Jan Polkowski

Jan Polkowski
Ilustracja
Portret Jana Polkowskiego
(autor Zbigniew Kresowaty)
Data i miejsce urodzenia

10 stycznia 1953
Bierutów

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Dziedzina sztuki

poezja, proza

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wolności i Solidarności Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Order Orła Białego

Nagrody
  • Nagroda Fundacji im. Kościelskich: – 1983
  • Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego – 2010
  • Nagroda Poetycka im. K.I. Gałczyńskiego – 2013
  • Nagroda Identitas – 2014
  • Doroczna Nagroda MKiDN – 2016

Jan Kazimierz Polkowski (ur. 10 stycznia 1953 w Bierutowie) – polski poeta, prozaik, redaktor, działacz NSZZ „Solidarność”, w 1992 rzecznik prasowy rządu Jana Olszewskiego. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Nowej Hucie. Od 1972 studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Jako poeta zadebiutował w 1978, publikując swoje utwory w kwartalniku „Zapis”, w tym samym roku założył wychodzące w drugim obiegu czasopismo „Sygnał”. W okresie 1983–1990 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Arka”, w latach 1990–1995 – „Czasu Krakowskiego”.

Działał w Studenckim Komitecie „Solidarności”, a także w Krakowskiej Oficynie Studenckiej. Jako działacz opozycji demokratycznej i niezależny wydawca został internowany w okresie stanu wojennego.

Był założycielem i redaktorem naczelnym wydawanego w drugim obiegu kwartalnika „Arka” (1983–1990) oraz dwutygodnika Świat (1989-1990). W 1990 zaprzestał publikowania wierszy i został Redaktorem naczelnym dziennika „Czas Krakowski”.

Od 1 czerwca 1992 do 9 czerwca 1992 podsekretarz stanu w URM, rzecznik prasowy rządu Jana Olszewskiego[1]; przewodniczący rady nadzorczej Polskiej Agencji Informacyjnej, w 1993 współorganizator Komitetu Wyborczego „Samorządny Kraków”, następnie stowarzyszenia o tej nazwie i jego prezes przez następne kilka lat. W 1996 przewodniczący rady nadzorczej i p.o. prezes Agencji Rozwoju Miasta w Krakowie, 1996–2003 właściciel firmy public relations. W 1997 rzecznik prasowy Krajowego Sztabu Wyborczego ROP, 1998–1999 doradca przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej, szefa UKIE, 2003–2004 członek zarządu Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Krakowie, 2006–2007 pełnomocnik zarządu, dyrektor ds. rozwoju Mennicy Polskiej S.A. w Warszawie, 2007–2008 dyrektor Biura Zarządu i Spraw Korporacyjnych TVP S.A. w Warszawie, pełnomocnik zarządu ds. współpracy ze środowiskami twórczymi.

Pełnił funkcję redaktora naczelnego serwisu Portalfilmowy.pl.

Od 2010 sekretarz generalny Krajowej Izby Producentów Audiowizualnych.

Został prezesem Fundacji Smoleńsk 2010, odpowiedzialnej za wspieranie realizacji oraz rozpowszechnienie filmu fabularnego pod roboczym tytułem Smoleńsk[2].

Polkowski po wielu latach milczenia powrócił do życia literackiego w 2009 roku tomem poezji „Cantus”, nominowanym do nagród Silesius i im. Józefa Mackiewicza, uhonorowanym w 2010 roku Nagrodą Literacką im. Andrzeja Kijowskiego. Później opublikował jeszcze kilka zbiorów poetyckich („Cień” 2010; „Głosy” 2013). W 2015 roku wydał tom poetycki „Gorzka godzina”, w którym ogłosił wiersze napisane po zamieszkaniu na stałe we wsi Tymowa. W kolejnych latach wyszły nowe zbiory: „Pochód duchów” (2018), „Rozmowy z Różewiczem” (2018), „Łyżka ojca” (2021) oraz „Pomieszane języki” (2021). Utwory poety tłumaczono na wiele języków, między innymi na niemiecki, francuski, angielski, hiszpański, rosyjski, ukraiński, rumuński, hindi, czeski i szwedzki.

