Helena Grossówna

Helena Grossówna

Helena Grossówna (przed 1939)
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1904 Toruń
Data i miejsce śmierci	1 lipca 1994 Warszawa
Zawód	aktorka
Współmałżonek	Jan Gierszal, Tadeusz Cieśliński
Lata aktywności	1926–1967
Odznaczenia

Helena Grossówna (ur. 25 listopada 1904 w Toruniu, zm. 1 lipca 1994 w Warszawie) – polska tancerka, aktorka teatralna i filmowa.

Życiorys

Budynek przy ul. PCK 30 w Toruniu, w którym mieszkała Helena Grossówna

Helena Grossówna i Wojciech Ruszkowski w Przygodzie w Grand Hotelu

Helena Grossówna w 1946

Była córką Leonarda (rzeźnika) i Walerii z domu Winiawskiej. Ukończyła szkołę baletową w Toruniu. Po debiucie scenicznym w 1926 kształciła się i występowała we Włoszech i Francji. Po powrocie do kraju grała m.in. w poznańskim Teatrze Nowym i warszawskich Qui Pro Quo, Małym, Wielkiej Rewii i Cyruliku Warszawskim. W filmie debiutowała w 1935. Do 1939 uchodziła za ulubienicę publiczności w Polsce^[1]. Podczas okupacji była kelnerką. Występowała w teatrzyku Na Antresoli. Występowała od czasu do czasu również w oficjalnych teatrach. Była jednocześnie oficerem AK. W stopniu porucznika dowodziła podczas powstania warszawskiego oddziałem kobiecym w ramach batalionu „Sokół” (pseudonim „Bystra”^[2]). Po kapitulacji powstania więziona w obozie jenieckim Gross-Lübars, a następnie w stalagu w Oberlangen. Wróciła do kraju i od 1948 związała się z warszawskim teatrem „Syrena”. W 1964 przeszła na emeryturę.

Zmarła 1 lipca 1994 w Warszawie. Została pochowana na cmentarzu w Zerzniu^[3].

Życie prywatne

Jej pierwszym mężem był Jan Gierszal, za którego wyszła 14 lipca 1928. Drugim mężem był Tadeusz Cieśliński, z którym miała syna Michała.

Upamiętnienie

10 grudnia 2016 decyzją Rady Miasta Torunia (z 27 października 2016) na wniosek dr. Krzysztofa Trojanowskiego Helena Grossówna została patronką nowego ronda przy ul. Kościuszki w Toruniu. W tym samym dniu odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej na Szkole Podstawowej nr 6 przy ul. Łąkowej, do której uczęszczała Helena Grossówna. Tablica, ufundowana przez organizatorów Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Toffifest, została przeniesiona ze zlikwidowanego „Naszego Kina” w centrum miasta^[4].

W 2019 ukazał się komiks pt. „Helena Grossówna. Nigdy nie trać nadziei” wg scenariusza Macieja Jasińskiego z rysunkami Jacka Michalskiego i przedmową dra Krzysztofa Trojanowskiego (ISBN 978-83-953483-1-0).

Przedstawienia teatralne i rewie (wybór)

• 1935 – Przygoda w Grand Hotelu, „Wielka rewia”
• 1935 – Kawiarenka, „Wielka rewia”
• 1936 – Cabaretissimo, Cyrulik Warszawski
• 1936 – Król pod parasolem, „Cyrulik Warszawski”
• 1936 – Ogród rozkoszy, „Cyrulik Warszawski”
• 1937 – Jaś u raju bram, „Cyrulik Warszawski”
• 1937 – Dla ciebie, Warszawo, „Wielka rewia”
• 1939 – Skąd swąd, Qui Pro Quo

Filmografia

• 1935: Kochaj tylko mnie
• 1936: Dodek na froncie
• 1936: Mały Marynarz
• 1936: Dwa dni w raju
• 1936: Straszny dwór
• 1936: Tajemnica Panny Brinx
• 1937: Parada Warszawy
• 1937: Dyplomatyczna żona
• 1937: Piętro wyżej
• 1938: Robert i Bertrand
• 1938: Królowa przedmieścia
• 1938: Szczęśliwa trzynastka
• 1938: Paweł i Gaweł
• 1938: Zapomniana melodia
• 1938: Florian
• 1939: Włóczęgi
• 1939: Uwaga Szpieg (planowany)
• 1939: Szalona Janka (planowany)
• 1939: Moja mama to ja (planowany)^[5]
• 1939/1942: Testament profesora Wilczura
• 1960: Kolorowe pończochy
• 1962: O dwóch takich, co ukradli księżyc
• 1962: Mój stary
• 1963: Zbrodniarz i panna
• 1965: Niekochana
• 1965: Podziemny front – pani Zofia, matka Ryśka (odc. 3)
• 1967: To jest twój nowy syn

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Krzyż Zasługi z Mieczami
• Krzyż Partyzancki
• Medal za Warszawę 1939–1945

Przypisy

Bibliografia

• Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy. Leksykon polskiej rozrywki 1944-1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
• Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.

Linki zewnętrzne

• Helena Grossówna w bazie IMDb (ang.)
• Helena Grossówna w bazie Filmweb
• Helena Grossówna w bazie filmpolski.pl
• Helena Grossówna, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/Helena_Grossowna/ – biogram w Muzeum Powstania Warszawskiego
• Helena Grossówna na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Helena Grossówna w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Helena_Grossówna na zdjęciach w bibliotece Polona