Kampinoski Park Narodowy

Kampinoski Park Narodowy

park narodowy
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Siedziba	ul. Tetmajera 38, 05-080 Izabelin
Mezoregion	Kotlina Warszawska
Data utworzenia	16 stycznia 1959
Akt prawny	Dz.U. z 1959 r. nr 17, poz. 91
Powierzchnia	385,4433 km²
Powierzchnia otuliny	377,56 km²
Ochrona	ścisła 4636 ha czynna 27 775 ha krajobrazowa 6133 ha[1]
Odwiedzający	1 milion rocznie[2]
Położenie na mapie powiatu warszawskiego zachodniego Kampinoski Park Narodowy
Położenie na mapie Polski Kampinoski Park Narodowy
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kampinoski Park Narodowy
52°19′N 20°34′E/52,316667 20,566667
Strona internetowa

Kampinoski Park Narodowy – polski park narodowy utworzony w 1959 roku w województwie warszawskim^[3] (obecnie województwo mazowieckie).

21 stycznia 2000 KPN został wpisany na światową listę rezerwatów biosfery UNESCO.

Obejmuje tereny Puszczy Kampinoskiej w pradolinie Wisły, w zachodniej części Kotliny Warszawskiej. W puszczy, która jest pozostałością po Puszczy Mazowieckiej, zaczęto karczowanie polan, uprawę ziemi i budowę osad w XVII w. Osady rozrastały się w miarę powiększania areału rolnego. W XX wieku sytuacja uległa zmianie. Od końca lat 70. ziemia jest wykupowana przez KPN i stopniowo zalesiana, a osadnictwo ograniczane. Na odtworzenie boru potrzeba 150 lat, by powstał najbardziej cenny drzewostan grądowy – 350 do 400 lat. Powierzchnia parku wynosi 38 544,33 ha, z czego 72,40 ha przypada na Ośrodek Hodowli Żubrów w Smardzewicach w województwie łódzkim^[4]. Powierzchnia otuliny – 37 756 ha^[4].

Wydmy powstałe w pradolinie Wisły i obszary bagienne są najbardziej charakterystycznymi elementami tutejszego krajobrazu. Wydmy Parku uważane są za najlepiej zachowany kompleks wydm śródlądowych w skali Europy. Tak kontrastowe środowiska sprzyjają różnorodności świata roślin i zwierząt. Bagna porośnięte są roślinnością łąkową, turzycami, zaroślami i lasami bagiennymi, do których należą występujące w Parku lasy olsowe i łęgowe. Najczęściej spotykanym w Puszczy Kampinoskiej zespołem leśnym jest kontynentalny bór sosnowy świeży. Z dębów stanowiących tu ważną domieszkę – około 10% – występują trzy gatunki, dwa rodzime: dąb szypułkowy i dąb bezszypułkowy oraz pochodzący z Ameryki dąb czerwony.

Kampinoski Park Narodowy

Kampinoski Park Narodowy – okolice Palmir

Kampinoski Park Narodowy – okolice Palmir

(c) Dixi, CC-BY-SA-3.0

Kampinoski Park Narodowy w wiosennej szacie

Park i dolina nieuregulowanej Wisły ze starorzeczami, piaszczystymi łachami, wyspami i zaroślami stanowią ważne miejsce bytowania wielu zwierząt. Wśród nich znajdują się gatunki przywrócone naturze: łoś – będący symbolem parku, bóbr oraz ryś.

Tereny Parku mają bogatą historię, związaną z walkami o niepodległość. Miały tu miejsce walki powstańcze w 1794 i 1863, walki armii Poznań we wrześniu 1939, a także walki w 1944. Znajdują się tu: mogiły powstańców z 1863, cmentarz partyzantów, jak również cmentarz w Palmirach, na którym spoczywają Polacy rozstrzelani przez Niemców w latach 1939–1944.

Na terenie parku dozwolona jest turystyka piesza, rowerowa i konna. Służą jej znakowane szlaki turystyczne o długości około 360 km oraz Kampinoski Szlak Rowerowy o długości 144,5 km. W okresie wiosenno-letnim bardzo atrakcyjnym środkiem dojazdu na północno-zachodni skraj parku, do Wilczy Tułowskich, jest zabytkowa Sochaczewska Kolej Muzealna.

Obszar parku został uznany przez Parlament Europejski za ostoję ptaków o randze europejskiej. W 2000 KPN wraz z otuliną został wpisany na listę rezerwatów biosfery jako Rezerwat Biosfery „Puszcza Kampinoska”. Strefę centralną rezerwatu tworzą obszary ochrony ścisłej parku, strefę buforową obszary ochrony częściowej i krajobrazowej, zaś strefą przejściową jest otulina. Strefami ochrony ścisłej uznano 22 obszary o łącznej powierzchni 4636 ha (ok. 12 % powierzchni Parku)^[5].

Łoś w KPN

Żurawie koło OOŚ „Żurawiowe”

Kanał Zaborowski

Historia

W latach trzydziestych utworzono w Puszczy Kampinoskiej pierwsze rezerwaty (Granica, Sieraków, Zamczysko) za sprawą badań Romana (badania florystyczno-fitosocjologiczne) i Jadwigi (badania geomorfologiczno-geologiczne) Kobendzów^[6].

Park został powołany rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1959 roku^[3][6]. Został założony na powierzchni 407 km²^[3]. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 25 września 1997 jego powierzchnia została zmieniona na 385,4433 km²^[7].

Położenie

Pierwotnie położony w powiatach nowodworskim, pruszkowskim i sochaczewskim w województwie warszawskim^[3]. Rozciąga się na północny zachód od Warszawy. Pokrywa się z terenami Puszczy Kampinoskiej^[8].

Środowisko abiotyczne

Na terenie parku występują wydmy (paraboliczne i wały wydmowe) i bagna^[6]. Grochalskie Piachy to największy obszar piaszczystych wydm w Polsce, który uważany jest za jedną z najlepiej zachowanych wydm śródlądowych w Europie. Wydmy porośnięte są borem sosnowym, a w części odsłoniętej niską roślinnością: turzyca wiosenna, goździk kartuzek, macierzanka piaskowa, torfowce, borówka bagienna^[9]. Wysokość wydm parabolicznych sięga 30 metrów.

Gleby i budowa geologiczna

Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego występują zwykle kwaśne i mało żyzne gleby wytworzone z piasków eolicznych: gleby rdzawe i bielicowe oraz gleby gruntowoglejowe. Można spotkać też: czarne ziemie, gleby gruntowoglejowe, mułowe, torfowe, murszowe i murszowate, a czasem mady rzeczne^[10].

Flora i fauna

Fauna

Ssaki:

• łoś (od 1951)
• bóbr (w kwietniu 1980 r. wypuszczonych zostało 7 osobników)^[11]
• ryś (od 1992)
• wilk^[12]
• wydra europejska
• kuna leśna
• lis
• jeż wschodni
• jenot azjatycki
• sarna
• jeleń
• dzik
• nietoperz
• borsuk europejski

Ptaki:

• sowa błotna
• bocian czarny
• bocian biały
• żuraw
• derkacz
• bąk zwyczajny
• bączek
• zimorodek zwyczajny
• wodniczka
• orlik krzykliwy
• błotniak
• rybitwy
• dzięcioły
• puchacz

Flora

Lasy zajmują 73,1%^[13] powierzchni Kampinoskiego Parku Narodowego. Dominującym siedliskiem roślinnym jest bór świeży^[6]. Z dotychczas zarejestrowanych na terenie Parku 1442 gatunków roślin naczyniowych wyginęło co najmniej 30 gatunków, z czego 14 to taksony chronione. 103 gatunki uznano za zagrożone. Związane one były głównie z siedliskami i zbiorowiskami wilgotnymi lub mokrymi^[13].

Niektóre gatunki flory KPN drzewa:

• dąb
• brzoza
• jesion
• olcha
• topola

relikty glacjalne:

• chamedafne północna
• zimoziół północny
• goździk piaskowy
• łyszczec baldachogronowy
• sasanka łąkowa
• wężymord stepowy
• owsica łąkowa
• wiśnia kwaśna

element subatlantycki:

• goździeniec okółkowy
• chroszcz nagołodygowy
• skalnica ziarnista
• wąkrota zwyczajna
• prosiennicznik nagi
• tomka oścista

gatunki subkontynentalne (oprócz ww. reliktów):

• leniec bezpodkwiatkowy
• krwawnik pannoński
• kocanki piaskowe

gatunki górskie:

• paproć górska
• paprotnik kolczysty
• nerecznica górska
• świerzbnica leśna
• pępawa miękka

gatunki borealne i borealno-górskie:

• widłak goździsty
• nerecznica grzebieniasta
• wierzba czarniawa
• pomocnik baldaszkowy

Formy ochrony przyrody

Park jest obszarem Natura 2000 („Puszcza Kampinoska” PLC140001) oraz Rezerwatem Biosfery^[6].

Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego znajdują się 22 obszary ochrony ścisłej (dawne rezerwaty ścisłe) o łącznej powierzchni 4636 ha, co stanowi 12% obszaru Parku^[14]. Należą do nich:^[15]

Bagna w kwietniu

• Biela
• Cyganka
• Czapliniec
• Czarna Woda
• Czerwińskie Góry (dwa osobne płaty)
• Debły
• Granica
• Kaliszki
• Kalisko
• Karpaty
• Krzywa Góra
• Nart
• Pożary
• Przyćmień
• Roztoka
• Rybitew
• Sieraków
• Wilków
• Zaborów Leśny
• Zamczysko
• Żurawiowe

Eksklawę Kampinoskiego Parku Narodowego stanowi objęty ochroną czynną rezerwat przyrody Ruska Kępa, który bezpośrednio graniczy z Wisłą^[15].

Szlaki turystyczne

Szlaki piesze

Szlaki turystyczne w Kampinoskim Parku Narodowym

• Szlaki główne:
  • Główny Szlak Puszczy Kampinoskiej (Dziekanów Leśny – Wiersze – Brochów) 55,8 km
  • Północny Szlak Leśny im. Teofila Lenartowicza (Śladów – Piaski Królewskie – Janówek) 39,6 km
  • Południowy Szlak Leśny (Dziekanów Leśny – Granica – Żelazowa Wola) 56,1 km
  • Południowy Szlak Krawędziowy (Kampinos – Granica – Leszno – Dąbrowa Leśna) 49,8 km
  • Północny Szlak Krawędziowy (Tułowice – Grochale Nowe – Modlin) 41,0 km
  • Szlak im. Powstańców Warszawskich (Leszno – Wiersze – Truskaw) 19,5 km
  • Szlak im. Aleksandra Janowskiego (Leoncin – Stara Dąbrowa – Leszno) 21 km
  • Szlak im. Zygmunta Padlewskiego (Kampinos – Granica – Nowe Polesie) 16,3 km
• Szlaki łącznikowe:
  • Szlak im. Stefana Żeromskiego (Wólka Węglowa – Uroczysko Na Miny) 7,3 km
  • Podwarszawski Szlak Pamięci (Laski – Wólka Węglowa) 11,7 km
  • Szlak Przechadzkowy (Izabelin – Wólka Węglowa) 7,3 km
  • Szlak im. Antoniego Trębickiego (Palmiry – Mogilny Mostek) 2,6 km
  • Szlak im. Kazimierza W. Wójcickiego (Truskaw – Palmiry) 11,5 km
  • Palmirski Szlak Łącznikowy (Cmentarz Palmiry – Truskaw) 3,5 km
  • Szlak Borowy (Nowiny – Krzywa Góra) 4 km
  • Brochowski Szlak Łącznikowy (Brochów – Borowa Góra) 8,3 km

Mapa KSzR

Szlaki rowerowe

• Szlak główny
  • Kampinoski Szlak Rowerowy (wokół KPN) 144,5 km
• Szlaki łącznikowe:
  • (z Niepokalanowa, Sochaczewa, Secymina, Modlina, Czosnowa, Dziekanowa i Starego Bemowa)
  • (z Powsina przez Powiśle).
  • (z Chomiczówki).

Ścieżki dydaktyczne

Na terenie Parku wyznaczono 10 ścieżek dydaktycznych^[16]. Są one oznaczone białym kwadratem z zieloną przekątną .

• „Do Karczmiska”
• „Do leśnego ogródka botanicznego”
• „Do lipkowskiej wody”
• „Do starego dębu”
• „Dolinką Roztoki”
• „Przez Wilczą Górę”
• „Skrajem Puszczy”
• „Wokół Bieli”
• „Wokół Opalenia”
• „Wokół Palmir”

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona KPN
• Wirtualny Kampinoski Park Narodowy – projekt finansowany przez UE. gridw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-01)].
• Serwis Puszcza Kampinoska
• Przewodnik po puszczy