Hendrik Lorentz
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Hendrik Antoon Lorentz (ur. 18 lipca 1853 w Arnhem, zm. 4 lutego 1928 w Haarlemie) – holenderski fizyk teoretyczny, noblista[1][2], wieloletni profesor Uniwersytetu w Lejdzie (Leiden).
Lorentz jest znany głównie z prac nad elektrodynamiką, które nie tylko ukoronowały dorobek Maxwella i zastosowały go do optyki oraz fizyki ciała stałego przez modelowanie budowy materii. Dzieło Lorentza doprowadziło też do rewolucji w mechanice klasycznej i całej fizyce, jaką była późniejsza szczególna teoria względności. Zdołał wyjaśnić zarówno eksperyment Fizeau, jak i doświadczenie Michelsona-Morleya, a jego wyjaśnienia okazały się w znacznym stopniu poprawne i zbieżne z właściwą teorią Einsteina.
Życiorys
Urodził się w Arnhem jako syn Gerrita Frederika Lorentza i jego żony Geertruidy z Ginkelów. W roku 1870 rozpoczął studia na Uniwersytecie w Lejdzie, które przerwał po dwóch latach, aby wrócić do Arnhem i podjąć pracę nauczyciela, jednocześnie pisząc pracę doktorską. Już w 1875 roku, w wieku 22 lat uzyskał doktorat za pracę udoskonalającą teorię elektromagnetyzmu Maxwella. W roku 1878 został profesorem Uniwersytetu w Lejdzie, obejmując nowo stworzoną katedrę fizyki teoretycznej. W 1912 roku zrezygnował z katedry, przyjmując stanowisko dyrektora Instytutu Teylera w Haarlemie. W dalszym ciągu jednak do końca życia prowadził wykłady na uniwersytecie[1][2]. Zmarł 4 lutego 1928 roku w Haarlemie[1][2].
Odkrycia
Lorentz był uznawany za jednego z najwybitniejszych fizyków swojego okresu. Zapoczątkował teorię elektronową budowy materii. Prowadził prace nad połączeniem w jedną całość zjawisk elektromagnetycznych i optycznych. Do jego najbardziej znanych osiągnięć należy teoria wyjaśniająca zjawisko dyspersji i przewodnictwa elektrycznego. Wyjaśnił teoretycznie zjawiska rozszczepienia linii widmowych w polu magnetycznym (zjawisko Zeemana).
Aby wyjaśnić doświadczenie Michelsona-Morleya z 1887, w 1891 Lorentz zaproponował wzór na skrócenie ciała sztywnego w ruchu, niezależnie od Fitzgeralda. Rozwinął go potem w teorię znaną jako teoria eteru Lorentza, której elementem jest m.in. transformacja Lorentza. Stała się ona elementem późniejszej Szczególnej teorii względności Einsteina, dla której Lorentz porzucił swoją teorię eteru.
Oprócz fizyki teoretycznej zajmował się też praktyką: w roku 1919 został wybrany przewodniczącym zespołu uczonych i inżynierów pracujących przy przegrodzeniu tamą zatoki Zuiderzee.
Wyróżnienia
Był członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie (ang. Royal Society) i innych stowarzyszeń naukowych[1][2], m.in. Polskiej Akademii Umiejętności[3]. W roku 1902 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, razem z Pieterem Zeemanem (swoim dawnym studentem). Od Royal Society otrzymał Medal Rumforda (1908)[4] i Medal Copleya (1918)[5].
W roku 1925, z okazji pięćdziesięciolecia doktoratu Lorentza, Królewska Holenderska Akademia Sztuk i Nauk (KNAW) ustanowiła medal jego imienia. Ta nagroda naukowa z dziedziny fizyki teoretycznej przyznawana jest co cztery lata[6].
Lorentz był też wielokrotnym uczestnikiem Kongresów Solvay poświęconym fizyce, przewodnicząc pierwszym pięciu – w latach 1911, 1913, 1921, 1924 i 1927[7].
Zobacz też
- siła Lorentza
- transformacja Lorentza
- grupa Lorentza
- równanie Lorentza-Lorenza
Przypisy
- ↑ a b c d Hendrik A. Lorentz - Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1902 > Hendrik A. Lorentz, Pieter Zeeman [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-05-10]. (ang.)., Biographical, December 11, 1902, Nobel Lecture, The Theory of Electrons and the Propagation of Light
- ↑ a b c d Hendrik Lorentz. [w:] Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2014-05-10]. (ang.).
- ↑ Lorentz Hendrik Antoon, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2014-05-11].
- ↑ Rumford Medal. [w:] Strona internetowa Royal Society [on-line]. royalsociety.org. [dostęp 2014-05-11]. (ang.).
- ↑ Copley Medal. [w:] Strona internetowa Royal Society [on-line]. royalsociety.org. [dostęp 2014-05-11]. (ang.).
- ↑ Lorentz medal. [w:] Strona internetowa Leiden University > Faculty of Science > Leiden Institute of Physics > Instituut-Lorentz [on-line]. www.lorentz.leidenuniv.nl. [dostęp 2014-05-11]. (niderl.).
- ↑
Previous Solvay Conferences on Physics, solvayinstitutes.be [dostęp 2021-12-08].
Linki zewnętrzne
- Hendrik Antoon Lorentz, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-10-03] (ang.).
- John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Hendrik Lorentz w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
%2c_1902_Wellcome_M0007837.jpg)
| XVIII wiek |
|
|---|---|
| XIX wiek |
|
| XX wiek |
|
| XXI wiek |
|
| Pojęcia podstawowe | |
|---|---|
| Zjawiska | |
| Formalizm Minkowskiego | |
| Pojęcia zaawansowane | |
| Historia i doświadczenia | |
| Pozostałe pojęcia | |
| Powiązane teorie | |
| Uczeni |
- ISNI: 0000 0001 0912 1560
- VIAF: 68984502
- LCCN: n83239384
- GND: 118780484
- NDL: 00448030
- LIBRIS: 97mprj4t0dv8gl9
- BnF: 12245820n
- SUDOC: 031196594
- NLA: 35592939
- NKC: jn20021014005
- DBNL: lore002
- BNE: XX1340033
- NTA: 06936866X
- BIBSYS: 90112352
- CiNii: DA00814690
- Open Library: OL115070A
- PLWABN: 9810530824205606
- NUKAT: n01011971
- J9U: 987007264741105171
- PTBNP: 99872
- NSK: 000050284
- CONOR: 188950371
- ΕΒΕ: 240168
- LIH: LNB:V*392077;=BO
- WorldCat: lccn-n83239384
Media użyte na tej stronie
Autor: unknown, Licencja: CC BY 4.0
Joseph Lister, Copley Medal (gold), 1902
Wellcome Images
Keywords: Joseph Lister
Hendrik Lorentz, a Dutch physicist, in front of a blackboard with tensor formulas from Einstein's general theory of relativity in Lorentz' handwriting.
Alfred Nobel from public domain photo, in circle. (Photo taken 1896 or earlier).
Photograph of participants of the first Solvay Conference, in 1911, Brussels, Belgium.
- Seated (L-R): Walther Nernst, Marcel Brillouin, Ernest Solvay (he wasn't present when the above group photo was taken; his portrait was crudely pasted on before the picture was released), Hendrik Lorentz, Emil Warburg, Jean Baptiste Perrin, Wilhelm Wien, Marie Skłodowska-Curie, and Henri Poincaré.
- Standing (L-R): Robert Goldschmidt, Max Planck, Heinrich Rubens, Arnold Sommerfeld, Frederick Lindemann, Maurice de Broglie, Martin Knudsen, Friedrich Hasenöhrl, Georges Hostelet, Edouard Herzen, James Hopwood Jeans, Ernest Rutherford, Heike Kamerlingh Onnes, Albert Einstein, and Paul Langevin.