Henryk IV Salicki

Henryk IV
Divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus – z Bożej łaski cesarz rzymski, po wieki August
Ilustracja
ilustracja herbu
Król Niemiec
Okresod 1056 (do 1065 regencja matki)
do 1105
PoprzednikHenryk III
NastępcaHenryk V
cesarz rzymski
Okresod 1084
do 1105
PoprzednikHenryk III
NastępcaHenryk V
Dane biograficzne
Dynastiadynastia salicka
Data urodzenia11 listopada 1050
Data śmierci7 sierpnia 1106
OjciecHenryk III
MatkaAgnieszka z Poitou

Henryk IV (niem. Heinrich IV., ur. 11 listopada 1050 w Goslar, zm. 7 sierpnia 1106 w Liège) – król niemiecki od 1056 (faktycznie od 1065), cesarz rzymski od 1084 do swojej abdykacji w 1105, najstarszy syn cesarza Henryka III i jego drugiej żony Agnieszki z Poitou (Akwitańskiej). Był trzecim cesarzem z dynastii salickiej (zwanej inaczej dynastią frankońską).

Życiorys

W 1056 został koronowany po śmierci swego ojca. Do 1062 roku władzę w jego imieniu sprawowała matka, cesarzowa Agnieszka. W roku 1062 został uprowadzony przez arcybiskupa Annona II z Kolonii, który sprawował regencję do 1064. W tym roku regentem został arcybiskup Adalbert z Bremy. Na początku panowania, bo już w roku 1071 musiał rozprawić się z buntem Sasów. Bunt był spowodowany zbyt gwałtownie, zdaniem powstańców, realizowanymi rewindykacjami w regionie gór Harz. Rebelianci zostali ostatecznie pokonani w bitwie nad Unstrutą w 1075.

Popadł w konflikt z papieżem Grzegorzem VII o inwestyturę. Henryk osłabiony wojną domową w Niemczech i ekskomuniką nałożoną na niego przez papieża, chcąc utrzymać się przy władzy, wraz z małym orszakiem udał się do Włoch w celu przebłagania papieża. Zastał go w zamku Kanossa, gdzie w styczniu 1077 roku ukorzył się przed nim, pokutując trzy dni pod murami zamku w worku i boso. Naciskany przez doradców papież zdjął z Henryka klątwę. Papieska ekskomunika dotyczyła przypisania Henrykowi twierdzenia o trzech oszustach (Jezusie, Mojżeszu i Mahomecie), którzy zdaniem cesarza swymi naukami omamili ludzkość[1].

Król wrócił do Niemiec, gdzie zastała go nowa wojna. Saska opozycja obrała królem Rudolfa Szwabskiego. Po trzech latach zamieszek wewnątrzniemieckich zwyciężył Henryk, który pokonał Rudolfa w 1080 roku w bitwie pod Hohenmölsen, w której zginął sam antykról. Henryk opanował sytuację w Niemczech. W 1083 roku na czele armii wyruszył do Włoch, by rozprawić się z papieżem. Kolejne papieskie klątwy nie osiągnęły celu i choć życie papieża uratowali Normanowie, to został on wygnany do Salerno, gdzie wkrótce zmarł.

W 1084 Henryka koronował na cesarza antypapież Klemens III. Ostatnie dwadzieścia lat panowania Henryka to dalszy okres wojen domowych w Niemczech. W 1085 roku Henryk podarował księciu czeskiemu Wratysławowi koronę królewską. Henryk planował również wyprawę wojenną na Polskę i Węgry, jednak wobec sprzeciwu Sasów nigdy nie doszły one do skutku.

W 1105 roku opuszczony przez ostatnich stronników Henryk został zmuszony do abdykacji. Władzę przejął jego syn Henryk V.

Panowanie Henryka IV zostało opisane w powieści „Tiara i korona” Teodora Jeske-Choińskiego, która przedstawia problem sporu o inwestyturę.

Małżeństwa i potomstwo

Henryk IV był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Berta Sabaudzka, córka hrabiego Sabaudii Ottona I. Drugie małżeństwo z Eupraksją (po koronacji Adelajdą) było bezpotomne.

Z pierwszego małżeństwa pochodzili:

Przodkowie

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Henryk ze Spiry
 
 
 
 
 
 
 
Konrad II
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Adelajda z Metzu
 
 
 
 
 
 
 
Henryk III Salicki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Herman II Szwabski
 
 
 
 
 
 
 
Gizela Szwabska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gerberga
 
 
 
 
 
 
 
Henryk IV Salicki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wilhelm IV Żelazne Ramię
 
 
 
 
 
 
 
Wilhelm V Wielki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Emma z Blois
 
 
 
 
 
 
 
Agnieszka z Poitou
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Otto Wilhelm
 
 
 
 
 
 
 
Agnieszka Burgundzka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ermentruda z Remis
 
 
 
 
 
 

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

  • Jan Wierusz Kowalski: Poczet papieży. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986. ISBN 83-03-01435-8.

Media użyte na tej stronie

Heinrich 4 g.jpg

Henry IV, Holy Roman Emperor, miniature from the

Emmeram Evangeliary
Shield and Coat of Arms of the Holy Roman Emperor (c.1200-c.1300).svg
Autor: Heralder & Tom Lemmens, Licencja: CC BY-SA 3.0
Shield and Coat of Arms of the Holy Roman Emperor, based on the depiction in Codex Manesse (c. 1310). An imperial coat of arms in this style was in use from c. 1200 to c. 1430. From 1433 (accession of Sigismund), use of the double-headed eagle became prevalent. The shield shape used here is typical of the early to mid 14th century. A variant with a shield shape more typical of the late 14th to early 15th century can be found here.