Jaraczewo

Jaraczewo
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Dwór w Jaraczewie (Chytrów)
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

jarociński

Gmina

Jaraczewo

Prawa miejskie

1519–1934 i od 2016

Burmistrz

Dariusz Strugała

Powierzchnia

10,08[1] km²

Populacja (2022)
• liczba ludności
• gęstość


1374[1]
136[1] os./km²

Strefa numeracyjna

62

Kod pocztowy

63-233

Tablice rejestracyjne

PJA

Położenie na mapie gminy Jaraczewo
Mapa konturowa gminy Jaraczewo, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Jaraczewo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Jaraczewo”
Położenie na mapie powiatu jarocińskiego
Mapa konturowa powiatu jarocińskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Jaraczewo”
Ziemia51°58′13,0″N 17°17′46,2″E/51,970278 17,296167
TERC (TERYT)

3006014[2]

SIMC

0199088

Urząd miejski
ul. Jarocińska 1
63-233 Jaraczewo
Strona internetowa
BIP

Jaraczewo (daw. Jaraczew) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie jarocińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Jaraczewo.

Położenie

Miasto położone jest przy drodze krajowej nr 12 Łęknica-Leszno-Jaraczewo-Kalisz-Dorohusk, ok. 10 km na zachód od Jarocina, ok. 45 km na północny zachód od Ostrowa i ok. 70 km na południowy wschód od Poznania.

Nazwa

Miejscowość ma metrykę średniowieczną. Nazwa notowana od XIV wieku i miała prawie cały czas tą samą formę: 1394 Benek de Jaraczewo, 1401 de Iaraczewo, 1415 Jeraczewo, 1498 de Iaraczewo, 1510 Jaraczewo villa, Jaraczew oppidium, 1620 Jaraczewo Villa, 1674 Iaraczew oppidium, Jaraczewo, 1789 Miasteczko Jaraczew, 1882 Jaraczew lub Jaraczewo. Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Jaracz[3].

Historia

W latach 1519–1934 Jaraczewo posiadało prawa miejskie. Miejscowość była gniazdem rodowym wielkopolskiej rodziny szlacheckiej Jaraczewskich herbu Zaremba, do których należała przez cztery wieki. W XV wieku przedstawiciele rodu ufundowali w miejscowości kościół, w którym znajdowały się portrety fundatorów oraz ich groby rodowe m.in. Adama Jaraczewskiego zm. w 1657 roku uczestnika bitwy pod Chocimiem oraz potopu szwedzkiego[4][5].

Do II rozbioru Polski (1793) Jaraczewo leżało w województwie kaliskim; w wyniku rozbioru województwo kaliskie zostało włączone do Królestwa Prus, do prowincji Prusy Południowe.

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze pruskim. Jako miasto opisał ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1811 znajdowało się w nim 34 domy z 560 mieszkańcami, a w 1837 ich liczba wzrosła do 817. W 1871 roku w miejscowości było 92 domy, w których zamieszkiwało 1105 mieszkańców w tym 832 katolików, 147 żydów i 126 ewangelików. W 1875 roku liczba mieszkańców spadła do 1068. W mieście mieszkało wówczas 298 analfabetów[4].

Pod koniec XIX wieku Jaraczewscy utracili majątki w mieście. W 1882 roku znajdował się w nim kościół katolicki, synagoga, kilkuklasowa szkoła elementarna, urząd poborowy (podatkowy) oraz pocztowy, a także kasa pożyczkowa, kółko włościańskie, trzy gorzelnie oraz fabryka serów. W mieście w XIX wieku odbywały się cztery jarmarki rocznie[4].

Słownik odnotowuje również odkrycie archeologiczne jakie miało miejsce w okolicy miejscowości. W XIX wieku wykopano brązowe pierścienie i ostrze żelazne oszczepu[4].

Pod koniec II wojny światowej 9 lutego 1945 roku na okolicznym polu rozbił się amerykański bombowiec. W katastrofie zginęło 5 żołnierzy. Miejsce to zostało upamiętnione krzyżem i tablicą.

1 stycznia 2016 roku Jaraczewo odzyskało prawa miejskie[6].

W 2022 r. zamieszkiwało je 1374 osób[1].

Zabytki

  • rynek miejski z ośmioma wylotami ulic i zabudową głównie z XIX wieku;
  • kościół klasycystyczny św. Marii Magdaleny z XIX wieku;
  • dwór z pierwszej połowy XIX wieku.

Wspólnoty wyznaniowe

W mieście znajduje się jedna parafia rzymskokatolicka:

Osoby związane z miejscowością

Współpraca

Zobacz też

  • Synagoga w Jaraczewie
  • Cmentarz żydowski w Jaraczewie

Przypisy

  1. a b c d Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  2. Rejestr TERYT, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-10-18].
  3. Rymut 1997 ↓, s. 90.
  4. a b c d Jaraczew lub Jaraczewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 445.
  5. a b Adam Boniecki 1905 ↓.
  6. Dz.U. z 2015 r. poz. 1083
  7. Marek Tarczyński 1980 ↓.

Bibliografia

  • Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. IV, J-Kn, hasło "Jaraczewo". Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2001, s. 90. ISBN 83-87623-36-9.
  • Marek Tarczyński: Generalicja powstania listopadowego. Warszawa: 1980, s. 62.
  • Adam Boniecki: Herbarz Polski (tom VIII str. 236: Jaraczewscy v. Jaraczowscy h. Zaremba z Jaraczewa, w powiecie pyzdrskim). Warszawa: skład główny Gebethner i Wolff, 1905, s. 236.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Jaraczewo Rynek.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Jaraczewo, Rynek.
Jaraczewo (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Jaraczewo, Polska
Flag of Jaraczewo rural district.gif
Flag of Jaraczewo rural district
POL powiat jarociński COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
  • eagle: drawn by Bastianow
Powiat jarociński location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu jarocińskiego, Polska
Jaraczewo Poland lotnicy.JPG
Autor: Klapi & Dorissska, Licencja: CC BY 2.5 pl
Pomnik upamiętniający amerykańskich lotników, którzy zginęli w 1945, w pobliżu wsi Jaraczewo, powiat jarociński, Polska; zobacz: pl:Jaraczewo (powiat jarociński)
Jaraczewo Poland kościół.JPG
Autor: Klapi & Dorissska, Licencja: CC BY 2.5 pl
Kościół Św. Marii Magdaleny we wsi Jaraczewo, powiat jarociński, Polska; zobacz: pl:Jaraczewo (powiat jarociński)
Manor in Jaraczewo, Poland.jpg
Autor: Lotek70, Licencja: CC0
Jaraczewo - zespół dworski z XIX w.: dwór, park (zabytek nr 1616/A)