Imre Kertész

Imre Kertész
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1929
Budapeszt

Data i miejsce śmierci

31 marca 2016
Budapeszt

Narodowość

węgierska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana Krzyż Wielki Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Order „Pour le Mérite” Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
Nagrody

Nobel prize medal.svg Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (2002)

Imre Kertész (ur. 9 listopada 1929 w Budapeszcie, zm. 31 marca 2016 tamże[1][2]) – węgierski pisarz żydowskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2002[3].

Życiorys

Urodził się w rodzinie żydowskiej. W 1944 w wieku 15 lat został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, później przeniesiony do Buchenwaldu[3]. Cała jego rodzina – oprócz matki – zginęła w czasie wojny. Doświadczenia te wywarły decydujący wpływ na jego późniejszą twórczość.

W 1945 powrócił na Węgry, gdzie od 1948 pracował jako dziennikarz w gazecie „Világosság”. Z pracy został zwolniony w 1951 roku, gdy czasopismo stało się oficjalnym organem węgierskiej partii komunistycznej. Potem pracował m.in. w służbach prasowych Ministerstwa Przemysłu, skąd również go zwolniono w 1953 roku. Od tego czasu poświęcił się głównie pisaniu i wykonywaniu tłumaczeń. W latach 50. i 60. tłumaczył z niemieckiego (Nietzsche, Freud, Hofmannsthal, Schnitzler, Roth, Wittgenstein i Canetti).

Kertész mieszkał wraz z żoną w Berlinie.

Los utracony

W latach 70. napisał powieść Los utracony, w której opisał doświadczenia chłopca w nazistowskich obozach koncentracyjnych: w Auschwitz, w Buchenwaldzie i podobozie mieszczącym się w Zeitz.

W 2005 książka doczekała się filmowej adaptacji pod tym samym tytułem. Reżyserii podjął się węgierski operator, pracujący również za granicą, Lajos Koltai.

Los utracony oraz dwie kolejne powieści Fiasko i Kadysz za nienarodzone dziecko stanowią tzw. „trylogię ludzi bez losu”.

Nagrody i wyróżnienia

Był laureatem wielu nagród literackich – zarówno węgierskich, jak i zagranicznych, m.in. Brandenburger Literaturpreis (1995), Leipziger Buchpreis (1997) oraz WELT-Literaturpreis (2000).

W 2002 otrzymał literacką Nagrodę Nobla „za pisarstwo, które wynosi doświadczenia jednostki ponad przeciwieństwa brutalnej historii”.

W 2014 roku otrzymał najwyższe węgierskie odznaczenie – Wielki Krzyż Orderu św. Stefana.

Dzieła

  • 1975: Los utracony (Sorstalanság)
  • 1977: A nyomkereső
  • 1988: Fiasko (A kudarc)
  • 1990: Kadysz za nienarodzone dziecko (Kaddis a meg nem született gyermekért)
  • 1991: Angielska flaga (Az angol lobogó)
  • 1992: Dziennik galernika (Gályanapló)[4]
  • 1993: A holocaust mint kultúra[4]
  • 1993: Jegyzõkönyv[5]
  • 1997: Ja, inny. Kronika przemiany (Valaki más: a változás krónikája)[6]
  • 1998: A gondolatnyi csend, amíg a kivégzőosztag újratölt[7]
  • 2001: Język na wygnaniu (A száműzött nyelv)[8]
  • 2003: Likwidacja (Felszámolás)[9]
  • 2006: Dossier K. (K. dosszié)[10]
  • 2008: Európa nyomasztó öröksége[11]
  • 2011: Mentés másként[12]
  • 2014: Ostatnia gospoda. Zapiski (A végső kocsma)[13]

Przypisy

  1. ↑ Nobel literature laureate Imre Kertesz dies at 86. The Seattle Times. [dostęp 2016-03-31]. (ang.).
  2. ↑ Imre Kertesz nie żyje (www.tvn24.pl). serwis TVN24. [dostęp 2016-03-31].
  3. ↑ a b Imre Kertész. Pisarz, który nie chciał zapomnieć o Auschwitz, PolskieRadio.pl [dostęp 2022-04-25].
  4. ↑ a b Kertész Imre, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-04-25].
  5. ↑ Imre Kertész, Jegyzőkönyv, Budapest: Magvető, 1993, ISBN 963-14-1952-5, OCLC 32431584 [dostęp 2022-04-25].
  6. ↑ Imre Kertész, Valaki más : a változás krónikája, Budapest: Magvető, 1997, ISBN 963-14-2073-6, OCLC 39735142 [dostęp 2022-04-25].
  7. ↑ Imre Kertész, A gondolatnyi csend, amíg a kivégzőosztag újratölt : monológok és dialógok, Budapest: Magvető, 1998, ISBN 963-14-2107-4, OCLC 46515265 [dostęp 2022-04-25].
  8. ↑ Imre Kertész, A száműzött nyelv, wyd. 3. kiad, Budapest: Magvető, 2001, ISBN 963-14-2268-2, OCLC 50761791 [dostęp 2022-04-25].
  9. ↑ Imre Kertész, Felszámolás : regény, Budapest: Magvető, 2003, ISBN 963-14-2333-6, OCLC 53352752 [dostęp 2022-04-25].
  10. ↑ Imre Kertész, K. dosszié, Budapest: Magvető, 2006, ISBN 963-14-2498-7, OCLC 70249726 [dostęp 2022-04-25].
  11. ↑ Imre Kertész, Európa nyomasztó öröksége, Budapest: Magvető, 2008, ISBN 978-963-14-2657-1, OCLC 301886718 [dostęp 2022-04-25].
  12. ↑ Imre Kertesz, Mentes maskent : feljegyzesek, 2001-2003, Budapest: Magvetö, 2011, ISBN 978-963-14-2951-0, OCLC 758437353 [dostęp 2022-04-25].
  13. ↑ Imre Kertész, A vegső kocsma, Budapest 2014, ISBN 978-963-14-2773-8, OCLC 893897225 [dostęp 2022-04-25].
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Media użyte na tej stronie

D-PRU Pour le Merite 1 BAR.svg
Baretka pruskiego Orderu Pour le Mérite.
NobelP2.png
Alfred Nobel from public domain photo, in circle. (Photo taken 1896 or earlier).
HUN Order of Merit of the Hungarian Rep (civil) 1class BAR.svg
Baretka: Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (Orderu Zasługi Węgier) – odmiana cywilna.
Ord.S.Stef.Ungh. - GC.png
Autor: FranzJosephI, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon bar of the Knights Grand Cross of the Order of Saint Stephen of Hungary
Nobel prize medal.svg
Autor: User:Gusme (it:Utente:Gusme), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Vector image of the Nobel prize medal
Kertész Imre (Frankl Aliona).jpg
Autor: Frankl Aliona, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kertész Imre (Budapest, 1929. november 9. – Budapest, 2016. március 31.[1]) Nobel- és Kossuth-díjas magyar író, műfordító.