Kaczyce (województwo śląskie)

Kaczyce
wieś

Zabytkowy drewniany kościół w Kaczycach
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Gmina

Zebrzydowice

Sołectwo

Kaczyce

Wysokość

323 m n.p.m.

Liczba ludności (2008)

3056

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

43-417[1]

Tablice rejestracyjne

SCI

SIMC

0990304

Położenie na mapie gminy Zebrzydowice
Mapa konturowa gminy Zebrzydowice, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kaczyce”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kaczyce”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Kaczyce”
Ziemia49°50′03,50″N 18°35′30,30″E/49,834306 18,591750
Strona internetowa

Kaczyce (cz. Kačice, niem. Katschitz) – wieś sołecka w gminie Zebrzydowice, w powiecie cieszyńskim w województwie śląskim. Położona na Wysoczyźnie Kończyckiej, w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 927 ha[2], a liczba ludności 3056, co daje gęstość zaludnienia równą 329,7 os./km².

Podział administracyjny

  • Kaczyce Dolne (identyfikator SIMC: 0225331) – część północna, zwana również "Podświnioszowem"[3]
  • Kaczyce Górne (0225348) – część centralna, położona najwyżej (302,7 m n.p.m.)[3]
  • Otrębów (0225437; niem. Ottrembau) – część południowo-zachodnia, jako osada wzmiankowana w 1445 roku[4] ze sformułowaniu z Otrembkowa[5];

Historia

Założona w XIV wieku prawdopodobnie przez ród Kaczów (Kaczyce to nazwa patronimiczna), przedstawiciel którego wystąpił w dokumencie z 1297 jako comite Wlodzimiro dicto Kacza[5]. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1332 roku[6] jako Kaczyce(?), a w latach następnych jako Katschitz (1413), Kaczycz (1416), Kaczicze (1447), z kolei w 1723 odnotowano podział na Kaczyce Górne i Dolne (Nieder/Ober Katschütz)[5]. Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach piastowskiego Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

W 1688 miejscowość przynależała do parafii św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich. W następnych latach tamtejsi proboszczowie z dość dużym powodzeniem zrekatolicyzowali miejscowość po okresie reformacyjnym, gdy większość mieszkańców regionu zmieniła wyznanie na luteranizm[7].

Po Kaczach w XVIII wieku właścicielami szlacheckimi została rodzina Spensów z Boodenu. W 1796 właścicielem Kaczyc i Otrębowa został w spadku po ojcu Emanuel Traugott baron Spens z Booden, który w następnym roku sprzedał Otrębów Komorze Cieszyńskiej[8]. Sam Pogwizdów stał się później własnością Beechsów, a od połowy XIX wieku do 1945 do Larischów[3].

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 152 budynkach w Kaczycach (57 w Dolnych, 55 w Górnych, 40 w Otrębowie) na obszarze 923 hektarów mieszkało 1057 osób (382 w Dolnych, 380 w Górnych, 295 w Otrębowie), co dawało gęstość zaludnienia równą 114,5 os./km². z tego 1050 (99,3%) mieszkańców było katolikami, 7 (0,7%) ewangelikami (wszyscy w Otrębowie), 1041 (98,5%) było polsko-, 8 (0,8%) niemiecko- (5 w Otrębowie, 3 w Kaczycach Górnych) a 7 (0,7%) czeskojęzycznymi (4 w Górnych, 3 w Dolnych)[9]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 156 a mieszkańców do 1170 (340 w Otrębowie na obszarze 242 hektarów, gęstość zaludnienia: 140,5 os./km²; 423 w Kaczycach Dolnych na obszarze 290 hektarów, gęstość zaludnienia: 145,9 os./km²; 407 w Kaczycach Górnych na obszarze 388 hektarów, gęstość zaludnienia: 104,9 os./km²), z czego 1165 (99,6%) było katolikami, 5 (0,4%) ewangelikami, 1166 (99,7%) polsko- a 4 (0,3%) niemieckojęzycznymi[10].

W lipcu 1920 roku miejscowość decyzją Rady Ambasadorów znalazła się w granicach Polski. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Kaczyce”[11].

W okresie międzywojennym w miejscowości istniało regionalne gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Cieszynie propagujące sport oraz gimnastykę[12].

Ważnym wydarzeniem dla miejscowości było powstanie w Otrębowie Kopalni Węgla Kamiennego Morcinek w latach 70. XX wieku, a zlikwidowanej w roku 2000.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.

Urodzeni w Kaczycach

Zabytek

We wsi znajduje się jeden obiekt zabytkowy[13] - drewniany kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z 1620 roku, przeniesiony z ruptawskiej parafii w latach 1971–72, obecnie kościół parafialny miejscowej parafii erygowanej w 1976. Kościół ten znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.

Turystyka

Przez miejscowość przechodzą trasy rowerowe:

Komunikacja

Przez Kaczyce kursują autobusy prywatnego przewoźnika LINEA TRANS w relacji Cieszyn – Jastrzębie-Zdrój[14]. Do wsi kursuje również linia 32 ZGK w Cieszynie. Niegdyś kursowały tu także autobusy PKS Cieszyn[15].

Przez Kaczyce przebiega linia kolejowa 90 ZebrzydowiceCieszyn. Znajduje się tu stacja kolejowa.

Byłe przejścia graniczne

Zachodnia granica miejscowości jest jednocześnie granicą Polski z Czechami. Przed przystąpieniem Polski do strefy Schengen 21 grudnia 2007 roku, funkcjonowały tu przejścia graniczne do Czech Kaczyce Dolne-Karviná Ráj I oraz Kaczyce Górne – Karwina Raj II.

Sport i rekreacja

Na terenie Kaczyc działał klub piłkarski Morcinek Kaczyce, który występował do niedawna w skoczowskiej klasie B. Znajduje się tu również boisko ze sztuczną murawą oraz nowy plac zabaw z boiskiem do siatkówki plażowej.

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 417 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. Gmina Zebrzydowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Zebrzydowice. [w:] www.zebrzydowice.bip.info.pl [on-line]. 2004, 2004. [dostęp 2010-12-07].
  3. a b c Historia wsi Kaczyce. [dostęp 2011-12-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)].
  4. I. Panic, 2010, s. 307
  5. a b c Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 83, 84, 133. ISBN 82-00-00622-2.
  6. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 303. ISBN 978-83-926929-3-5.
  7. Józef Londzin: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim. Cieszyn: Dziedzictwo błog. Jana Sarkandra, 1932, s. 171–177. OCLC 297540848.
  8. Karel Müller: Erbovní galerie těšínské šlechty. Galeria herbów szlachty cieszyńskiej. Český Těšín: Regio, 2009, s. 74. ISBN 978-80-904230-1-5. (cz. • pol.).
  9. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
  10. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
  11. Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 26. ISBN 83-87424-77-3.
  12. Jerzy Szczurek 1931 ↓.
  13. https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/SLS-rej.pdf
  14. LINEA TRANS Sp. z o.o. – Cieszyn – Jastrzebie przez Kaczyce. [dostęp 2013-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-24)].
  15. PKS w Cieszynie Sp. z o.o.. [dostęp 2011-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-24)].

Bibliografia

  • Jerzy Szczurek: Jednodniówka z okazji 40 lecia "Sokoła" w Cieszynie. Cieszyn: TG „Sokół” w Cieszynie, 1931.
  • Wypisy z dziejów Zebrzydowic, Kaczyc, Kończyc Małych i Marklowic Górnych. 1305-2005. Helena i Ludwik Bartoszek. Zebrzydowice: Gminny Ośrodek Kultury w Zebrzydowicach, 2005. ISBN 83-908896-3-3.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Szlak rowerowy czerwony.svg
Czerwony szlak rowerowy
Szlak rowerowy niebieski.svg
Niebieski szlak rowerowy
Szlak rowerowy żółty.svg
Żółty szlak rowerowy
Cieszyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Cieszyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 49.95 N
  • S: 49.50 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.03 E