Herceg Novi

Herceg Novi
Херцег Нови

Widok na miasto z portu
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Czarnogóra

Gmina

Herceg Novi

Data założenia

1382

Populacja (2011)
• liczba ludności


11 059[1]

Nr kierunkowy

+382 31

Kod pocztowy

85340

Tablice rejestracyjne

HN

Położenie na mapie Czarnogóry
Ziemia42°27′10,62″N 18°31′52,33″E/42,452950 18,531203
Strona internetowa

Herceg Novi (cyr. Херцег Нови, wł. Castelnuovo) – miasto portowe w Czarnogórze, siedziba gminy Herceg Novi. Leży w pobliżu granicy z Chorwacją. W 2011 roku liczyło 11 059 mieszkańców[1].

Miasto leży u stóp góry Orjen osłaniającej je od północy. Od południa zaś zlokalizowane jest na wprost wejścia do Zatoki Kotorskiej, w odległości 7 km od otwartego morza[2] Herceg Novi, obok Budvy i Kotoru, jest najczęściej odwiedzanym przez turystów kurortem Czarnogóry. Nazywane jest „miastem kwiatów”, gdyż w porównaniu z innymi czarnogórskimi miastami wybrzeża, ma ona najbardziej śródziemnomorski charakter, m.in. z cyprysami, palmami i drzewami cytrusowymi oraz architekturą zarówno romańską, bizantyńską, barokową, jak i orientalną[3]. Przez długi czas żył tu i tworzył serbski noblista Ivo Andrić.

Historia

Widok miasta na rycinie z XVI w.
Widok miasta w początkach XVIII w.
Herceg Novi w 1837 r.

Początki miasta sięgają roku 1382, kiedy to pierwszy bośniacki król Tvrtko I Kotromanić założył twierdzę z osadą pod nazwą Sveti Stefan, ale zwyczajowo mówiono o niej Novi lub Novi Grad, ze względu na to, że była najmłodsza na wybrzeżu adriatyckim[2]. W XV wieku następca Tvrtka I, a zarazem jego siostrzeniec Stjepan Vukčić Kosača, znany jako herceg Stjepan, przekształcił osadę w miasto, rozbudował port oraz nadał mu współczesną nazwę. W wyniku ekspansji Imperium Osmańskiego na Bałkanach, w latach 1482–1687 miasto było w rękach Turków. Stało się wówczas przystanią dla korsarzy, handlowano w nim także niewolnikami. Z krótką przerwą w latach 1538–1539 władzę w Hercegu Novim sprawowali Hiszpanie, którzy przez 10 miesięcy swoich rządów zdążyli wybudować potężne umocnienia powyżej miasta (zwane dzisiaj Twierdzą Španjola)[4]. W lipcu 1539 roku Hiszpanie broniący miasta, pod dowództwem Francisco de Sarmiento, ulegli oporowi armii osmańskiej pod dowództwem Hajraddina Barbarossy, podczas tzw. bitwy pod Castelnuovo, będącej kulminacyjną bitwą w wojnie o panowanie na Adriatyku pomiędzy Świętą Ligą a Imperium Osmańskim. Mimo straty prawie połowy sił (20 tys. z 50 tys. żołnierzy), Turcy przejęli ponownie miasto, zabijając niemal wszystkich obrońców (3500–4000). W 1687 r. Herceg Novi zajęła Republika Wenecka, włączając miasto do tzw. Albanii Weneckiej, i zmieniając jego nazwę na Castelnuovo. Po upadku Republiki Weneckiej i pokoju w Campo Formio w 1797 r., Herceg Novi (wraz z całym regionem) stało się częścią Monarchii Habsburgów. W ciągu następnych kilkunastu lat epoki napoleońskiej, miasto zajmowały różne wojska, wpierw francuskie, później rosyjskie, potem ponownie francuskie. Po Kongresie wiedeńskim w 1815 r., Herceg Novi (wraz z całym regionem) stało się częścią Królestwa Dalmacji, będącego krajem koronnym Cesarstwa Austrii. W trakcie I wojny światowej Królestwo Czarnogóry próbowało przejąć miasto, bombardując je z pasma górskiego Lovćen. 7 listopada 1918 do miasta weszła armia serbska, włączając je do nowo powstałego Państwa Słoweńców, Chorwatów i Serbów, przekształconego miesiąc później w Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, a od 1929 pod nazwą Królestwo Jugosławii. Podczas włoskiej okupacji w latach 1941–1943, miasto było częścią Prowincji Kotorskiej (Provincia di Cattaro), jednej z trzech prowincji w Gubernatorstwie Dalmacji. 10 września 1943 miasto zostało odbite z rąk włoskich i przejęte przez partyzantów jugosłowiańskich. Po zakończeniu II wojny światowej, Herceg Novi weszło w skład Socjalistycznej Republiki Czarnogóry, będącej częścią składową tzw. drugiej Jugosławii. W latach 1992–2003 wchodzi w skład Federalnej Republiki Jugosławii, a później w latach 2003–2006 Serbii i Czarnogóry.

