] Sztuka przetrwa wszystko. Z Adamem Myjakiem rozmawiała Magdalena Reczko. „Stolica”, s. 66, styczeń-luty 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne