Jerzy Katlewicz

Jerzy Józef Katlewicz
Data i miejsce urodzenia

2 kwietnia 1927
Bochnia

Data i miejsce śmierci

16 listopada 2015
Kraków

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

dyrygent

Aktywność

1955–2015

Zespoły
Orkiestra Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (od 1908) Komandor Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego Odznaka „Honoris Gratia”

Jerzy Józef Katlewicz (ur. 2 kwietnia 1927 w Bochni, zm. 16 listopada 2015 w Krakowie) – polski dyrygent i pedagog, profesor Akademii Muzycznej w Krakowie[1].

Życiorys

Pierwszych lekcji muzyki udzielał mu ojciec, Stanisław Katlewicz, wieloletni (1919–1962) organista[2] kościoła parafialnego pw. św. Mikołaja, który przed przeprowadzką do Bochni był organistą w katedrze lwowskiej. Stanisław prowadził również przez wiele lat Chór Koronacyjny w Bochni[3].

Następnie Jerzy pobierał naukę w prywatnej szkole muzycznej pani Gnoińskiej, później był uczniem prof. Jerzego Żurawlewa – inicjatora konkursów chopinowskich, który, wysiedlony z Warszawy po upadku Powstania Warszawskiego, do 1946 mieszkał w Bochni.

W 1952 ukończył z odznaczeniem dyrygenturę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (obecnie Akademia Muzyczna) w klasie Artura Malawskiego, także studiował w jego klasie kompozycję oraz fortepian. W latach 1957–1958 wyjeżdżał jako stypendysta do Włoch i Austrii, gdzie doskonalił swoje umiejętności.

Przełomowym punktem jego kariery było zdobycie I nagrody w Konkursie Młodych Dyrygentów we francuskim Besançon w 1955.

Od 1947 do 1949 pracował jako organista w kościele św. Mikołaja w Bochni (zastępował chorego ojca), w latach 1949–1952 był kierownikiem muzycznym teatru „Groteska” w Krakowie. W latach 1952–1957 kierownik muzyczny i I dyrygent opery oraz dyrygent Państwowej Filharmonii Krakowskiej; 1958–1961 dyrektor artystyczny Filharmonii w Poznaniu; 1961–1968 dyrektor Państwowej Opery i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. Od 1968 do 1981 dyrektor Filharmonii w Krakowie, następnie kierował Orkiestrą Symfoniczną i Chórem PRiTV w Krakowie. W latach 1979–1982 kierownik artystyczny Noordhollands Philharmonisch Orkest w Haarlemie w Holandii[4].

Uznawany za doskonałego interpretatora utworów oratoryjnych i oratoryjno-kantatowych dawniejszych epok i XX wieku, a zwłaszcza Krzysztofa Pendereckiego – prowadził pierwsze polskie wykonania Jutrzni, Kosmogonii czy Magnificatu tegoż kompozytora. Kontynuując pionierską inicjatywę Henryka Czyża, przyczynił się do popularyzacji w świecie dzieł Krzysztofa Pendereckiego. W emploi sztuki dyrygenckiej Jerzego Katlewicza szczególne miejsce zajmowały zawsze wielkie formy wokalno-instrumentalne, które z determinacją prezentował w krakowskich świątyniach w latach, gdy tego rodzaju inicjatywy napotykały na trudności ze strony władz politycznych[5].

Był pierwszym kreatorem wielu dzieł kompozytorów polskich, m.in. Zbigniewa Bujarskiego, Henryka Mikołaja Góreckiego, Stefana Kisielewskiego, Krystyny Moszumańskiej-Nazar, Kazimierza Serockiego, Marka Stachowskiego, Tadeusza Szeligowskiego, Adama Walacińskiego.

Towarzyszył wielu wybitnym solistom, m.in. Marcie Argerich, Witoldowi Małcużyńskiemu, Maurizio Polliniemu, Arturowi Rubinsteinowi, Krystianowi Zimermanowi, Ewie Bandrowskiej-Turskiej, Kai Danczowskiej, Gidonowi Kremerowi, Fu Congowi oraz Swiatosławowi Richterowi[6].

Występował we wszystkich krajach Europy, jak również w Japonii, Mongolii, Chinach, Australii, Nowej Zelandii oraz w Ameryce Środkowej (Kuba, Meksyk) i na Bliskim Wschodzie (Liban i Iran). Brał udział w wielu festiwalach muzycznych zarówno w kraju, jak i za granicą: Maggio Musicale Fiorentino, Edinburgh Festival, Sagra Musicale Umbra, Holland Festival, Warszawskiej Jesieni, Wratislavia Cantans, festiwal im. Gulbenkiana (Portugalia), Beethovena, Festiwalu Flandryjskim, w Hamburgu, w Perugii, w Bergen, w Rimini, w Bonn, czy w Lyonie[6][7].

