Hanušovická vrchovina

Hanušovická vrchovina

Hanušovická vrchovina w okolicy Vysoké Žibřidovice
Hanušovická vrchovina na mapie Czech
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Sudety Wschodnie
Mezoregion	Hanušovická vrchovina
Zajmowane jednostki administracyjne	Czechy

Hanušovická vrchovina (332.64) (Góry Hanuszowickie^[1], niem. Hannsdorfer Bergland) – mezoregion w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, w północno-zachodniej części kraju ołomunieckiego i północno-wschodniej części kraju pardubickiego. Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego i Wojciecha Walczaka mezoregion wchodzący w skład Sudetów Wschodnich^[2].

Hanušovická vrchovina w okolicy Hynčice pod Sušinou

Fizjografia

Hanušovická vrchovina to pasmo górskie złożone z wzniesień o wysokości pomiędzy (350–1003) m n.p.m., położone w dorzeczu Morawy i Desny (czes. Desná) w północno-wschodniej części Czech. Pasmo ciągnie się na długości ponad 50 km, o przebiegu NW – SE, od miejscowości Staré Město na północnym zachodzie za okolice miejscowości Uničov na południowym wschodzie. Pasmo podzielone jest na części dolinami rzek i potoków. Od północy graniczy z Masywem Śnieżnika (czes. Králický Sněžník), od którego oddzielone jest doliną rzeki Morawy, od północnego wschodu z Górami Złotymi (czes. Rychlebské hory), od wschodu z Wysokim Jesonikiem (czes. Hrubý Jeseník) i Niskim Jesionikiem (czes. Nízký Jeseník), od południa z Obniżeniem Górnomorawskim (czes. Hornomoravský úval) a od zachodu z Wyżyną Zabrzeską (czes. Zábřežská vrchovina), (czes. Mohelnická brázda) i Kotliną Kłodzką (czes. Kladská kotlina), która jest naturalną granicą oddzielającą masyw od Gór Orlickich^[3]. Pasmo zajmuje powierzchnię 793 km² a średnia wysokość wzniesień wynosi 527,2 m. Część północno-zachodnia ma charakter grzbietu z kulminacją Jeřáb, najwyższym wzniesieniem masywu. Hanušovicką vrchovinę tworzy ciąg, kopulastych wzniesień o różnorodnej morfologii, urozmaiconych dolinami potoków. Teren ten jest niezwykle atrakcyjny krajobrazowo, a jego walory estetyczne podnoszą dobrze zachowane kompleksy leśne.

Budowa geologiczna

Masyw zbudowany jest ze skał metamorficznych, tzw. kulmu wschodniosudeckiego: łupków serycytowych, fyllitów, zieleńców i osadowych: piaskowców, łupków ilastych, mułowców, iłowców, zlepieńców, z wkładkami wapieni, łupków kwarcowych i łupków grafitowych.

Wody

Przez Hanušovicką vrchovinę przebiega główny europejski dział wodny między Morzem Północnym a Morzem Czarnym. Północna część, odwadniana jest przez Cichą Orlicę i jej dopływy, należącą do dorzecza Łaby w zlewisku Morza Północnego, wody z pozostałego obszaru odprowadzane są przez Morawę do Dunaju i należą do zlewiska Morza Czarnego. Głównymi rzekami są Morawa i Desná. Ponadto sieć rzeczną tworzą rzeki i potoki: Kamenný potok, Malá Morava, Krupá, Branná, Staříč, Rejchartický potok, Merta, Cicha Orlica (czes. Tichá Orlice) i Oskava.

Rzeźba

Cały obszar pasma jest górzysty poprzecinany w poprzek głębokimi dolinami rzek górskich na segmenty z wyraźnie zaznaczonymi wzniesieniami, o zalesionych szczytach. Na wzniesieniach występują formacje skalne. Przeważnie są to pojedyncze skały, ściany skalne. Najwyższym szczytem jest Jeřáb (1003 m n.p.m.).

