Hażlach

Hażlach

wieś
Szkoła podstawowa i kościół św. Bartłomieja
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Hażlach
Liczba ludności (2021)	2545[1]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-419[2]
Tablice rejestracyjne	SCI
SIMC	0052586
Położenie na mapie gminy Hażlach Hażlach
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Hażlach
Położenie na mapie województwa śląskiego Hażlach
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego Hażlach
49°48′26″N 18°39′08″E/49,807222 18,652222

Hażlach (do 31 XII 1996 Haźlach^[3]; cz. Hazlach lub Hažlach, niem. Haslach) – wieś w gminie Hażlach, w powiecie cieszyńskim, w województwie śląskim, w granicach historycznego regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś na Pogórzu Śląskim. Na obszarze 1233,19 ha zamieszkana jest przez 2263 mieszkańców (2009)^[4], co daje gęstość zaludnienia równą 183,5 os./km².

Nazwa

Nazwa jest pochodzenia bawarskiego^[5] (Hasen-loch?). Inna interpretacja: od niem. Haslach (= niem. Haslach ‘leszczyna’)^[6]

Do 1996 roku obowiązywała nazwa Haźlach^[3]. Mieszkańcy wsi chcieli zmienić nazwę na Hażlach, ponieważ ustalona urzędowo postać Haźlach kojarzyła się ze słowem haziel, oznaczającym w gwarze śląskiej wychodek^[6]. Przychylono się do wniosku mieszkańców.

Części wsi

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Hesleth debent esse viginti mansi^[9][10][11]. Zapis ten oznaczał, że wieś zobowiązana została do płacenia dziesięciny z 20 łanów mniejszych. Jej powstanie wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Przez stulecia wieś pozostawała własnością szlachecką. Najstarszym znanym właścicielem był Emeryk z Hażlacha (prawdopodobnie potomek zasadźcy i pierwszego właściciela), który za rządów księcia Przemysława I Noszaka sprzedał połowę Hażlacha i Parchowa szlachcicowi Jeszkowi^[12]. W latach 40. XV wieku wśród lokalnej szlachty przewijali się bracia Mikołaj i Jan z Małych Kończyc i Hażlacha. Z kolei w 1450 Hażlach został zakupiony przez marszałka księstwa, Mikołaja z Dębowca. Od 1482 świadkiem w kancelaryjnych dokumentach bywał Łazarz piszący się z Pstrążnej i Hażlacha. Miejscowość została w 1532 zakupiona przez jednego z pierwszych przedstawicieli rodu Bludowskich, którzy pozostawali jej właścicielami przez następnych kilkaset lat^[13]. W 1793 Hażlach został zakupiony przez Komorę Cieszyńską od Mönnichów.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 175 budynkach w Hażlachu na obszarze 1233 hektarów mieszkało 1282 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 104 os./km², z tego 807 (62,9%) mieszkańców było katolikami, 469 (36,6%) ewangelikami a 6 (0,5%) wyznawcami judaizmu, 1255 (97,9%) było polsko-, 19 (1,5%) niemiecko- a 1 (0,1%) czeskojęzycznymi^[14]. Do 1910 liczba budynków wzrosła do 183 a mieszkańców do 1342, z czego 1336 było zameldowanych na stałe, 1327 (99,3%) było polsko-, 8 (0,6%) niemieckojęzycznymi a 1 osoba (0,1%) była czeskojęzyczna, 840 (62,6%) było katolikami, 494 (36,8%) ewangelikami a 8 (0,6%) żydami^[15].

W lipcu 1920 roku miejscowość decyzją Rady Ambasadorów znalazła się w granicach Polski.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Wójtowie

• Karol Folwarczny (od 2002)^[16]
• Grzegorz Sikorski (od 2014)^[17]

Turystyka

Przez miejscowość przechodzi trasa rowerowa:

• zielona trasa rowerowa nr 13 – Ustroń – Jastrzębie-Zdrój – Rybnik (82 km)

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajduje się jeden obiekt zabytkowy^[18], a są to piwnice dworskie z XIX wieku (nr rej.: 937/68 z 5.12.1968 oraz A-370/78 z 17.10.1978).

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół Ewangelicko-Augsburski – filiał parafii w Cieszynie
• Kościół Rzymskokatolicki – parafia pw. św. Bartłomieja Apostoła
• Kościół Zielonoświątkowy – zbór w Hażlachu

Komunikacja

Przez miejscowość kursują autobusy prywatnych przewoźników: TRANSKOM Skoczów do Drogomyśla, Chybia i Strumienia oraz Cieszyna; busy firmy LINEA TRANS do Jastrzębia-Zdroju, Marklowic Górnych, Strumienia, Chybia i Zarzecza oraz Cieszyna. Do pęli „Hażlach Dęby” i dalej do Kończyc Wielkich docierają busy firmy TRANS-BUS. Przez Hażlach przejeżdżają także busy dalekobieżne: do Katowic (Bus Brothers) oraz Gliwic i Wrocławia (Trans-Bus). Do ronda przy skrzyżowaniu DW 937 z DW938 dojeżdżają autobusy komunikacji podmiejskiej linii nr 22 obsługującej przez ZGK Cieszyn. Mieszkańcy ulic, znajdujących się blisko ronda, korzystają głównie z komunikacji podmiejskiej ZGK Cieszyn.

Galeria

• 

  Kościół rzymskokatolicki św. Bartłomieja

• 

  Kościół ewangelicki

• 

  Urząd gminy

• 

  Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteka

• 

  Szkoła Podstawowa im. Trzech Braci

• 

  OSP Hażlach

• 

  Zabytkowe piwnice dworskie (XIX w.)

• 

  Pomnik poległych w wojnach światowych

• 

  Dawny kościół przed 1932

Przypisy

Bibliografia

• 700 lat Hażlacha i Kończyc Wielkich. Hażlach – Kończyce Wielkie: Gmina Hażlach, 2005. ISBN 83-922804-0-7.

Linki zewnętrzne

• Portal Gminy Hażlach
• Hażlach, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 44 .