Henryk Mückenbrunn

Henryk Mückenbrunn

Data i miejsce urodzenia	10 marca 1903 Zakopane
Data i miejsce śmierci	1956 Vallée Blanche
Klub	SN PTT Zakopane

Henryk Mückenbrunn (ur. 10 marca 1903 w Zakopanem^[1], zm. 1956 w Vallée Blanche) – polski narciarz, siedmiokrotny mistrz Polski w narciarstwie. Dwukrotny rekordzista Polski w długości skoku, były rekordzista skoczni w Jaworzynce i w Zakopanem.

Urodził się w rodzinie żydowskiej w Zakopanem. Ukończył tam Szkołę Przemysłu Drzewnego. Był członkiem sekcji narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Latem wspinał się po górach, a zimą uprawiał turystykę narciarską i dokonał w Tatrach wielu zjazdów. Do jego najsławniejszych szusów należał zjazd ze Skupniowego Upłazu i szus z przełęczy Karb na Czarny Staw Gąsienicowy stromym żlebem i szus z Polskiego Grzebienia w Wysokich Tatrach^[2]. Brał też udział w slalomie i w biegu z przeszkodami.

Przebieg kariery

Grupa polskich narciarzy podczas zawodów w Worochcie w 1922 roku. Henryk Mückenbrunn drugi od prawej.

Mückenbrunn od najmłodszych lat biegał na nartach, współzawodnicząc z młodymi góralami ze swojego sąsiedztwa^[3]. Po raz pierwszy w oficjalnych zawodach wystartował w 1918 r. W 1920 na I Związkowych Mistrzostwach Polski, na skoczni na Antałówce zajął 1. miejsce w skokach narciarskich juniorów z notą 1,95 pkt.^[4]

1922

W 1922 wygrał bieg juniorów na II Związkowych Mistrzostwach Polski w Zakopanem. Podczas konkursu rozegranego 1 stycznia zwyciężył osiągając najdalszą odległość – 24 metry. Był to ówczesny rekord tamtej skoczni^[3]. W tym samym roku, podczas startu w Bielsku na międzyklubowych zawodach na Magurce zajął 1. miejsce. Wygrał także skoki na obiekcie na Woli Justowskiej w Krakowie. Wziął udział w pierwszym starcie polskich narciarzy poza granicami kraju. Odbył się on w Westerowie na terenie Czechosłowacji i w biegu seniorów I klasy zajął 3. miejsce. Był także 2. w sztafecie i 3. w konkursie skoków^[3]. Na mistrzostwach Polski w Worochcie był 2. w biegu seniorów I klasy, za Andrzejem Krzeptowskim, a w łącznej klasyfikacji zdobył tytuł mistrza Polski PZN w biegu złożonym. W biegu na 18 km seniorów I klasy zajął 5. miejsce^[5]. Na skoczni w Szumawie w Czechosłowacji skoczył 27 m i został rekordzistą Polski. Zdobył srebrny medal na MP w kombinacji.

1923

W 1923 był 4. w konkursie skoków w Jaworzynce, za Andrzejem Krzeptowskim I, Edwardem Kalicińskim i Aleksandrem Rozmusem^[3]. Podczas konkursu skoków, zorganizowanego na zakończenie kursu narciarskiego, który prowadził na zlecenie PZN trener amator Sepp Bildstein z Austrii, był czwarty. W zawodach kwalifikacyjnych PZN zajął trzecią pozycję. Podczas II Międzynarodowych Zawodów w Zakopanem był 2. w biegu seniorów I klasy, a w skokach był 8. i ostatni; prawdopodobnie upadł po lądowaniu^[3]. Na mistrzostwach Tatr w biegu rozstawnym (sztafecie) na 10 drużyn zajął 1. miejsce. Na zawodach SN Pogoń w Tuchli wygrał skoki seniorów, a w biegu seniorów zajął 3. miejsce. Na związkowych mistrzostwach Polski w Sławsku wygrał bieg główny, był 3. w skokach, zdobywając brązowy medal^[6] po skoku na 20 m^[7] i 4. w „biegu sztucznej jazdy”, (slalomie). Zdobył wicemistrzostwo Polski PZN w biegu złożonym, za Andrzejem Krzeptowskim I. W 1923 po raz drugi wystartował w Westerowie, gdzie był 3. w biegu na 15 km i 3. w skokach^[3]. Podczas konkursu skoków na zawodach międzyklubowych w Bielsku 28 stycznia (skocznia na tzw. Kamitzer-Platte) zajął pierwsze miejsce i oddał najdłuższy skok w konkursie – 21 m. Został ponadto mistrzem Polski w biegu na 18 km. Skokiem na odległość 38 m wykonanym na skoczni w Szumawie pobił własny rekord Polski w długości skoku.

1924

W 1924 rozegrano na jaworzyńskiej skoczni konkurs z udziałem zawodników SN PTT, LKS Czarni i LKS Pogoń Lwów oraz krakowskiego klubu TTN. Mückenbrunn zwyciężył w tym konkursie i oddał najdłuższy skok – 24,5 m^[8]. Na mistrzostwach Polski w Krynicy zwyciężył w otwartym konkursie skoków^[6]. Miał najdłuższy skok w konkursie, 24,5 m^[8]. Najważniejszą dla zawodników konkurencją był bieg złożony i kombinacja norweska, którą Mückenbrunn wygrał z łączną notą wynoszącą 17,84717 pkt. Na tych zawodach zdobył także tytuł mistrzowski w biegu rozstawnym i w biegu z przeszkodami^[8]. Łącznie zdobył więc cztery tytuły mistrza Polski, za co otrzymał w nagrodę puchar przechodni PZN^[8]. Mückenbrunn był w kadrze na igrzyska w Chamonix i znalazł się na liście zawodników, którzy mieli startować w konkursie skoków. Ostatecznie jednak na skoczni się nie pojawił, prawdopodobnie złamał nogę^[5].

1925

Zakopiańska skocznia otwarta w 1925 konkursem skoków, w którym Mückenbrunn był drugi. Wygląd w latach 60.

Podczas otwarcia „odskoczni” na Krokwi 22 marca 1925 Mückenbrunn ze skokiem na 32 m był drugi w konkursie skoków, za Stanisławem Gąsienicą Sieczką z Sokoła Zakopane, który ustanowił wtedy pierwszy rekord tamtego obiektu^[5]. W zawodach Sokoła w Zakopanem był 9. w biegu głównym, a także 8. w zawodach o narciarskie mistrzostwo Zakopanego w biegu na 18 km^[5]. Zwyciężył w MP skokach 1925 w Krynicy po skokach na 25 m i 25,5 m^[9], został też mistrzem kraju w kombinacji. Wystartował jeszcze w zawodach FIS w Jańskich Łaźniach w Czechosłowacji, po latach uznanych za pierwsze narciarskie mistrzostwa świata. Zawody miały miejsce w dniach 12–15 lutego. Uplasował się w nich na 44. miejscu w biegu na 18 km i 44. w skokach^[5].

1926

W styczniu odbyły się w Starym Smokowcu zawody o tytuł mistrza Tatr południowych, zorganizowane przez Związek Karpacki. Zawody zakończyły się tryumfem polskiego narciarstwa: w biegu na 15,2 km zwyciężył Mückenbrunn z czasem 1 godz. 17 min., drugi był biegacz czeski Aladar Thern, a trzeci kolega klubowy Mückenbrunna, Aleksander Rozmus. W klasie seniorów zwyciężył Aleksander Schiele, drugi był August Zamoyski. W biegu pań zwyciężyła lwowianka – Janina Loteczkowa. Polscy narciarze zostali nazwani przez publiczność i dziennikarzy „polskimi diabłami”^[2]. Mückenbrunn w tym samym roku zdobył tytuł narciarskiego mistrza Republiki Czechosłowackiej^[2] podczas XXXI Zawodów Międzynarodowych w Nowym Mieście na Morawach, rozegranych w dniach od 28 do 31 stycznia, a organizowanych przez Czeski Związek Narciarski^[10]. Na trasie panowała odwilż. W biegu klasy I Mückenbrunn był piąty. Następnego dnia w południe, we mgle, przy padającym deszczu i śniegu odbyły się zawody skoków^[11]. Mückenbrunn zajął 4. miejsce. Czesi spodziewali się, że mistrzem Czechosłowacji zostanie ich rodak Koldovsky, zwycięzca konkursu skoków. Mistrzem Czechosłowacji i zwycięzcą zawodów został jednak po obliczeniu punktacji z biegu i skoku Mückenbrunn z notą 17,583 pkt., Koldovsky był drugi – 17,479 pkt., a trzeci Franciszek Bujak z notą 17,333 pkt.^[11]

Mückenbrunn brał później udział w słynnych zawodach na Hali Gąsienicowej rozegranych w lutym i był trzeci w klasie seniorów. Zdobywał także laury narciarskie w barwach 3 Pułku Strzelców Podhalańskich z Bielska na wojskowych zawodach międzynarodowych, rozegranych w marcu 1926 roku^[5]. Wywalczył także srebrny medal mistrzostw Polski w skokach, zajmując piątą lokatę w klasyfikacji międzynarodowej^[9]. Do klubów zakopiańskich nadeszło potem zaproszenie z Beskidenvereinu z Bielska na międzynarodowe zawody narciarskie. Mückenbrunn został przez swój klub zgłoszony do biegu na 16 km (start na Klimczoku). Jego rodzice wyrazili sprzeciw i zabrali mu narty i buty. Mimo tego, zawodnik pojechał na zawody, w których zwyciężył, zabierając ze sobą narty swojej siostry^[12]. Jeszcze w tym samym roku miał pójść na służbę do wojska, postanowił jednak wówczas wyemigrować do Francji^[12].

