Harald V

Harald V

Jego Królewska Mość król Norwegii
Alt for Norge Wszystko dla Norwegii
Król Norwegii
Okres	od 17 stycznia 1991
Poprzednik	Olaf V
Dane biograficzne
Dynastia	Glücksburgowie
Data i miejsce urodzenia	21 lutego 1937 Skaugum
Ojciec	Olaf V
Matka	Marta Bernadotte
Żona	Sonja Haraldsen
Dzieci	Marta Ludwika Haakon Magnus
Odznaczenia

Norweska rodzina królewska

JKM Król JKM Królowa JKW Książę koronny JKW Księżna koronna JKW Księżniczka Ingryda Aleksandra JW Książę Sverre Magnus JW Księżniczka Marta Ludwika JW Księżniczka Astryda

(c) I, Jarvin, CC-BY-SA-3.0

Królowa Sonja – małżonka Haralda V

Harald V (ur. 21 lutego 1937 w Skaugum) – król Norwegii od 17 stycznia 1991 roku. Jest pierwszym władcą norweskim urodzonym na norweskiej ziemi od 567 lat^[1].

W 1968 roku ożenił się z Sonją Haraldsen. Ma z nią dwoje dzieci – Martę Ludwikę (ur. 1971) i Haakona Magnusa (ur. 1973).

Życiorys

Narodziny i chrzest

Urodził się 21 lutego 1937 roku w Skaugum, niedaleko Oslo, jako syn następcy norweskiego tronu, Olafa Glücksburga (przyszłego króla Olafa V), oraz jego żony, Marty Bernadotte^[2]. Otrzymał imię Harald. Nosiło je wcześniej czterech norweskich władców – Harald I Pięknowłosy, Harald II Szara Opończa, Harald III Srogi oraz Harald IV Gille.

Jego chrzest odbył się 31 marca 1937 roku w kaplicy Pałacu Królewskiego w Oslo^[3]. rodzicami chrzestnymi zostali: jego dziadek i babcia ze strony ojca, Haakon VII (król Norwegii) i Maud Koburg (królowa Norwegii), dziadek i babcia ze strony matki, Karol Bernadotte (książę Västergötlandu) i Ingeborga Glücksburg (księżna Västergötlandu), a także: Leopold III Koburg (król Belgów), Jerzy VI (król Wielkiej Brytanii), Maria Teck (królowa Wielkiej Brytanii) i Ingryda Bernadotte (żona następcy tronu Danii)^[3][4].

Miał dwie starsze siostry – Ragnhildę (1930-2012) i Astrydę (ur. 1932). Mimo że Harald był najmłodszym z rodzeństwa, zajął drugie miejsce w linii sukcesji do norweskiego tronu, za swoim ojcem. Ówcześnie bowiem nie dopuszczano kobiet do dziedziczenia tronu^[4].

Młodość

Dzieciństwo Haralda w Norwegii upływało spokojnie aż do II wojny światowej. Gdy wojska niemieckie zaatakowały Norwegię 9 kwietnia 1940, Marta Bernadotte uciekła z Haraldem i jego siostrami do Szwecji^[4], a następnie Stanów Zjednoczonych, gdzie przeczekała okres wojny.

Ukończył Oslo Katedralskole w 1955 i rozpoczął studia na Uniwersytecie w Oslo w tym samym roku. Uczęszczał również do Norweskiej Szkoły Oficerów Kawalerii w Trandum i zapisał się do Norweskiej Akademii Wojskowej, którą ukończył w 1959 roku^[4].

Następca tronu

21 września 1957 roku ojciec Haralda zasiadł na norweskim tronie jako Olaf V, a sam Harald został księciem koronnym (następcą tronu)^[4].

Po odbyciu obowiązkowej służby wojskowej rozpoczął studia w Oksfordzie. Tam w latach 1960-1962 uczęszczał na wykłady z nauk społecznych, historii i ekonomii w Balliol College.

Trzykrotnie (w 1964, 1968 i 1972) startował jako żeglarz^[5] na igrzyskach olimpijskich^[6].

