Johannes von Kries

Johannes Adolf von Kries
Data i miejsce urodzenia

6 października 1853
Roggenhausen, Prusy

Data i miejsce śmierci

30 grudnia 1928
Fryburg Bryzgowijski

Zawód, zajęcie

fizjolog, psycholog, statystyk, pedagog,

Narodowość

niemiecka

Alma Mater

Uniwersytecie w Halle
Uniwersytet w Lipsku
Uniwersytet w Zurychu

Uczelnia

Uniwersytet w Berlinie
Uniwersytet we Fryburgu

Stanowisko

profesor

Odznaczenia
Order „Pour le Mérite” za Naukę i Sztukę

Johannes Adolf von Kries (ur. 6 października 1853 w Roggenhausen, Prusy, zm. 30 grudnia 1928 we Fryburgu Bryzgowijskim) – niemiecki fizjolog, psycholog, statystyk, profesor Uniwersytetu we Fryburgu, najbardziej znany z wkładu w opracowanie teorii widzenia barwnego (m.in. prawo stałości barw), nominowany do Nagrody Nobla w roku 1917 za prace w dziedzinie okulistyki fizjologicznej), od roku 1882 członek Akademii Leopoldina odznaczony Orderem Pour le Mérite.

Życiorys

Urodził się w Prusach Wschodnich w roku 1853. W wieku 16 lat (1869) rozpoczął studia medyczne. Początkowo studiował u fizjologa, Richarda von Volkmanna w Uniwersytecie w Halle, a następnie na Uniwersytetach w Lipsku i Zurychu u fizjologa Carla Ludwiga i matematyka Carla Neumanna. Stopień doktora medycyny otrzymał w Lipsku w roku 1875. Po doktoracie odbył roczną służbę wojskową, a następnie podjął – jako wolontariusz – badania podoktoranckie u Hermanna von Helmholtza w Instytucie Fizyki Uniwersytetu w Berlinie (1876–1877). Od roku 1877 był asystentem Karla Ludwiga w Lipsku. Otrzymał stopień odpowiadający współczesnej habilitacji w dziedzinie fizjologii w roku 1878. W latach 1878–1880 był prywatnym nauczycielem w Lipsku. Od roku 1880 pracował jako profesor fizjologii we Fryburgu – w latach 1883–1924 (do emerytury) jako profesor zwyczajny (full professor) i dyrektor instytutu fizjologii[1].

Był współzałożycielem (wspólnie z Hermannem Ebbinghausem) „Zeitschrift für Psychologie” i jednym z pierwszych redaktorów czasopisma[1].

Zmarł 30 grudnia 1928 roku we Fryburgu w wieku 75 lat[1][2].

Tematyka pracy naukowej

Johannes von Kries jest najbardziej znany jako specjalista w dziedzinie teorii widzenia barwnego, wniósł jednak również istotny wkład do innych działów medycyny (fizjologia zmysłu słuchu, neurologia, mechanika mięśni, hemodynamika, psychologia) oraz do filozofii, matematyki (teoria prawdopodobieństwa) i prawa[1].

Badania w dziedzinie optyki i teorii widzenia barwnego rozpoczynał pod kierownictwem Helmholtza (był jednym z jego najlepszych uczniów i współpracowników (m.in. współautorem Handbuch der physiologischen Optik, 19010)[3][4]. W toku własnych badań starał się powiązać teorię Younga-Helmholtza z teorią „barw przeciwstawnych” Ewalda Heringa, proponując wprowadzenie do teorii trójskładnikowej – dotyczącej pierwszego etapu powstawania wrażenia wzrokowego w siatkówce oka – czynniki zależne od procesów zachodzących na wyższych piętrach OUN) (fizjologia i psychologia widzenia, „teoria strefowa” von Kriesa)[5][6]. Wprowadził zasadę stałości koloru, jako prawo naturalne, pozwalające łącznie rozpatrywać zewnętrzne zjawiska natury i zjawiska wewnętrzne, subiektywne[7]. Dla organizmów żyjących w zmiennym środowisku, jest istotne, aby wygląd obserwowanych obiektów nie zmieniał się po każdej zmianie oświetlenia. Sprawiło to, że wytworzył się specyficzny mechanizm adaptacji sensorycznej, który sprawia, że np. papier pozostaje dla nas biały, gdy światło białe zostanie zastąpione oświetleniem barwnym, np. światłem słonecznym, docierającym przez liście korony drzewa, światłem świecy lub żarówki („stałość kolorów” jest obserwowana, gdy zmiana oświetlenia nie jest zbyt duża). Aby odebranie wrażenia bieli w zmiennych warunkach było zgodne z teorią Younga-Helmholtza, powinno stale zachodzić jednakowe wzbudzenie trzech rodzajów czopków, zawierających jodopsyny. Dowodzi to, że po zmianie widma światła odbitego od kartki papieru odpowiednio zmienia się wrażliwość poszczególnych rodzajów czopków, wskutek ich „adaptacji chromatycznej” (zachodzącej niezależnie w grupach czopków o różnych pasmach absorpcji)[8][9]. Von Kries zaproponował metody obliczania współczynników tych zmian, proporcjonalnych do wcześniejszego pobudzenia fotoreceptorów (zob. też. transformata von Kriesa[7].

Hipoteza Johannesa von Kriesa (1902)[8][9]

Na hipotezie von Kriesa są współcześnie oparte metody obliczeń współczynnika oddawania barw (CRI)[7].

Zainteresowania von Kriesa problemami psychofizjologii i psychofizyki zmysłów doprowadziły go do obszaru psychologii i ogólnych zagadnień poznania (zob. epistemologia), a następnie logiki i teorii prawdopodobieństwa (problem „wagi argumentów”). W roku 1886 wydał książkę pt.Die Principien der Wahrscheinlichkeitsrechnung: Eine logische Untersuchung (wznowioną w roku 1927)[10]. Polemizował z opiniami, które zawarł Pierre Simon de Laplace w swoim dziele „Theorie analytique des probabilites"[11].

Publikacje (wybór)

Johannes von Kries jest autorem ponad 120 publikacji[1], m.in.[12]:

  • 1875 – Über den Druck in den Blutcapillaren der menschlichen Haut[13]
  • 1877 – Die Zeitdauer einfachster psychischer Vorgänge[14]
  • 1882 – Die Gesichtsempfindungen und ihre Analyse,
  • 1884 – Ueber die Abhängigkeit der Erregungs-Vorgänge von dem zeitlichen Verlaufe der zur Reizung dienenden Elektricitäts-Bewegungen[15],
  • 1886 – Die Principien der Wahrscheinlichkeitsrechnung: Eine logische Untersuchung
  • 1887 – Ueber ein neues Verfahren zur Beobachtung der Wellenbewegung des Blutes[16].
  • 1890 – Über das Erkennen der Schallrichtung[17],
  • 1887 – [ Ein Verfahren zur quantitativen Auswerthung der Pulswelle[18]
  • 1926 – Wer ist musikalisch? Gedanken zur Psychologie der Tonkunst[19]

oraz licznych innych publikacji, dotyczących różnych dziedzin nauki[20][21].

Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie

Johannes von Kries był od roku 1882 członkiem Akademii Leopoldina[22]. W roku 1917 został nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za badania dotyczące okulistyki fizjologicznej[23] (w latach 1915–1918 nagród nie przyznano[24]).

W roku 1918 został odznaczony Orderem Pour le Mérite. Otrzymał tytuł doctora honoris causa trzech uczelni[1].

Dowodem pamięci o dokonaniach Johannesa von Kriesa są tysiące artykułów poświęconych w całości jego pracom lub zawierających cytowania jego artykułów[25], m.in. publikacji dotyczących stałości kolorów[26][27].

Przypisy

  1. a b c d e f Arris S. Tijsseling, Alexander Anderson. Johannes von Kries and the History of Water Hammer. „Journal of Hydraulic Engineering”, s. 1-8, styczeń 2007. ASCE. (ang.). 
  2. Professor Johannes von Kries. „The British Journal of Ophthalmology”, s. 156, Mar 1929. 
  3. Johannes von Kries w: David Cahan , "Foundations of Nineteenth-century Science". [w:] Wyszukiwarka books.google.pl [on-line]. [dostęp 2014-07-06]. (ang.).
  4. Hermann von Helmholtz, Allvar Gullstrand, Johannes von Kries, Wilibald A. Nagel: Handbuch der physiologischen Optik. 1910.
  5. Wiktor Stopyra. Widzenie barw. „Okulistyka > Kompendium Okulistyki”, 2012. ISSN 1505-2753. (pol.). 
  6. Adam Zausznica: Nauka o barwie. Warszawa: PWN, 1958, s. 280.
  7. a b c Krzysztof Petelczyc: Optyka widzenia (wykład 20). [w:] Materiały dydaktyczne Wydziału Fizyki PW [on-line]. www.if.pw.edu.pl. [dostęp 2014-07-06]. (pol.).
  8. a b Bruce MacEvoy: Color Constancy. handprint.com. [dostęp 2014-07-06]. (ang.).
  9. a b Bruce MacEvoy: Photoreceptor Adaptation. handprint.com. [dostęp 2014-07-06]. (ang.)., adaptation & color appearance., the metameric foundation.
  10. Guido Fioretti. John Maynard Keynes and Johannes von Kries. „History of Economic Ideas”, s. 51-80, 1998.  (pdf)
  11. Stefan Mazurkiewicz. O podstawach teorji prawdopodobieństwa. „Sprawozdania TNW”, styczeń 1918. TNW, Wydział nauk matematycznych i przyrodniczych. (pol.). 
  12. Searching for: "kries johannes von". [w:] Library [on-line]. Max Planck Institute for the History of Science, Berlin. [dostęp 2014-07-06]. (niem.).
  13. Kries, Johannes von. Über den Druck in den Blutcapillaren der menschlichen Haut. „Arbeiten aus der Physiologischen Anstalt zu Leipzig”, s. 69-80, 1875. ISSN 1866-4784. (niem.). 
  14. Kries, Johannes von, Auerbach, Felix. Die Zeitdauer einfachster psychischer Vorgänge. „Archiv für Physiologie”, s. 297-378, 1877. ISSN 1866-4784. (niem.). 
  15. Kries, Johannes von. Ueber die Abhängigkeit der Erregungs-Vorgänge von dem zeitlichen Verlaufe der zur Reizung dienenden Elektricitäts-Bewegungen. „Archiv für Physiologie”, s. 337-372, 1884. ISSN 1866-4784. (niem.). 
  16. Kries, Johannes von. Ueber ein neues Verfahren zur Beobachtung der Wellenbewegung des Blutes. „Archiv für Physiologie”, s. 254-284, 1887. ISSN 1866-4784. (niem.). 
  17. Kries, Johannes von. Über das Erkennen der Schallrichtung. „Zeitschrift für Psychologie und Physiologie der Sinnesorgane”, s. 235-251, 1890. ISSN 1866-4784. (niem.). 
  18. Kries, Johannes von. Ein Verfahren zur quantitativen Auswerthung der Pulswelle. „Berliner Klinische Wochenschrift 24”, s. 589-591, 1887. ISSN 1866-4784. (niem.). 
  19. Johannes von Kries: Wer ist musikalisch? Gedanken zur Psychologie der Tonkunst. Berlin: Verlag von Julius Springer, 1926.
  20. Searching for: "journal article" "kries, johannes von". [w:] The digital library of the VL contains scans of historical books, journals, laboratory notebooks and instrument catalogues [on-line]. Max Planck Institute for the History of Science, Berlin. [dostęp 2014-07-05]. (ang.).
  21. inauthor:"Johannes von Kries". [w:] Wyszukiwarka books.google.pl [on-line]. [dostęp 2014-07-05].
  22. List of Members > Johannes Adolf von Kries. [w:] Strona internetowa Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina [on-line]. www.leopoldina.org. [dostęp 2014-07-05]. (ang.).
  23. The Nomination Database for the Nobel Prize in Physiology or Medicine, 1901–1953. Nobel Media AB. [dostęp 2014-07-04]. (ang.).
  24. All Nobel Laureates in Physiology or Medicine. [w:] Nobelprize.org. [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-07-06]. (ang.).
  25. "Johannes von Kries". [w:] Wyszukiwarka books.google.pl [on-line]. [dostęp 2014-07-05].
  26. wyszukiwanie: 'von Kries's theory of color constancy'. www.google.pl. [dostęp 2014-07-06].
  27. James A. Worthey, Michael H. Brill. Heuristic analysis of von Kries color constancy. „JOSA A”. 3 (10), s. 1708-1712, 1986. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

D-PRU Pour le Merite fuer Wissenschaften und Kuenste BAR.svg
Baretka pruskiego i niemieckiego Orderu Pour le Mérite za zasługi w dziedzinie nauki i sztuki.
Chromatyczna adaptacja fotoreceptorów.png
Autor: Joanna Kośmider, Licencja: CC BY-SA 3.0
Przykład ilustrujący zasadę zjawiska stałości barw (JJohannes von Kries, 1902)