W 2013 roku Polkowski wydał powieść „Ślady krwi. Przypadki Henryka Harsynowicza”, za którą otrzymał w 2014 roku Nagrodę Identitas. Tom „Portier i inne opowiadania” ukazał się w 2019 roku, a w 2020 codzienne notatki pisarza zatytułowane „Pandemia i inne plagi”. W 2014 roku ukazał się zbiór publicystyki „Polska, moja miłość”, a w 2019 „Ryzyko bycia Polakiem” – rodzaj autobiografii (wywiad rzeka przeprowadzony przez Piotra Legutkę).

Poezje z dziewięciu tomików zostały zebrane w książce „Gdy Bóg się waha. Poezje 1977–2017” z okazji czterdziestolecia pracy twórczej. W 2022 roku ukazała się kontynuacja zbierająca pozostałe tomy: „Gdy Bóg się waha. Poezje 2018–2022”. W 2020 roku ukazały się jeszcze dwa inne zbiory – „Wiersze wybrane” (Biblioteka Kraków, 2020) i „Wiersze konieczne” (Biblioteka Kraków, 2020).

Żonaty z Anną, mają czworo dzieci (dwóch synów i dwie córki)[3]. Jego syn Tadeusz „Tadek” Polkowski jest raperem (członkiem grupy hip-hopowej Firma).

W 2016 roku Jan Polkowski za zasługi dla kultury polskiej został odznaczony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności, a Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaczył go złotym medalem Gloria Artis (2018). Dnia 11 listopada 2021 roku, „w uznaniu znamienitych zasług dla kultury polskiej, za wybitne osiągnięcia w pracy literackiej i konsekwentne przybliżanie prawdy o polskim losie, za występowanie w obronie wolności słowa w PRL oraz działalność na rzecz zachowania ciągłości polskiego dziedzictwa kulturowego”, został odznaczony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Orderem Orła Białego.

Twórczość

Tomy poetyckie

  • To nie jest poezja (1980)
  • Oddychaj głęboko (1981)
  • Ogień (1983)
  • Wiersze 1977–1984 (1986)
  • Drzewa (1987)
  • Elegie z Tymowskich Gór i inne wiersze (1990)
  • Elegie z Tymowskich Gór 1987–1989 (2008)
  • Cantus (2009)
  • Cień (2010)
  • Wiersze 1977–1987 (2011)
  • Głosy (2012, wyd. II 2013)
  • Gorzka godzina (2015)
  • Gdy Bóg się waha. Poezje 1977–2017 (2017)
  • Pochód duchów (2018)
  • Rozmowy z Różewiczem (2018)
  • Wiersze wybrane. 1977–2019 (2020)[4]
  • Wiersze konieczne (2021)
  • Łyżka ojca (2021)
  • Pomieszane języki (2021)
  • Gdy Bóg się waha. Poezje 1977–2017 (wyd. II, 2022)
  • Gdy Bóg się waha. Poezje 2018–2022 (2022)

Proza

Publicystyka

Filmy (o twórcy)

  • Jan Polkowski. Moje miejsce na ziemi. Kraków, rok produkcji 2021, scenariusz i reżyseria Iwona Meus, Marek Gajczak, producent: Instytut Literatury.
  • Jan Polkowski. Moje miejsce na ziemi. Nowa Huta, rok produkcji 2022, scenariusz i reżyseria Iwona Meus, Marek Gajczak, producent: Instytut Literatury.

