John Berger (pisarz)

John Berger

John Berger
Data i miejsce urodzenia	5 listopada 1926 Hackney
Data i miejsce śmierci	2 stycznia 2017 Antony
Zawód, zajęcie	pisarz

John Peter Berger (ur. 5 listopada 1926 w Hackney, zm. 2 stycznia 2017 w Antony^[1]) – brytyjski krytyk sztuki, pisarz i malarz, najbardziej znany z książki Sposoby widzenia z 1972 roku. Jego powieść G. zdobyła w 1972 roku Nagrodę Bookera.

Życiorys

Berger urodził się w dzielnicy Hackney w Londynie i uczęszczał do St Edward's School w Oksfordzie. W latach 1944–1946 służył w armii brytyjskiej; następnie wstąpił do Chelsea School of Art i do Central School of Art na Uniwersytecie Sztuk Pięknych w Londynie. Pod koniec lat 1940. rozpoczął karierę malarską i wystawiał swoje prace w wielu londyńskich galeriach, m.in. Wildenstein, Redfern i Leicester.

W latach 1948–1955 uczył rysunku i zajął się krytyką sztuki. Opublikował wiele esejów i recenzji w tygodniku New Statesman. Wyznawane idee humanizmu marksistowskiego i zdecydowane opinie na temat sztuki współczesnej sprawiły, że niemal od początku swojej kariery był postacią kontrowersyjną.

Od 1962 roku mieszkał we Francji, pod koniec życia w regionie Górna Sabaudia. Ma troje dzieci: Jacob jest reżyserem, Katya pisarką i krytykiem filmowym, Yves artystą.

Kariera literacka

W 1958 Berger opublikował pierwszą powieść, A Painter of Our Time, opowiadającą o zniknięciu Janosa Lavina, fikcyjnego węgierskiego malarza, i odkryciu jego dziennika przez przyjaciela, krytyka sztuki o imieniu John; powieść przez wielu czytelników została wzięta za autobiograficzną. Kolejne książki Bergera, The Foot of Clive i Corker's Freedom, przedstawiały nacechowane alienacją i melancholią życie w angielskich miastach.

Wśród monografii Bergera na uwagę zasługują The Success and Failure of Picasso (1965) oraz Art and Revolution: Ernst Neizvestny, Endurance, and the Role of the Artist (1969).

W latach 1970. Berger współpracował ze szwajcarskim reżyserem Alainem Tannerem nad kilkoma filmami, m.in. La Salamandre (1971)^[2], Le milieu du monde (1974)^[3] oraz Jonas qui aura 25 ans en l'an 2000 (1976)^[4].

W 1972 ukazał się serial BBC Ways of Seeing^[5] i towarzyszący mu tekst, wprowadzenie do studiów nad obrazem (polski tytuł: Sposoby widzenia). Praca inspirowana była tekstem Waltera Benjamina Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit. W tym samym roku G., romantyczna powieść łotrzykowska osadzona w Europie w roku 1898, zdobyła James Tait Black Memorial Prize oraz Nagrodę Bookera.

Berger oddał wówczas połowę pieniędzy z nagrody brytyjskiej Partii Czarnych Panter, która walczyła o prawa czarnych^[6].

W 1974 r. wyjechał z Wielkiej Brytanii. W następnych latach mieszkał w Paryżu, Genewie i alpejskiej wiosce Quincy, gdzie hodował bydło. W ostatnich latach żył w Antony pod Paryżem^[6].

Wiele utworów Bergera porusza tematykę społeczną, m.in. A Fortunate Man: The Story of a Country Doctor (1967) i A Seventh Man: Migrant Workers in Europe (1975). We współpracy z fotografem Jeanem Mohrem Berger stara się zrozumieć i utrwalić doświadczenia mieszkańców wsi. Książka Another Way of Telling, z esejami Bergera i zdjęciami Mohra, omawia i ilustruje wykorzystywane przez nich techniki oraz teorię fotografii. Najważniejszy utwór beletrystyczny Bergera napisany w latach 1980., trylogia Into Their Labours (na którą składają się powieści Pig Earth, Once in Europa i Lilac and Flag), opowiada o doświadczeniach wieśniaków europejskich, od ich rolniczych korzeni po współczesne problemy ekonomiczne i polityczne.

Jedynym zbiorem poezji Bergera jest Pages of the Wound (1976), choć niektóre z jego książek, na przykład teoretyczna praca Nasze twarze, moje serce, zwięzłe jak fotografie, zawierają zarówno poezję, jak prozę.

Do najnowszych powieści zalicza się King: A Street Story, powieść o bezdomnych opowiadana z perspektywy psa. Tom O patrzeniu zawiera rozdział „Why Look at Animals?”, często cytowany przez naukowców zajmujących się Animal Studies, interdyscyplinarną dziedziną studiów nad zwierzętami; w ich interpretacji Berger uważa, że naukowcy często nie dostrzegają otaczających ich zwierząt oraz że istnieją przesłanki teoretyczne i etyczna, aby nauki humanistyczne zajęły się studiowaniem zwierząt.

Ostatnia powieść Bergera From A to X znalazła się na „długiej liście” kandydatów do Nagrody Bookera za 2008 rok.

Zmarł 2 stycznia 2017 w swoim domu w podparyskim Antony^[1]

Bibliografia

• A Painter of Our Time (1958)
• Permanent Red
• The Foot of Clive
• Corker's Freedom
• A Fortunate Man (1967)
• Art and Revolution
• The Moment of Cubism and Other Essays
• The Look of Things: Selected Essays and Articles
• Ways of Seeing (1972) – Sposoby widzenia
• G. (1972) – G.
• Another Way of Telling (1982)
• A Seventh Man (1975)
• The Success and Failure of Picasso
• About Looking (1980) – O patrzeniu (1999)
• Into Their Labours (trylogia Pig Earth, Once in Europa, Lilac and Flag)
• And Our Faces, My Heart, Brief as Photos (1984) – Nasze twarze, moje serce, zwięzłe jak fotografie
• The White Bird (tytuł amerykański: The Sense of Sight)
• Keeping a Rendezvous (1991) – Spotkania
• Pages of the Wound
• Photocopies
• To the Wedding
• King
• The Shape of a Pocket
• Selected Essays (red. Geoff Dyer)
• I Send You This Cadmium Red (z Johnem Christie)
• Titian: Nymph and Shepherd (z Katyą Berger)
• Here is Where We Meet
• Hold Everything Dear
• From A to X (2008)

Przypisy