Miejscowość jest obecnie zamieszkana w znacznej większości przez Serbów, którzy podczas referendum niepodległościowego w 2006 głosowali przeciwko rozerwaniu związku z Serbią – padło tutaj 60% głosów na „nie”.

Zabytki

Uliczka na starówce

Większość zabytków skupiona jest w Starym Mieście, otoczonym częściowo murami oraz tureckimi twierdzami – są to od północy masywna Kanli kula, a od południa mniejsza Forte Mare oraz cytadela (obecnie pozostały po niej ruiny), bezpośrednio nad samym morzem.

  • twierdza Kanli kula (Forte di terra) – wzniesiona przez Turków w drugiej fazie ich panowania w mieście (1539–1687). W języku tureckim Kanli kula oznacza „Krwawą wieżę”, gdyż przez długie lata znajdowało się w niej więzienie. Wybudowana na twardej wapiennej skale, leżącej na wysokości 85 m n.p.m. Jest zbudowana głównie z grubo ciosanego kamienia pochodzenia lokalnego, łączonego wapienną zaprawą. Podstawa twierdzy ma kształt nieregularnego prostokąta o przybliżonej wielkości 70 × 60 m. Pierwotnie twierdza miała tylko jedno wejście, po stronie południowej, ale po zburzeniu północnego muru przez Wenecjan dodano tam drugą bramę, używaną do dziś[5]. Twierdza mocno ucierpiała podczas trzęsienia ziemi w 1979 r. Obecnie w twierdzy znajduje się teatr letni (pod gołym niebem), gdzie odbywają się różnego rodzaju przedstawienia i koncerty, w tym najważniejszy Festiwal Filmu (Filmski Festival) odbywający się co roku na początku sierpnia.
  • Trg Herceg Stjepana, plac miejski, nazywany też Belavista (czyli „piękny widok”), ze względu na widok jaki się stąd roztacza na Bokę Kotorską. Jest jednym z trzech placów Starego Miasta.
  • cerkiew św. Michała Archanioła z lat 1900–1910, znajdująca się na placu Belavista. Jest to budowla na rzucie krzyża, wzniesiona w stylu eklektycznym, serbsko-bizantyjskim. Charakterystycznym elementem fasady jest bogato zdobiony portal z dwiema kolumnami oraz położoną nad nim rozetą. Z czterech stron świątyni wznoszą się wieżyczki przypominające architekturą minarety. We wnętrzu znajduje się marmurowy ikonostas z XX-wiecznymi ikonami.
  • wieża zegarowa (sat kula, Tora) z 1667 – zamykająca plac Belavista od zachodu i prowadząca schodami Króla Tvrtko do głównego placu miasta (Trg Nikole Djurkovicia)
  • Trg Mićo Pavlovića, plac miejski, leżący na południe od poprzednich placów. Na nim znajdują się kościół oraz dzwonnica św. Hieronima i kościół św. Leopolda
  • katolicki kościół św. Hieronima, powstały w 1856 w miejscu zniszczonego meczetu. W jego wnętrzu znajdują się obrazy Tripo Kokolja (malarza tworzącego w okresie baroku, ur. w Peraście w 1661, zm. na wyspie Korčula), z najbardziej znanym „Matka Boska ze świętym Hieronimem”.
  • stojąca obok kościoła dzwonnica św. Hieronima – w 1914 r. wojska austro-węgierskie ściągnęły z niej dzwon i przetopiły go na pociski. Po wojnie ufundowano nowy dzwon służący do dziś.
  • katolicki kościół św. Leopolda Mandicia – zbudowany w 2 poł. XVII wieku wpierw pod wezwaniem św. Franciszka, później poświęcony kanonizowanemu w 1983 r. przez Jana Pawła II św. Leopoldowi Mandiciovi, który pochodził z Herceg Novi.
  • twierdza Jaka kula (Forte Mare) – położona na południu, nad samym morzem, mająca dwie bramy: dolną i górną. Powstała za czasów króla Tvrtka I (2 poł. XIV w.), ale swój obecny wygląd uzyskała dzięki Turkom po gruntownej rekonstrukcji z czasów osmańskich.
  • cytadela – leżąca nad samym morzem, zbudowana przez Wenecjan w XVIII w., legła w gruzach podczas trzęsienia ziemi w 1979 r. Dziś pozostały po niej jedynie resztki

Inne zabytkowe obiekty:

  • twierdza Španjola, znajdująca się na wzgórzu ponad miastem. Kwadratowa konstrukcja z czterema basztami jest dziełem Hiszpanów z 1538. Jednak swój obecny kształt twierdza zawdzięcza Turkom, którzy po przejęciu miasta zburzyli hiszpańską cytadelę i wznieśli twierdzę. Od strony południowej, w celu lepszej obrony, dobudowany został dodatkowy pas fortyfikacji. Forteca była wykorzystywana do początku XX wieku. Podczas II wojny światowej służyła zaś jako więzienie.
  • świątynie w dzielnicy Topla – Cerkiew Zbawiciela z XVIII wieku, Cerkiew św. Jerzego z XVII wieku oraz kościół św. Antoniego. Ten ostatni, wraz ze znajdującym się przy nim klasztorem franciszkańskim zbudowano w 1687 r. Tu zakon franciszkański otworzył pierwszą szkołę z wykładowym językiem włoskim.
  • zespół monastyru Savina, we wschodniej części miasta. Jego początki sięgają XI wieku, a składają się na niego dwie cerkwie pod wezwaniem Zaśnięcia Bogurodzicy (wielka oraz mała) oraz niewielka cerkiew św. Sawy na pobliskim wzgórzu.

Galeria

Miasta partnerskie

Przypisy

Bibliografia

  • Sławomir Adamczak, Katarzyna Firlej: Czarnogóra, Serbia i Macedonia. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2007, seria: Praktyczny przewodnik. ISBN 978-83-7304-796-9.
  • Zwiedzanie Czarnogóry. W: Draginja Nadaždin, Maciej Niedźwiecki: Czarnogóra – Fiord na Adriatyku. Wyd. 5. Kraków: Bezdroża, 2011-07-05, s. 124–129, seria: Przewodniki Bezdroży. ISBN 978-83-7661-152-5.
  • Czarnogórskie wybrzeże Adriatyku. W: Agnieszka Szymańska: Czarnogóra – przewodnik. Wyd. 3. Pruszków: Rewasz, 2009, s. 105–114. ISBN 978-83-8918889-2.

Media użyte na tej stronie

Pierre Mortier - Golfo di Cattaro.jpg
Citta di Castelnuovo(Bochhe di Cattaro). Incisione in rame, acquarellata, di Pierre Mortier (1661-1711), circa 1700. Da: Jean Janvier, Turquie d'Europe et Partie de Celle d'Asie divisée par grandes Provinces et Governements, come riedita in: Atlas Moderne ou Collection De Cartes Sur toutes les parties du Globe Terrestre , Jean Lattré & Delalain, Paris 1787.
Twierdza Kanli Kula w Herceg Novi.jpg
(c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Twierdza Kanli Kula. Herceg Novi, Czarnogóra.
Herceg Novi, Montenegro - Savina monastery.jpg
Autor:
Viktorie královská - květ.JPG This image is a work by Mercy.

When reusing, please credit me as: Mercy from Wikimedia Commons.

UserIconMail.svg I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

More of my work can be found in my personal gallery.

, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herceg Novi, Montenegro - Savina monastery
Flag of Herceg Novi.jpg
Autor: WikiNameBaks, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flag of Herceg Novi, a town in Montenegro
Great Coat of Arms of Herceg Novi.png
Autor: WikiNameBaks, Licencja: CC BY-SA 4.0
Coat of Arms of Herceg Novi. Designed by Srđan Marlović.
Widok na miasto z portu w Herceg Novi 01.jpg
(c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Widok na miasto z portu. Herceg Novi, Czarnogóra.
Herceg Novi - old town gate by Pudelek.JPG
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
Herceg Novi - old town gate
Herceg Novi - old city 2.JPG
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
Herceg Novi, Montenegro - old city
Herceg Novi - Church of the Ascention Day.JPG
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
Herceg Novi, Montenegro - Church of the Ascention Day
Herceg Novi 1837.jpg
Herceg Novi in 1837.
Cerkiew św. Michała Archanioła w Herceg Novi - portal.JPG
(c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Cerkiew św. Michała Archanioła. Herceg Novi, Czarnogóra.
Widoki z twierdzy Kanli Kula na Herceg Novi 04.jpg
(c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Widoki z twierdzy Kanli Kula na miasto. Herceg Novi, Czarnogóra.