Król Norwegii

Olaf V zmarł na zawał serca 17 stycznia 1991 roku^[4]. W tej sytuacji Harald, jako następca tronu, wstąpił na norweski tron i postanowił kontynuować dewizę swojego ojca i dziadka – „Alt for Norge” (pol. „Wszystko dla Norwegii”)^[7][8].

W 1992 roku ustanowił Kong Olav Vs kreftforskningspris – nagrodę badawczą przyznawaną corocznie przez Norweskie Towarzystwo Onkologiczne badaczowi, który wyróżnił się swoim zaangażowaniem naukowym w walce z rakiem. Jest to najwyższa nagroda przyznawana przez Norweskie Towarzystwo Onkologiczne^[9][10].

Miał raka pęcherza moczowego w 2003 roku i zwężenie aorty w 2005 roku^[4].

Poparcie Norwegów dla monarchii sięga ok. 80%^[11][12]. Powszechnie uważa się, że król bardzo dobrze wykonuje swoje obowiązki i jest bardzo lubiany. Trond Norén Isaksen, norweski historyk, szukając przyczyny tego stanu rzeczy, powiedział: „Myślę, że empatia, jaką okazuje ludziom, jest ważnym powodem, dla którego jest tak popularny. Ludzie troszczą się o niego. Widać to, gdy był chory. Było wielu, którzy martwili się o to, jak sobie radzi. To nie jest oczywista sprawa”^[13]. Na początku 2022 roku podjęto jednak próbę uczynienia z Norwegii republiki. Inicjatorką obalenia monarchii była Anette Trettebergstuen, która zaledwie rok wcześniej przysięgała wierność królowi, obejmując stanowisko ministra kultury i równości płci^[14]. Ostatecznie parlament w głosowaniu opowiedział się za utrzymaniem monarchii. Wydarzenie to było jednak przedmiotem debaty publicznej – miały miejsce również różnego rodzaju manifestacje poparcia dla rodziny królewskiej. Sama Anette Trettebergstuen tłumaczyła po przegranym głosowaniu: „Kocham norweską rodzinę królewską i uważam, że wspaniale jest spotykać się z królem i księciem koronnym”^[15]. Wielu członków parlamentu wyraziło swoje poparcie dla monarchii i negatywnie oceniło próbę jej obalenia. Poparcie dla rodziny królewskiej w wyniku tego wydarzenia umocniło się i nadal – według przeprowadzonych później sondaży – wynosiło 84%^[16].

Małżeństwo i potomstwo

W 1959 roku związał się z krawcową, Sonją Haraldsen. Z racji tego, że nie pochodziła ona z arystokratycznej rodziny i nie miała dobrego wykształcenia, początkowo nie traktowano poważnie tej relacji. Uważano, że żona Haralda – ponieważ zostanie w przyszłości królową Norwegii – powinna pochodzić z królewskiego rodu. Odpowiednimi kandydatkami wydawały się księżniczki z rodzin panujących: m.in. Zofia Glücksburg, Irena Orańska-Nassau, Małgorzata Bernadotte, Aleksandra Windsor, Irena Glücksburg, Małgorzata Orańska-Nassau czy Brygida Bernadotte^[17].

W 1968 roku Harald miał powiedzieć swojemu ojcu, że jeśli kiedykolwiek się ożeni, to jedynie z Sonją. Olaf V, który przez prawie dekadę nie chciał dopuścić do ślubu syna ze zwykłą krawcową, ostatecznie uległ i wyraził zgodę na ślub Haralda z Sonją^[18][19][20]. Z okazji zaręczyn Harald podarował narzeczonej pierścionek należący wcześniej do jego matki^[17]. Ślub następcy tronu z Sonją Haraldsen miał miejsce 29 sierpnia 1968 roku w katedrze w Oslo^[21].

Para ma dwoje dzieci:

• Marta Ludwika (nor. Märtha Louise; ur. 22 września 1971 w Oslo). W latach 2002-2017 była żoną norweskiego pisarza, Ariego Behna. Ma z nim trzy córki – Maud Angelikę (ur. 2003), Leah Isadorę (ur. 2005) i Emmę Tallulah (ur. 2008). Od 2019 roku jest w związku z szamanem, Durekiem Verrettem.
• Haakon Magnus (nor. Haakon Magnus; ur. 20 lipca 1973 w Oslo) – książę koronny (następca tronu) Norwegii. W 2001 roku ożenił się z Mette-Marit Tjessem Høiby. Ma z nią dwoje dzieci – Ingrid Aleksandrę (ur. 2004) i Sverre'a Magnusa (ur. 2005). Haakon jest również ojczymem dla Mariusa, syna swojej żony z poprzedniego związku.