Prowadził takie orkiestry jak: RAI Roma, Orkiestra Narodowa Meksyku, Conservatoire Paris, RTB Bruxelle, Maggio Musicale Fiorentino, Gulbenkian Lizbona, Orkiestra Radia i Telewizji w Moskwie, National Orchestra TV Paris, FOK Praha, Orkiestra Radia Hilversum, Teatro dell Opera Roma, Accademia di Santa Cecilia Roma, jak również orkiestrami filharmonicznymi w Atenach, Barcelonie, Bratysławie, Budapeszcie, Bukareszcie, Lubljanie czy Rotterdamie[8].

Od 1972 prowadził klasę dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, w 1983 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1990 profesora zwyczajnego. W latach 1979–1999 był jurorem Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach. Od 1948 roku był członkiem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków SPAM i Stowarzyszenia Autorów ZAIKS[9].

Pod jego batutą wykonywane było najbardziej znane dzieło Henryka Mikołaja Góreckiego, czyli III Symfonia zwana też Symfonią pieśni żałosnych. Wykonana została po raz pierwszy w 1976 na Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień, potem również za granicą, ale nie wzbudziła wtedy większego zainteresowania. W 1992 roku akcja promocyjna sprawiła, że kompozycja ta trafiła na światowe listy przebojów, nie tylko muzyki poważnej, po nagraniu jej przez amerykańską śpiewaczkę Dawn Upshaw. Nagrań III Symfonii dokonały m.in. polskie śpiewaczki: Stefania Woytowicz oraz Zofia Kilanowicz.

Pod dyrekcją Jerzego Katlewicza wykonano po raz pierwszy 14 września 1979 r. w Bydgoszczy nawiązujący do tragicznej śmierci Mieczysława Karłowicza utwór Wojciecha Kilara Siwa mgła na baryton i orkiestrę[10], wraz z orkiestrą Filharmonii Krakowskiej ilustrował muzycznie telewizyjną wersję słynnego spektaklu Starego Teatru w Krakowie Noc Listopadowa[11] w reż. Andrzeja Wajdy.

Dyrygowana przez Jerzego Katlewicza Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach z udziałem Stefanii Woytowicz w latach 90. XX wieku dokonała zapisu na płycie CD III Symfonii Góreckiego. Utwory pod dyrekcją Katlewicza wykorzystane zostały w filmach: Sztuka kochania[12] (1989) i w adaptacji powieści Żeromskiego Dzieje grzechu[13] (1975).

W 2000 Jerzy Katlewicz został Honorowym Obywatelem Miasta Bochni[8].

Jerzy Katlewicz był fundatorem rokrocznego stypendium dla wyróżniających się studentów Akademii Muzycznej w Krakowie[14].

Jego uczniami byli m.in.: Rafał Delekta, Paweł Przytocki, Tomasz Tokarczyk, Krzysztof Dziewięcki, Tomasz Chmiel i Piotr Sułkowski.

Zmarł 16 listopada 2015[15].

Odznaczenia i nagrody

W 1993 roku otrzymał od Jana Pawła II krzyż Pro Ecclesia et Pontifice „za popularyzację arcydzieł muzyki sakralnej”[4].

Przypisy

  1. Katlewicz Jerzy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2014-09-11].
  2. Tajemnice historii. [dostęp 2017-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)].
  3. INAUGURACJA SZKOŁY MUZYCZNEJ II STOPNIA W BOCHNI, bochniacy.pl [dostęp 2018-12-24].
  4. a b Jerzy Katlewicz.
  5. Zmarł prof. Jerzy Katlewicz. [dostęp 2015-11-19].
  6. a b prof. Jerzy Katlewicz. [dostęp 2015-11-18].
  7. Jerzy Katlewicz – Jubilat. [dostęp 2014-08-14].
  8. a b Tadeusz Olszewski: Jerzego Katlewicza związki z Żegociną. zegocina.pl. [dostęp 2014-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 marca 2016)].
  9. Jerzy Katlewicz – Życie i twórczość. [dostęp 2015-11-19].
  10. W Krakowie zmarł dyrygent Jerzy Katlewicz, Dzieje.pl, 16 listopada 2015 [dostęp 2021-07-09].
  11. FilmPolski.pl - NOC LISTOPADOWA
  12. FilmPolski.pl - SZTUKA KOCHANIA
  13. FilmPolski.pl - DZIEJE GRZECHU
  14. Stypendium Jerzego Katlewicza, Akademia Muzyczna w Krakowie [zarchiwizowane z adresu 2010-09-28].
  15. Kraków. Zmarł dyrygent Jerzy Katlewicz, Wyborcza.pl, 16 listopada 2015 [dostęp 2015-12-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-01].
  16. Laureaci medalu św. Wojciecha. oficjalny portal miasta Gdańska [dostęp 2021-04-02]
  17. M.P. z 1993 r. nr 66, poz. 585

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ribbon.Crossproecclesiaetpontifice.jpg
Ribbon of the Cross "pro ecclesia et pontifice" - Holy See - Vatican
Akademia Muzyczna Kraków.JPG
Akademia Muzyczna w Krakowie, od strony Plant/ul.Westerplatte
POL Odznaka Honoris Gratia BAR.svg
Baretka: Odznaka "Honoris Gratia" – Kraków, Polska.
Ordine di San Gregorio Magno.COMM.PNG
Commander's insigna of S. Gregorius Magnus' order