Gubernia

Podział administracyjny Imperium Rosyjskiego w 1708 r.
Podział administracyjny Imperium Rosyjskiego w 1914 r.
Zachodnie gubernie Rosji w 1917 r.

Gubernia (ros. губерния) – jednostka podziału administracyjnego wyższego szczebla w Imperium Rosyjskim[1], w tym i w krajach będących w jej składzie m.in.: w Wielkim Księstwie Finlandii i Królestwie Polskim.

Jednostka administracyjna została wprowadzona przez cara Piotra I. Na gubernie podzielone były również ziemie zabrane – terytoria Rzeczypospolitej wcielone do Imperium Rosyjskiego w wyniku rozbiorów Polski (1772-1795). Po klęsce powstania listopadowego w Królestwie Polskim w ramach rusyfikacji ustroju dotychczasowych osiem województw zostało w 1837 zastąpionych przez gubernie. Gubernie zniesione zostały po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918. Na terytorium RFSRR i ZSRR istniały do 1929, gdy zostały zastąpione przez obwody.

tzw. Królestwo Kongresowe 1815-1830

Gubernią zarządzał gubernator mianowany przez cara. Gubernie były niekiedy zgrupowane generał-gubernatorstwa (Królestwo Polskie np. tworzyło jako całość generał-gubernatorstwo warszawskie złożone z 10 guberni). Na ziemiach zabranych funkcjonowały; generał-gubernatorstwo kijowskie i generał-gubernatorstwo wileńskie. Niższymi jednostkami podziału administracyjnego były: gmina, powiat i obwód (zniesiony w wyniku kolejnych reform administracyjnych).

Podział Królestwa Polskiego (Kraju Nadwiślańskiego) na gubernie z 1914 roku:

Podział Królestwa Polskiego na gubernie i powiaty (1907)
  1. warszawska
  2. płocka
  3. kielecka
  4. radomska
  5. piotrkowska
  6. kaliska
  7. suwalska
  8. łomżyńska
  9. lubelska
  10. chełmska (utworzona w 1912 roku ze wschodniej części guberni siedleckiej i lubelskiej, następnie wcielona do generał-gubernatorstwa kijowskiego)

Gubernie na terenach Rzeczypospolitej wcielonych przez Imperium Rosyjskiego w wyniku rozbiorów 1772-1795 (Ziemie zabrane) (stan na 1914):

Generał-gubernatorstwo wileńskie
Generał-gubernatorstwo kijowskie

Gubernie

Zobacz też

Przypisy

  1. gubernia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-11].

Media użyte na tej stronie

Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Coat of Arms of Russian Empire.svg
Central element of the Russian imperial coat of arms.
Coat of Arms of Suwałki gubernia (Russian empire).png
Suwałki gubernia (Russian empire), coat of arms
Coat of Arms of Piotrków gubernia (Russian empire).png
Piotrków gubernia (Russian empire), coat of arms
Coat of Arms of Łomża gubernia (Russian empire).png
Łomża gubernia (Russian empire), coat of arms
Coat of Arms of Radom gubernia (Russian empire).png
Radom gubernia (Russian empire), coat of arms
Subdivisions of the Russian Empire in 1914.svg
Autor: Hellerick, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map showing territorial subdivisions of the Russian Empire in 1914 (the names of the divisions are given in SVG markup objects properties).
Polska 1907 adm.png
Autor: Qqerim, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Podział administracyjny Królestwa Polskiego z roku 1907
Subdivisions of Russia in 1708 (ru).svg
Autor: Hellerick, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map showing territorial subdivisions of the Tsardom of Russia in 1708.
Coat of Arms of Siedlce gubernia (Russian empire).png
Siedlce gubernia (Russian empire), coat of arms
KingdomofPoland1815.jpg
Autor: Mariusz Paździora, Licencja: CC BY 3.0
Kingdom of Poland 1815-1830: physical and administrative
Coat of Arms of Warsawa gubernia (Russian empire).png
herb guberni warszawskiej Królestwa Polskiego, 1869 (autor: B. Kione)
Coat of Arms of Płock gubernia (Russian empire).png
Płock gubernia (Russian empire), coat of arms
Coat of Arms of Lublin gubernia (Russian empire).png
Lublin gubernia (Russian empire), coat of arms
Zapadnye gubernii Rossii 1917.png
Административное деление России (западная часть) в 1917
Coat of Arms of Kalisz gubernia (Russian empire).png
Kalisz gubernia (Russian empire), coat of arms