Upamiętnienie

• Na jego cześć nazwano fragment wybrzeża Antarktydy – Wybrzeże Księcia Haralda^[22].
• Kristin Storrusten wydała książkę dla dzieci – „Konge!” (pol. „Król!”) – której głównym bohaterem jest Harald V^[23].

Tytulatura

21 lutego 1937 – 21 września 1957: Jego Królewska Wysokość książę Harald

21 września 1957 – 17 stycznia 1991: Jego Królewska Wysokość książę koronny Norwegii

Od 17 stycznia 1991: Jego Królewska Mość król Norwegii

Odznaczenia^[24]

• Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (Norwegia)
• Krzyż Wielki Norweskiego Orderu Zasługi
• Medal św. Olafa (Norwegia)
• Medal pamiątkowy 100-lecia Domu Królewskiego (Norwegia)
• Medal pamiątkowy Króla Hakona VII (Norwegia)
• Medal jubileuszu Króla Haakona VII (Norwegia)
• Medal 100. rocznicy urodzin Króla Haakona VII (Norwegia)
• Medal pamiątkowy 30 stycznia 1991 z okazji pogrzebu Króla Olafa V (Norwegia)
• Medal pamiątkowy 25. rocznicy koronacji Króla Olafa V (Norwegia)
• Medal pamiątkowy 100. rocznicy urodzin Króla Olafa V (Norwegia)
• Medal Norweskich Sił Zbrojnych (Forsvarsmedaljen)
• Hærens vernedyktighetsmedalje (Norwegia)
• Wojskowa Odznaka Honorowa (Krigsdeltagerforbundets hederstegn, Norwegia)
• Medal Zasługi Marynarki Wojennej (Norwegia)
• Wielka Gwiazda Zasługi Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii
• Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
• Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (Brazylia)
• Order Stara Płanina (Bułgaria)
• Wielki Order Króla Tomisława (Chorwacja)
• Order Słonia (1958, Dania)^[25]
• Wielki Komandor Orderu Danebroga (1991, Dania)^[25]
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (Estonia)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Białej Róży (Finlandia)
• Krzyż Wielki Legii Honorowej (Francja)
• Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)
• Order Złotego Runa (Hiszpania)
• Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania)
• Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia)
• Wielka Wstęga Orańskiego Orderu Domowego (Holandia)
• Order Złotej Arki (Holandia)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Sokoła Islandzkiego (Islandia)
• Łańcuch z Orderem Chryzantemy (Japonia)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Al-Husajna ibn Alego (Jordania)
• Order Jugosłowiańskiej Wielkiej Gwiazdy (Jugosławia)
• Wielki Krzyż ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (Litwa)
• Order Domowy Złotego Lwa Nassau (Luksemburg)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa de Nassau (Luksemburg)
• Komandor Krzyża Wielkiego z Łańcuchem Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa)
• Stopień Specjalny Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (Niemcy)
• Order Orła Białego (1995, Polska)^[26][27]
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Wojskowego Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
• Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Avis (Portugalia)
• Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
• Krzyż Wielki Orderu Dobrej Nadziei (RPA)
• Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)
• Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (Słowacja)
• Order Królewski Serafinów (Szwecja)
• Wielka Wstęga Orderu Chula Chom Klao (Tajlandia)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (Węgry)
• Order Podwiązki (Wielka Brytania)
• Królewski Łańcuch Wiktorii (Wielka Brytania)
• Krzyż Wielki Orderu Królewskiego Wiktorii (Wielka Brytania)
• Krzyż Wielki Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy)
• Złoty Order Olimpijski (MKOl)

Genealogia

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Harald na oficjalnej stronie norweskiej rodziny królewskiej
• Wyniki olimpijskie. sports-reference.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-14)].