Kazimierz Rusinek (polityk)

Kazimierz Rusinek
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1905
Kraków

Data i miejsce śmierci

5 maja 1984
Warszawa

Minister pracy i opieki społecznej
Okres

od 6 lutego 1947
do 21 listopada 1952

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Poprzednik

Adam Kuryłowicz

Następca

Stanisław Zawadzki

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej

Kazimierz Rusinek, właśc. Kazimierz Rusin (ur. 7 lutego 1905 w Krakowie, zm. 5 maja 1984 w Warszawie) – polski dziennikarz i polityk socjalistyczny. Poseł do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy, w latach 1947–1952 minister pracy i opieki społecznej, działacz ZBoWiD, członek Centralnej Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych w 1946 roku[1].

Życiorys

Syn Stanisława Rusina i Katarzyny z domu Konopackiej. Ojciec był członkiem Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, a następnie Polskiej Partii Socjalistycznej. Dziadek uczestniczył w powstaniu styczniowym. Jego bratem był Stanisław Wolicki, poseł PPS, aktor i reżyser. Od grudnia 1921 członek PPS. Był sekretarzem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS na Pomorzu (1928–1931) i w poznańskiem (1935–1939), od 1927 do 1935 członek Zarządu Głównego Centralnego Związku Robotników Przemysłu Chemicznego, sekretarz okręgu Poznań.

We wrześniu 1930 jeden z organizatorów poparcia Centrolewu, m.in. aresztowany w czasie wspólnego wiecu 14 września 1930 z Narodową Partią Robotniczą w Toruniu, gdzie doszło do starć z policją i masowych aresztowań. 14 września 1930 skazany za utworzenie oddziału Milicji PPS na 6 miesięcy więzienia w zawieszeniu na 3 lata. Następnie w Poznaniu zakładał pismo „Walka Ludu” i ponownie był aresztowany za podburzanie do strajku w zakładach PPG. W latach 1937–1939 członek Rady Naczelnej PPS. Od 1935 do 1939 wiceprzewodniczący Zarządu Głównego Związku Transportowców, Marynarzy i Robotników Portowych w Gdyni, od 1937 przewodniczący Komitetu Miejskiego PPS w Gdyni. Członek prezydium gdyńskiego oddziału Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Od lutego 1939 radny miasta Gdyni i przewodniczący frakcji radnych PPS.

We wrześniu 1939 organizator i dowódca ochotniczych Drużyn Robotniczych przy PPS pomagających przy budowie umocnień w Gdyni i okolicach. 7 września w uzgodnieniu z pułkownikiem Stanisławem Dąbkiem, dowódcą Lądowej Obrony Wybrzeża, przystąpił do formowania Ochotniczego Batalionu Kosynierów. Jako podporucznik rezerwy pełnił prawdopodobnie funkcję w sztabie podpułkownika Stanisława Wężyka. Według Donalda Steyera pełnił on funkcję II adiutanta ppłk Wężyka, a zarazem dowódcy ochotniczych oddziałów robotniczych[2]. Jako żołnierz brał udział w dniach 18–19 września w obronie Koszar Marynarki Wojennej na Oksywiu. Po wojnie przypisywał sobie dowodzenie batalionem Gdyńskich Kosynierów i był głównym autorem tekstów i wspomnień, w których gloryfikował własną postawę pomijając m.in. rolę ppłk. Wężyka[3].

Po kapitulacji Kępy Oksywskiej, od września 1939 do lipca 1940 był więźniem obozu jenieckiego – oflagu II-A Prenzlau, a następnie od lipca 1940 w więzieniu gestapo w Gdańsku, zaś od marca 1941 w obozach koncentracyjnych w Stutthofie oraz od listopada 1941 w Mauthausen. Po wojnie pojawiły się oskarżenia, że pełnił funkcję kapo w Stutthofie i w związku z tym uczestniczył w biciu innych więźniów[4][5]. Informacja o byciu przez niego więźniem funkcyjnym w tym obozie najprawdopodobniej stanowiła element późniejszej rozgrywki Polskiej Partii Robotniczej z działaczami „lubelskiej” PPS[6].

Wraz z Józefem Cyrankiewiczem uczestniczył w konspiracyjnym ruchu oporu w obozach koncentracyjnych. Uwolniony 5 maja 1945 przez armię amerykańską. Po uwolnieniu już jako członek Komitetu obozowego w Mauthausen w niezbyt jasnych okolicznościach pobił innego więźnia – Szymona Wiesenthala[7][8]. Incydent ten stał się przyczyną późniejszego sporu pomiędzy Wiesenthalem a Rusinkiem jako liderem organizacji kombatanckich, a tym samym ostrego sporu pomiędzy organizacjami ścigającymi zbrodniarzy hitlerowskich a Związkiem Bojowników o Wolność i Demokrację. Po powrocie do kraju wraz z Józefem Cyrankiewiczem spotkali się z działającym w konspiracji Zygmuntem Zarembą[9]. Jednak wraz z Cyrankiewiczem postanowili przystąpić do „lubelskiej” PPS.

Od czerwca 1945 był członkiem Rady Naczelnej „lubelskiej” PPS. Od 1 lipca 1945 członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS, od sierpnia 1946 wiceprzewodniczącym CKW. Od grudnia 1947 do września 1948 pełnił funkcję przewodniczącego CKW PPS, pozostawał członkiem CKW do grudnia 1948 i połączenia z PPR. Wszedł do Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jednak w wyborach do Komitetu Centralnego PZPR, przy jednolitej liście przeznaczonych do wybrania, Rusinek uzyskał zaledwie 1180 głosów na 1508 głosujących[10]. W 1945 pełnił również funkcję sekretarza generalnego Komisji Centralnej Związków Zawodowych. W latach 1947–1952 był ministrem pracy i opieki społecznej. Do 1954 był członkiem KC PZPR, z tym że w lutym 1951 Bolesław Bierut wprost mu zakazał uczestnictwa w posiedzeniach KC[11]. Pełnił mandat poselski do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy.