Krajobraz

Krajobraz gór średnich regla dolnego silnie rozciętych głębokimi wciosowymi dolinami rzek. Szczyty kopulaste z wyraźnym podkreśleniem stromych zboczy. Obszar dość gęsto zaludniony. Lasy występują głównie na wyższych grzbietach górskich, doliny i śródgórskie zrównania zajmują osady ludzkie i uprawy rolne. Krajobraz częściowo przeobrażony, pierwotny górski charakter krajobrazu w większości został zachowany.

Świat zwierzęcy i roślinny

W wyniku osadnictwa lasy w większości zostały wycięte na potrzeby rolnictwa, obecnie większość terenu pokrywają pola uprawne i obszary zabudowane. Większe zwarte kompleksy leśne zachowały się powyżej wysokości 800 m n.p.m., które też częściowo zostały przeobrażone w wyniku gospodarki człowieka. Zachowany jest charakterystyczny dla gór piętrowy układ roślinności, ale występują tylko dwa piętra: piętro pogórza i regiel dolny. Skład gatunkowy roślin jest nieco uboższy od sąsiedniego Masywu Śnieżnika i Wysokiego Jesionika z powodu braku regla górnego oraz mniejszej wysokości szczytów. Występuje tu jednak jeszcze wiele gatunków górskich. Świat zwierząt jest stosunkowo skromny, a związane jest to z niewielką powierzchnią przy dużym stopniu penetracji terenów przez ludzi. Z większych ssaków w lasach występuje jeleń, sarna, borsuk, dzik. Z rzadszych płazów występuje salamandra plamista. Do rejonów o bogatszej faunie należą obszary chronionego krajobrazu CHKO Jeseníky, CHKO Litovelské Pomoraví oraz w szczytowych partiach wzniesienia Jeřáb.

Wzniesienia

Lista szczytów według wysokości obejmuje wszystkie szczyty o wysokości powyżej 800 m. Jest ich 27, a najwyższy to Jeřáb (1003 m n.p.m.), jedyny tysiącznik.

Hanušovická vrchovina (szczyty pow. 800 m n.p.m.)
Lp. Szczyt Wysokość m n.p.m. 1 Jeřáb 1003 2 Černé kameny 956 3 Bouda 956 4 Černé kameny–SV 954 5 Bílý kámen 948 6 Ostrý 941 7 Skály 929 8 Smrčník 919 9 Větrný vrch 918 10 Kamenec 914 11 Závora 899 12 Vinná hora 889 13 Volyň 875 14 Závada 871	Lp. Szczyt Wysokość m n.p.m. 15 Výhledy 865 16 Holý vrch 852 17 Pohořelec 851 18 Vidlák 851 19 Jestřáb 846 20 Čečola 839 21 Jeřábek 838 22 Stráž 835 23 Svobodínská paseka 828 24 Mazance 823 25 Dobřečovská hora 809 26 Rabštejn 803 27 Maliník 802 28 Raškovská bouda 801 29 Kopeček 800

Miejscowości

Ciekawostki

Na obszarze pasma Hanušovická vrchovina, na północny zachód od miejscowości Rapotín położony jest punkt przecięcia się południka 17°00″ z równoleżnikiem 50°00″^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Bruntálský slovník naučný: encyklopedie Nízkého Jeseníku, wyd. Vyd. 1, Bruntál: Moravská expedice, 2004, ISBN 80-86511-18-9, OCLC 85160682 .
• BRUNTÁLSKO, KRNOVSKO, OSOBLAŽSKO, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-368-6 (czes.)
• HORNÍ POMORAVÍ, NÍZKÝ JESENÍK, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-369-3 (czes.)
• Hanušovická vrchovina (Turistická mapa) 1:6000
• OPAVSKO, SLEZSKÁ HARTA, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-372-3 (czes.)
• Zbyněk Hradílek Materiály ke květeně Nízkého Jeseníku a přilehlých území: floristický kurz ČSBS v Bruntále (1989). Olomouc: Sagittaria, 1999. ISBN 80-238-4872-0.
• Břetislav Balatka, Jan Kalvoda: Geomorfologické členění reliéfu Čech, Kartografie Praha, 2006

Linki zewnętrzne

• Otakar Brandos: Hanušovická vrchovina (cz.). treking.cz, 2008-08-19. [dostęp 2018-07-07].