Późniejsze lata

Zamieszkał w Chamonix, gdzie stał się znany jako świetny narciarz i alpinista^[13]. Zdobył nagrody startując w zawodach narciarskich, skijöringowych, saneczkowych i bobslejowych. Zaczął uczyć jazdy na nartach. Znał trzy języki, co było wtedy rzadkością wśród instruktorów w Chamonix i z tego powodu miał wielu zagranicznych klientów^[13]. Z czasem wybudował sobie cztery domy. W 1929 napisał, razem z innym autorem francuskim, podręcznik narciarstwa „Le ski par la technique moderne” i założył własną szkółkę narciarską, którą prowadził wspólnie ze znanym francuskim narciarzem, Emilem Allaisem^[13]. Instruktorem w niej był również Aleksander Rozmus. Mückenbrunn był w Chamonix powszechnie znaną osobą^[13]. Latem utrzymywał się także z pracy na kortach tenisowych, gdzie dawał lekcje gry w tenisa. W latach 30. pracował jako profesor wychowania fizycznego na uniwersytecie w Lyonie. Do Zakopanego wrócił tylko raz – na „Makkabiadę”, międzynarodowe zawody żydowskich klubów sportowych, zorganizowane w lutym 1933 roku^[13]. Stał się właścicielem sklepu sportowego i współwłaścicielem hotelu w Chamonix.

W czasie wojny ukrywał się przed okupantem, ale jednocześnie przeprowadzał uciekinierów do Szwajcarii. Kontaktował się z nim działacz ruchu oporu we Francji, zakopiańczyk, a po wojnie zawodnik i działacz klubu Start Zakopane, Józef Szczepaniak^[13]. W 1944 Mückenbrunn został zadenuncjowany, aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu, z którego jednak uciekł. Po zakończeniu wojny, gdy narciarze polscy powrócili na zagraniczne trasy i skocznie i przyjechali do Chamonix i Zermatt w Szwajcarii, Mückenbrunn był kierownikiem polskiej ekipy.

Śmierć

W marcu 1956 ratownicy z Chamonix znaleźli na stokach doliny Vallée Blanche zwłoki trzech ludzi: słynnego przewodnika Paula Demarchi, multimilionera Fryderyka Ebla (Polaka z pochodzenia) i Henryka Mückenbrunna. Stwierdzono, że narciarze wyruszyli w drogę w pośpiechu, w śnieżnej zadymie^[13]. Ebel znany był jako König der Goldschmugler (król przemytników złota), przeciwko któremu policja wysuwała poważne zarzuty uprawiania przemytu złota na wielką skalę^[13]. Ebel nie mógł oficjalnie przekroczyć granicy francusko-szwajcarskiej, gdyż zostałby aresztowany, więc wybrał drogę przez zasypane śniegiem góry. Narciarze podążali na włoską stronę przez Przełęcz Geant-Courmayeur i tam zaskoczyła ich burza śnieżna. Wszyscy zamarzli wśród szczelin lodowca. Na temat tajemniczej śmierci w górach ukazało się kilka artykułów w prasie francuskiej. Mückenbrunn spoczął na cmentarzu w Chamonix^[13].

Osiągnięcia

Mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym

1925 Jańskie Łaźnie

–

44. miejsce (w biegu na 18 km), 44. miejsce (w skokach)

Sukcesy krajowe i międzynarodowe

• mistrz Polski w biegu na 18 km: 1923
• wicemistrz Polski w biegu na 18 km: 1922
• mistrz Polski w kombinacji klasycznej: 1924, 1925
• mistrz Polski w skokach: 1924, 1925
• brązowy medalista MP w skokach: 1923, 1926
• mistrz Polski w sztafecie: 1924
• mistrz Polski w biegu z przeszkodami: 1924
• mistrz Czechosłowacji: 1926.

Przypisy

Bibliografia

• Wojciech Szatkowski: „Miki” – narciarz z Janosikową odwagą.... Skijumping.pl, 2009. [dostęp 2011-08-17]. (pol.).