Ordery, odznaczenia i nagrody

Przypisy

  1. Antoni Dudek, Historia polityczna Polski 1989-2012, wyd. Wydanie 1, Kraków 2013, ISBN 978-83-240-2130-7, OCLC 843772388 [dostęp 2022-09-20].
  2. Mateusz Rafianowicz, Fundacja Smoleńsk 2010 – czyli zbiórka na film „Smoleńsk” Antoniego Krauze, Max Mag, 8 listopada 2016 [dostęp 2022-09-20] (pol.).
  3. Jan Polkowski: O autorze, web.archive.org, 21 marca 2015 [dostęp 2022-09-20].
  4. Wiersze wybrane. 1977–2019, Biblioteka Kraków, Kraków 2020.
  5. Portier i inne opowiadania – Jan Polkowski | Nowy Napis [dostęp 2022-09-20] (pol.).
  6. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 maja 2007 r. o nadaniu orderów i odznaczeń, isap.sejm.gov.pl [dostęp 2022-09-20].
  7. Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2022-09-20].
  8. Medal Niezłomnym w Słowie – Stan wojenny w Małopolsce i Świętokrzyskim, web.archive.org, 2 lipca 2018 [dostęp 2022-09-20].
  9. Oto nominowani do Nagrody Poetyckiej im. Szymborskiej, archive.ph, 5 lipca 2013 [dostęp 2022-09-20].
  10. Orfeusz – Nagroda Poetycka im. K. I. Gałczyńskiego – laureat, web.archive.org, 4 lipca 2015 [dostęp 2022-09-20].
  11. Nagrody Identitas rozdane | Nagroda Identitas [dostęp 2022-09-20] (pol.).
  12. t, Laur SDP 2014 przyznany Janowi Polkowskiemu || Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, old.sdp.pl [dostęp 2022-09-20] (ang.).
  13. Postanowienie nr rej. 296/2016 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 lipca 2016 r. o nadaniu odznaczeń, isap.sejm.gov.pl [dostęp 2022-09-20].
  14. Postanowienie nr rej. 158/2016 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 maja 2016 r. o nadaniu orderów i odznaczenia, isap.sejm.gov.pl [dostęp 2022-09-20].
  15. Zasłużeni dla kultury polskiej otrzymali odznaczenia, Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 28 kwietnia 2017 [dostęp 2022-09-20] (pol.).
  16. Doroczne Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wręczone MKiDN – 2016 [dostęp 2022-09-20] (pol.).
  17. a b MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [dostęp 2022-09-20] (pol.).
  18. NOMINOWANO 20 KSIĄŻEK DO NAGRODY ORFEUSZA, www.orfeusz-nagroda.pl [dostęp 2022-09-20].
  19. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 listopada 2021 r. nr rej. 483/2021 o nadaniu orderów, isap.sejm.gov.pl [dostęp 2022-09-20].
  20. Ordery z okazji Narodowego Święta Niepodległości, Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 11 listopada 2021 [dostęp 2022-09-20] (pol.).
  21. Nominowano 20 książek do Nagrody Orfeusza, instytutksiazki.pl, 12 kwietnia 2022 [dostęp 2022-09-20] (pol.).

Bibliografia

  • Polkowski Jan – WIEM, darmowa encyklopedia (archive.org)
  • koscielscy.pl [dostęp 2022-09-20] (pol.)
  • Pisarze pod Wawelem. Członkowie krakowskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Informator biobibliograficzny, Universitas, Kraków 1992, s. 141.
  • Barańczak S., Wyobraź sobie, że piszesz po polsku, [w:] tegoż, Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, Wydawnictwo Aneks, Londyn 1988.
  • Barańczak S., Niewidzialna ojczyzna, [w:] tegoż, Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, Wydawnictwo Aneks, Londyn 1988.
  • W mojej epoce już wymieram. Antologia szkiców o twórczości Jana Polkowskiego (1979–2017), JMR Trans-Atlantyk & JMJT, Kraków 2017.
  • Kudyba W., Jan Polkowski. Obecny nieobecny, [w:] tegoż, Generacja źle obecna, Sopot 2014.
  • Kudyba W., Pamięć i godność. O poezji Jana Polkowskiego, IPN, Warszawa 2019.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Wolności i Solidarności BAR.svg
Baretka Krzyża Wolności i Solidarności.
POL Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis BAR.png
Baretka Srebrnego Medalu "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis"
Jan Polkowski.jpg
Autor: Zbigniew Kresowaty , Licencja: Attribution
Jan Polkowski (ur. 1953) – polski poeta, dziennikarz, działacz NSZZ Solidarność. Studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim.