Joanna Pacuła

Joanna Pacuła
Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1957
Tomaszów Lubelski, Polska

Zawód

aktorka, modelka

Współmałżonek

Hawk Koch
(rozwód)

Lata aktywności

od 1977

Joanna Pacuła (ur. 2 stycznia 1957 w Tomaszowie Lubelskim) − polska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna, modelka[1], która od lat osiemdziesiątych XX wieku mieszka i pracuje w Stanach Zjednoczonch.

Za występ w dramacie kryminalnym Michaela Apteda Park Gorkiego (1983) była nominowana do Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej. Została wymieniona jako jedna z 12 „Obiecujących nowych aktorów z 1984” (tom 36), którą co roku ogłasza w „Screen World” krytyk amerykański John Willis[2]. Anglojęzyczna prasa rozpisywała się o jej kocim wdzięku, porównywano ją do młodej Lauren Bacall[3]. Zachwycał się jej wdziękiem Giorgio Armani[4]. Polacy widzieli w niej następczynię Poli Negri[5]. W 1990 znalazła się na liście 50. najpiękniejszych ludzi na świecie wg amerykańskiego magazynu „People[2]. Zajęła 9. miejsce na liście „100 najseksowniejszych kobietach wszech czasów” magazynu „FHM (For Him Magazine)”[2]. Jako jedna z nielicznych pojawiła się dwukrotnie na okładce magazynu „Vogue[2]. Zajęła 36. miejsce na Channel 5 „Największa supermodelka świata”[6].

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się w Tomaszowie Lubelskim[7][8] jako córka inżyniera i farmaceutki[9]. Wychowywała się z dwiema siostrami, młodszą Ewą (ur. 16 grudnia 1971), która została modelką i prezenterką. Zainteresowanie aktorstwem przejawiała już w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym im. Bartosza Głowackiego, gdzie wystąpiła w przedstawieniu Motyle są wolne (Butterflies Are Free) Leonarda Gershawa.

Początki kariery

Po ukończeniu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie[7], w latach 1979−81 występowała na scenie warszawskiego Teatru Dramatycznego w spektaklach: Ćwiczenia z romantyzmu w reżyserii Gustawa Holoubka, Bałałajkin i spółka, Operetka Gombrowicza, gdzie wyciągnięto ją nagą z trumny i Jak wam się podoba (As You Like It) Williama Szekspira[10]. W Teatrze Telewizji wcieliła się w postać Desdemony w tragedii szekspirowskich Otello (Othello, 1984) z Danielem Olbrychskim w roli tytułowej.

W kinie zadebiutowała rolą studentki, uczestniczki letniego obozu językoznawczych kół naukowych w filmie kina moralnego niepokoju pt. Barwy ochronne (1976) Krzysztofa Zanussiego. W telewizji zagrała w dwóch filmach Jana ŁomnickiegoAkcja pod Arsenałem (1977) jako Duśka Bytnarówna, siostra „Rudego” i Dom (1980) w roli Ewy Szymosiuk. Trafiła na okładkę tygodnika „Film” (z 26 września 1978 i 6 stycznia 1980)[11] i miesięcznika „Kino” (w lutym 1978, w lipcu 1979)[12]. Jej pierwszą większą rolą była postać rozmarzonej praktykantki pielęgniarki Joli „Sarny”, skłóconej z rodzicami, bezradnej wobec rodzącej się miłości w trzyodcinkowym dramacie telewizyjnym Zielona miłość (1980).

Kariera międzynarodowa

W grudniu 1981, kiedy w Polsce wprowadzono stan wojenny, przebywała w Paryżu[13] i związała się z Romanem Polańskim[14], który pomógł jej zdobyć pracę modelki, a jej twarz zdobiła okładki magazynów mody takich jak „Vogue” (w niemieckiej edycji w maju 1984, we wrześniu 1985 i w październiku 1986, we francuskiej edycji w kwietniu 1987), „Mirabella”, „Cosmopolitan” (w kwietniu 1984, w lipcu 1985, w marcu 1986), „Harper’s Bazaar”, „Redbook”, „Woman” (w styczniu 1984), „European Travel & Life” (we wrześniu 1987), „New Woman” (w listopadzie 1987) czy „Riva” (w październiku 1988).

W 1982 postanowiła zostać w Stanach Zjednoczonych po tym, jak dwa tygodnie przed powrotem ukradziono jej wszystkie dokumenty, bilety i paszport, o czym opowiadała potem w wywiadach udzielanych w polskich magazynach takich jak „Twój Styl” czy „Pani” (w styczniu 2006)[5]. Zamieszkała początkowo u przebywającej za oceanem aktorki Elżbiety Czyżewskiej[6], rozpoczynając karierę aktorską i współpracę z reżyserami hollywoodzkimi. Relacje z Czyżewską stały się podstawą dla filmu Anna wg scenariusza Agnieszki Holland.

Jej pierwsza przełomowa rola Iriny, otrzymana za rekomendacją Polańskiego[6], w filmie amerykańskim Park Gorkiego (Gorky Park, 1983) wg powieści Martina Cruza Smitha z Lee Marvinem doczekała się nominacji do nagrody Złotego Globu w kategorii najlepszej kobiecej roli drugoplanowej i zajęła 57. miejsce w rankingu magazynu „Premiere” na 100. najwspanialszych kreacji wszech czasów[6].

Jej pozycję umocniła rola Żydówki Luki w uhonorowanym prestiżowym Złotym Globem filmie wojennym CBS Ucieczka z Sobiboru (1987). Aktorskim osiągnięciem była nominowana do nagrody Saturna rola modelki żyjącej pod wpływem kapłanki voodoo w horrorze Pocałunek (The Kiss, 1988)[15]. Była na okładce tygodnika „Ekran” (w marcu 1988). W adaptacji powieści Alberto Moravii Mężowie i kochankowie (La Villa del venerdì, 1992) zagrała kochankę pianisty, znudzoną swoim bezbarwnym, pozbawionym erotyki małżeństwem.

Na ekranie m.in. partnerowała Stevenowi Seagalowi w filmie Wybraniec śmierci (1990), była obiektem seryjnego mordercy w thrillerze Zagadka osobowości (Body Puzzle, 1993), kochanką Doca Hollidaya (Val Kilmer) – Kate w westernie Tombstone (1993), futurystyczną femme fatale w psychologicznym filmie sci-fi Głęboka czerwień (Deep Red, 1994) i rosyjskim naukowcem w dreszczowcu Wirus (Virus, 1999)[16].

Występowała jednak przede wszystkim w filmach klasy B. Grywała w produkcjach włoskich, francuskich, hiszpańskich, izraelskich, fińskich i nowozelandzkich.

Dwukrotnie wręczała nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej: w 1983 roku w kategorii najlepszego filmu zagranicznego, a w 1984 roku za najlepsze zdjęcia.

Jej mąż nie chciał, aby rozbierała się w filmach, dlatego odrzuciła propozycje ról w erotycznych przebojach: jako Elizabeth McGraw w 9 1/2 tygodnia (1986) i jako Roxy w dreszczowcu Nagi instynkt (1992)[6]. Była też brana pod uwagę do ról w filmach: Wybór Zofii (1982)[6], Motylek (Butterfly, 1982), Łowca androidów (1982), Więzienie kobiet (Chained Heat, 1983), Świadek mimo woli (1984), Brazil (1985), Dzika namiętność (1986), Żądza władzy (1986), Telepasja (1987), Czarna wdowa (1987), Fatalne zauroczenie (1987)[2], Pozytywka (1989), Showgirls (1995) i Striptiz (1996)[6]. W 1989 zrezygnowała z zagrania w Batmanie Tima Burtona i z roli dziewczyny Bonda w Licencji na zabijanie[17].

Życie prywatne

W 1980 była w związku z aktorem Piotrem Fronczewskim[18]. Przez pewien czas mieszkała w domu należącym do Rudolfa Valentino[2]. Jej mężem był starszy o 12 lat producent filmowy Hawk Winchel Koch Jr.[19]

Filmografia

Filmy kinowe

RokTytułRolaReżyser
1976Barwy ochronnestudentka, uczestniczka obozuKrzysztof Zanussi
1977Akcja pod ArsenałemDuśka Bytnarówna, siostra „Rudego”Jan Łomnicki
Nie zaznasz spokojuBożena KaczmarekMieczysław Waśkowski
1979Zerwane cumyMaryśka Jastrzębska w młodości / wnuczka MaryśkiSylwester Szyszko
1980Czułe miejscapielęgniarkaPiotr Andrejew
Ostatnia noc miłości, pierwsza noc wojny (Ultima noapte de dragoste)Lena, żona TudoraSergiu Nicolaescu
1983Park Gorkiego (Gorky Park)[20]Irina AsanovaMichael Apted
1985Nie całkiem w raju (Not Quite Paradise)[21]GilaLewis Gilbert
1987Umrzeć z honorem (Death Before Dishonor)[22]ElliTerry Leonard
Słodkie kłamstwa (Sweet Lies)[23]JoëlleNathalie Delon
1988Pocałunek (The Kiss)[24]FelicePen Densham
Options[25]Księżniczka NicoleCamilo Vila
1990Wybraniec śmierci (Marked for Death)[26]LeslieDwight H. Little
1991Dobry glina (The Good Policeman)ukochana Isaaca SeidelaPeter Werner
Mężowie i kochankowie (La Villa del venerdi)[27]AlinaMauro Bolognini
1992Oczy obserwatora (Eyes of the Beholder)Diana CarlyleLawrence L. Simeone
Pasja zabijania (Black Ice)[28]VanessaNeill Fearnley
Zagadka osobowości (Body Puzzle)[29]TracyLamberto Bava
1993Prywatne lekcje II (Private Lessons II)Sophie MorganAkiyoshi Kimata
Czarnoksiężnik 2 (Warlock II: The Armageddon)[30]Paula DareAnthony Hickox
Zawiłe śledztwo (Under Investigation)[31]Abbey Jane StrongKevin Meyer
Tombstone[32]KateGeorge P. Cosmatos, Kevin Jarre
1994Milczenie Baranów (Il silenzio dei prosciutti)[33]Lily WineEzio Greggio
Potrójna gra (Every Breath)LaurenSteve Bing
Kim Novak przy telefonie (C’e Kim Novak al telefono)[34]EmiliaRiki Roseo
1995Chłopcy bombowcy (Captain Nuke and the Bomber Boys)[35]Brenda FranelliCharles Gale
Nie tacy jak my (Not Like Us)[36]Anita ClarkDave Payne
TimemasterEvelyn ParkerJames Glickenhaus
Ostatnie tchnienie (Last Gasp)[37]Nora WeeksScott McGinnis
1997Krok w stronę raju (Heaven Before I Die)SelmaIzidore K. Musallam
Przeklęty okręt (Haunted Sea)Pierwszy oficer Mate BergrenDan Golden, Daniel Patrick
W ramionach dojrzałej kobiety (En brazos de la mujer madura)[38]MartaManuel Lombardero
1998Biały kruk (The White Raven)Julia KonnenmanAndrew Stevens
Mój przyjaciel olbrzym (My Giant)[39]Lilliana RotaruMichael Lehmann
1999Błąd w sztuce (Error in Judgment)[40]Liz HurperScott P. Levy
Wirus (Virus)[41]Nadia VinogradiyaJohn Bruno
Sztuka zabijania (The Art of Murder)[42]Elizabeth SheridanRuben Preuss
2000Crash and Byrnes[43]LissetteJon Hess
2001The HitSoniaVincent Monton
2002Nie ma jak w domu (No Place Like Home)Gretchen KleinCraig Clyde
Wojownicy (Warrior Angels)[44]ElizabethByron W. Thompson
2003Ofiara Amora (Cupid’s Prey)[45]Iris WethertonDale G. Bradley
2004DinoCrocPaula KennedyKevin O’Neill
Moskiewska gorączka (Moscow Heat)SaschaJeff Celentano
Łatwa śmierć (Dead Easy)Teresa StormNeal Sundstrom
El Padrino[46]Jessica LancasterDamian Chapa
2005Zadanie specjalne (The Cutter)Elizabeth TellerWilliam Tannen
20064 miliony do szczęścia (Forget About It)Talia NittiBJ Davis
HonorRose TyrellDavid Worth
2007When Nietzsche WeptMathildaPinchas Perry
2008Chicago BloodsędziaDamian Chapa
2009Wyścig po szczęście (Shannon's Rainbow)Emily BlairFrank E. Johnson
2010Black WidowOliviaMark Roemmich
2011Good God Bad Dog (film krótkometrażowy)Ruth AverillBeni Atoori
2013Madoff: Made Off with AmericaRuth MadoffEdmund Druilhet
ICE AgentSheila HaymanRay O’Neill
Kill Her, Not MeJudithGeorge Francisco
2020Break EvenAgent CroweShane Stanley

Filmy TV

RokTytułRolaReżyser
1979Córka albo synIrena, siostra PiotraRadosław Piwowarski
1981Yokohamaznajoma pisarzaPaweł Kuczyński
1987Ucieczka z Sobiboru (Escape from Sobibor)[47]LukaJack Gold
1989Punkt krytyczny (Breaking Point)Anna / DianaPeter Markle
1992Stan krytyczny (Condition: Critical)[48]dr Lena PooleJerrold Freedman
1994Normandy: The Great CrusadeUrsula von Kardoff (głos)Christopher Koch
Głęboka czerwień (Deep Red)[49]Monica QuikCraig R. Baxley
1997Rozkoszne interesy (Business for Pleasure)AnnaRafael Eisenman
1998Zabójczy podstęp (Sweet Deception)[50]Risa GallagherTimothy Bond
2003Siła rażenia (Lightning: Bolts of Destruction)dr Valery LandisBrenton Spencer
2012Stolen ChildTatianaMichael Feifer

Seriale TV

RokFilmRolaReżyser
1978Zielona miłośćJola „Sarna”Stanisław Jędryka
1980Kto za?Alina CiszStefan Szlachtycz
1980DomEwa SzymosiukJan Łomnicki
198107 zgłoś się odc. 14 Hienyprostytutka pracująca dla WalaskaKrzysztof Szmagier
1981Przyjaciele odc. 4 NaukaKrystyna, studentka politechnikiAndrzej Kostenko
1981Jan SerceGabriela „Gabi” Metelska, siostrzenica Małgosi KurowskiejRadosław Piwowarski
1982Życie Kamila KurantaElwiraGrzegorz Warchoł
1986Przeprawy (Crossings)[51]Marissa FreilichKaren Arthur
1990Elita (E.A.R.T.H. Force)[52]Diana RandallBill Dial
1999Fatalny rewolwer (Dead Man’s Gun)Yvonne BallingerEd Spielman, Howard Spielman
2000Brutally NormalGogi
2002Niesamowite opowieści (Night Visions)przywódczyni imigrantówTobe Hooper
2002Wydział kryminalny (Robbery Homicide Division)Trisha SandiferPaul Michael Glaser
2005Jake in ProgressElsa WintersMichael Alan Spiller
2008Detektyw Monk (Monk)[53] – odc. Mr. Monk Falls in LoveLeyla ZlatavichArlene Sanford
2014Kości (Bones) – sezon 9 odc. 19 The Turn in the UrnDrina MirgaTim Southam

Przypisy

  1. Joanna Pacuła. Listal. [dostęp 2016-07-20]. (ang.).
  2. a b c d e f Joanna Pacuła Trivia. FamousFix. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (ang.).
  3. Vernon Scott (1983-09-26): Joanna Pacuła: Roundabout from Warsaw to Hollywood. UPI.com. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (ang.).
  4. Joanna Pacuła, beauty actress and model. Vena Poetica. [dostęp 2012-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (pol.).
  5. a b Marta Górna (2018-08-14): Joanna Pacuła. Jedyna Polka, która podbiła Hollywood. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (pol.).
  6. a b c d e f g Joanna Pacuła Trivia 2. FamousFix. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (ang.).
  7. a b Joanna Pacula Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2018-10-15]. (ang.).
  8. Joanna Pacuła. AlloCiné. [dostęp 2016-07-20]. (fr.).
  9. Joanna Pacula Biography (1957-). Film Reference. [dostęp 2016-07-20]. (ang.).
  10. Joanna Pacuła. TV.com. [dostęp 2016-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-15)]. (ang.).
  11. Joanna Pacuła Magazines. FamousFix. [dostęp 2022-07-13]. (ang.).
  12. 2 x „Kino” (Joanna Pacuła). Allegro. [dostęp 2022-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-02)]. (pol.).
  13. Joanna Pacuła. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-07-20]. (ang.).
  14. Joanna Pacula (2 de Janeiro de 1957). Filmow. [dostęp 2017-07-13]. (port.).
  15. Hal Erickson: Joanna Pacuła Biography. AllMovie. [dostęp 2022-07-13]. (ang.).
  16. Joanna Pacuła. MYmovies. [dostęp 2016-07-20]. (wł.).
  17. Marta Górna (2016-04-13): 20 aktorów i aktorek, którzy mogli zrobić wielką karierę. Ale się nie udało. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2016-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)]. (pol.).
  18. Piotr Fronczewski skończył 74 lata. Nie potrafił ukryć prawdy o romansie, Wirtualna Polska [dostęp 2021-08-23] (pol.).
  19. Joanna Pacuła Dating History. FamousFix. [dostęp 2016-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-30)]. (ang.).
  20. Park Gorkiego (1983) w bazie filmpolski.pl
  21. Nie całkiem w raju (1985) w bazie filmpolski.pl
  22. Death Before Dishonor (1987) w bazie filmpolski.pl
  23. Słodkie kłamstwa (1987) w bazie filmpolski.pl
  24. Pocałunek (1988) w bazie filmpolski.pl
  25. Options (1988) w bazie filmpolski.pl
  26. Wybraniec śmierci w bazie filmpolski.pl
  27. Mężowie i kochankowie (1991) w bazie filmpolski.pl
  28. Black Ice (1992) w bazie filmpolski.pl
  29. Zagadka osobowości (1992) w bazie filmpolski.pl
  30. Czarnoksiężnik 2 (1993) w bazie filmpolski.pl
  31. Zawiłe śledztwo (1993) w bazie filmpolski.pl
  32. Tombstone (1993) w bazie filmpolski.pl
  33. Milczenie baranów (1994) w bazie filmpolski.pl
  34. Kim Novak przy telefonie (1994) w bazie filmpolski.pl
  35. Chłopcy bombowcy (1995) w bazie filmpolski.pl
  36. Nie tacy jak my (1995) w bazie filmpolski.pl
  37. Ostatnie tchnienie (1995) w bazie filmpolski.pl
  38. W ramionach dojrzałej kobiety (1997) w bazie filmpolski.pl
  39. Mój przyjaciel olbrzym (1998) w bazie filmpolski.pl
  40. Błąd w sztuce (1998) w bazie filmpolski.pl
  41. Wirus (1999) w bazie filmpolski.pl
  42. Sztuka zabijania (1999) w bazie filmpolski.pl
  43. Crash and Byrnes (2000) w bazie filmpolski.pl
  44. Wojownicy (2002) w bazie filmpolski.pl
  45. Ofiara Amora (2003) w bazie filmpolski.pl
  46. El Padrino (2004) w bazie filmpolski.pl
  47. Ucieczka z Sobiboru (1987) w bazie filmpolski.pl
  48. Stan krytyczny (1992) w bazie filmpolski.pl
  49. Głęboka czerwień (1994) w bazie filmpolski.pl
  50. Zabójczy podstęp (1998) w bazie filmpolski.pl
  51. Przeprawy (1986) w bazie filmpolski.pl
  52. E.A.R.T.H. Force (1990) w bazie filmpolski.pl
  53. Detektyw Monk (2008) w bazie filmpolski.pl

Bibliografia