Kapitulacja Warszawy (1939)
.jpg)
Kapitulacja Warszawy – podpisanie w dniu 28 września 1939 przez gen. Tadeusza Kutrzebę i gen. Johannesa Blaskowitza na terenie dawnej Fabryki Silników Lotniczych Skody przy obecnej al. Krakowskiej na Okęciu umowy o kapitulacji Warszawy.
Opis
Podczas posiedzenia Komitetu Obywatelskiego z udziałem przedstawicieli Dowództwa Obrony Warszawy, które odbyło się 26 września 1939 po południu, przeważyły głosy, że dalsza obrona, ze względu na ciężkie położenie ludności cywilnej i brak amunicji, jest bezcelowa[1].
27 września 1939 gen. Tadeusz Kutrzeba i płk. Aleksander Pragłowski udali się do siedziby dowództwa niemieckiej 8 Armii na Okęcie[1]. Zawarto rozejm, który miał trwać od godz. 14.00 tego dnia do 29 września do godz. 12.00[2]. Walki przerwano ok. 14.00[2]. Dalsze rozmowy były prowadzone następnego dnia rano w poszerzonym składzie, m.in. z udziałem prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego oraz przedstawicieli instytucji użyteczności publicznej; omawiane były kwestie przejęcia miasta przez administrację niemiecką[3].
Akt kapitulacji został podpisany o godzinie 13:00 w dniu 28 września 1939 przez gen. Tadeusza Kutrzebę w imieniu dowódcy Armii „Warszawa” i gen. Johannesa Blaskowitza, dowódcę 8 Armii, na terenie dawnej Fabryki Silników Lotniczych Polskich Zakładów Skody[3] (od 1935 zakład był częścią Państwowych Zakładów Lotniczych)[4]. Dokument składał się z sześciu artykułów dotyczących zobowiązań obu stron[5]. Po złożeniu broni i amunicji Wojsko Polskie powinno 29 września wieczorem rozpocząć wymarsz z miasta[5]. Ludność cywilna miała otrzymać żywność od Niemców (160 tys. porcji od 30 września)[5], a uciekinierzy prawo powrotu do domów[1]. Władze polskie zostały zobowiązane do ochrony budynków użyteczności publicznej, rozebrania barykad, ugaszenia pożarów, rozbrojenia ludności, uruchomienia administracji, urzędów i placówek handlowych, wprowadzenia zakazu działalności partii i organizacji politycznych oraz wskazania 12 zakładników w celu „zabezpieczenia przed aktami sabotażu“[5]. Jeszcze w trakcie negocjacji Stefan Starzyński wydał odezwę do mieszkańców miasta[6].
O warunkach kapitulacji poinformował gen. Juliusz Rómmel w swojej odezwie 29 września[6]. Tego samego dnia rozpoczął się wymarsz oddziałów polskich do niewoli[6]. Niemcy rozpoczęli wkraczanie do miasta 30 września[7][8].
Komitet Obywatelski przyjął wniosek uprawniający Stefana Starzyńskiego do wytypowania 12 zakładników[9]. Byli to: Władysław Baranowski, Czesław Klarner, Witold Staniszkis, Abraham Gepner, Ludwik Evert, Antoni Snopczyński, Franciszek Urbański, Zdzisław Lubomirski, Antoni Baryka, Henryk Hilchen, Artur Śliwiński i Szmul Zygielbojm[10][11]. Zostali oni zamknięci pod strażą niemiecką 5 października w ratuszu aby zagwarantować bezpieczeństwo Adolfowi Hitlerowi, który tego dnia przyleciał do Warszawy aby odebrać defiladę wojsk niemieckich w Al. Ujazdowskich[12].
Po kapitulacji Warszawy na początku października 1939 niemieckim Komendantem Miasta Warszawy został gen. Friedrich von Cochenhausen, zaś łącznikiem pomiędzy prezydentem Starzyńskim a generałem – Stanisław Lorentz[13][14].
Przypisy
- ↑ a b c Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w latach 1939–1945. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1984, s. 36. ISBN 83-01-04207-9.
- ↑ a b Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 26.
- ↑ a b Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 67. ISBN 978-83-240-1057-8.
- ↑ Wiktor Leszkowicz: Przemysł zbrojeniowy w Warszawie w latach 1918–1939 [w:] Wielkie zakłady przemysłowe Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978, s. 171.
- ↑ a b c d Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 15. ISBN 978-83-07-03239-9.
- ↑ a b c Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w latach 1939–1945. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1984, s. 37. ISBN 83-01-04207-9.
- ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w latach 1939–1945. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1984, s. 38. ISBN 83-01-04207-9.
- ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 17. ISBN 978-83-07-03239-9.
- ↑ Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 302–303.
- ↑ Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 303.
- ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 20. ISBN 978-83-07-03239-9.
- ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 20–21. ISBN 978-83-07-03239-9.
- ↑ Łącznicy polscy przy wojskach niemieckich. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 262, s. 1, 2 października 1939.
- ↑ Dowództwo niemieckie mianowało Komendanta Warszawy. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 263, s. 1, 3 października 1939.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Polski pułkownik (z lewej) i niemieccy oficerowie m.in. gen Gunther von Kluge (w środku) nad mapą.
(c) Bundesarchiv, Bild 146-1976-032-19 / CC-BY-SA 3.0
Warszawa z czasów okupacji: Kapitulacja Warszawy – o godzinie 13.15, w dniu 28 września 1939 w budynku fabryki Skody na Rakowcu gen. pl:Tadeusz Kutrzeba i gen. pl:Johannes Blaskowitz podpisali umowę o kapitulacji Warszawy.
Polish soldiers march out of the Warsaw garrison after it is taken by Germans on 28 September 1939.
General Tadeusz Kutrzeba , the Deputy CO of the Army 'Warsaw' (Armia 'Warszawa'), coming to negotiate the surrender of Warsaw
German troops entering Warsaw after surrender of city