W 1953 został dyrektorem Państwowych Wydawnictw Szkolenia Zawodowego w Warszawie.

Grób Kazimierza Rusinka w Warszawie

Powrócił do polityki po 1956. W 1958 był kierownikiem resortu kultury i sztuki, a od 1958 do 1971 wiceministrem kultury i sztuki. W latach 1964–1971 pełnił funkcję zastępcy członka KC PZPR. W 1971 przeszedł na emeryturę. Od roku 1956 do 1972 był sekretarzem generalnym, a od 1972 wiceprezesem Zarządu Głównego ZBoWiD[12]. W 1968 wraz z Mieczysławem Moczarem uczestniczył w kampanii przeciw tzw. „encyklopedystom”, czyli redaktorom Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWM, którzy – jak twierdzili Moczar i Rusinek – nie nazbyt polsko naświetlili kwestię okupacji hitlerowskiej. W czerwcu 1968 roku wszedł w skład Komitetu Przygotowawczego obchodów 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika[13].

Od 1946 honorowy obywatel Gdyni. 22 września 2004 Rada Miasta Gdyni uchwałą nr XXIII/534/04[14] pozbawiła Kazimierza Rusinka oraz Konstantego Rokossowskiego, Amazaspa Babadżaniana i Nikołaja Szablikowa honorowego obywatelstwa Gdyni.

Odznaczony decyzją Prezydium KRN 14 czerwca 1946 Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za „wybitną działalność polityczno-społeczną w okresie okupacji na terenie Kraju i w Obozach koncentracyjnych”[15] i 2 lipca 1946 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za „wybitną działalność polityczno-społeczną w okresie okupacji na terenie kraju i w obozach koncentracyjnych”[16]. Uchwałą KRN z 19 lipca 1946 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za wybitne zasługi w dziele organizacji Związków Zawodowych i działalność związkową na terenie kraju[17]. W 1955 otrzymał Medal 10-lecia Polski Ludowej[18].

Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A32-tuje-7)[19].

Przypisy

  1. ↑ Wolna Polska, nr 13 (149) Moskwa 8 kwietnia 1946 roku, s. 1.
  2. ↑ Donald Steyer, Problemy robotników Gdyni 1926–1939, Gdańsk 1959, s. 144
  3. ↑ Fakty i mity o Gdyńskich Kosynierach
  4. ↑ Barbara Szczepuła, Dygnitarz, „Dziennik Bałtycki” nr 41 z 19 lutego 1993
  5. ↑ Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki. s. 123. Cytat: Kazimierz Rusinek, sekretarz generalny ZZZ, a po „wyborach” – minister pracy i opieki społecznej, którego „Tadeusz” znał ze Stutthofu, gdzie Rusinek był kapo.
  6. ↑ Potwierdza to w swoich wspomnieniach Zygmunt Augustyński, redaktor naczelny „Gazety Ludowej” który wspominał: Znacznie później dowiedziałem się, że to właśnie bezpieka, działając na rozkaz rosyjskiego NKWD, organizowała nagonkę przeciw Rusinkowi i czyniła wysiłki, ażeby go zhańbić i zniszczyć. Niemałe też było moje zadowolenie, że kierowana przeze mnie gazeta nie stała się narzędziem komunistycznej intrygi przeciwko działaczowi socjalistycznemu. Natomiast w maju wydrukowałem w „Gazecie Ludowej” notatkę pod tytułem Honor pana Kazimierza Rusinka – Uchwała CKW PPS. Otóż CKW PPS w specjalnej uchwale uznał wieści o Kazimierzu Rusinku „za plugawą kampanię oszczerczą, szarpiącą jego cześć osobistą i honor partii, której jest członkiem” cyt; Dziennikarstwo i polityka. Zygmunt Augustyński. Wspomnienia redaktora naczelnego „Gazety Ludowej”, Kraków 2009, s. 142
  7. ↑ Grzegorz Górny, Winę trzeba spłacać „Gazeta Wyborcza” nr 459, z 15 grudnia 1990, str. 10
  8. ↑ Nim wymrą świadkowie. Rozmowa Haliny Świerkosz-Iwanowskiej z Szymonem Wiesenthalem, „Polityka”, nr 7(2180) z 1999
  9. ↑ Zygmunt Zaremba, Wojna i konspiracja, Londyn 1957, s. 332
  10. ↑ Andrzej Paczkowski, Zjednoczona i oczyszczona, „Gazeta Wyborcza” nr 295 z 18 grudnia 1993, str. 16
  11. ↑ Stanisław Konarski, Kazimierz Rusinek, Polski Słownik Biograficzny zeszyt 136 z 1991, s. 138
  12. ↑ Trybuna Robotnicza, nr 108 (8784), 8 maja 1972, str.2
  13. ↑ "Urania", miesięcznik Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, nr 3, marzec 1969, str. 85
  14. ↑ Uchwała Rady Miasta Gdyni z 22 września 2004
  15. ↑ M.P. z 1946 r. nr 145, poz. 277.
  16. ↑ M.P. z 1947 r. nr 79, poz. 531.
  17. ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 194.
  18. ↑ M.P. z 1955 r. nr 104, poz. 1411
  19. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze

Bibliografia

  • Stanisław Konarski, Kazimierz Rusinek, Polski Słownik Biograficzny zeszyt 136 z 1991
  • Encyklopedia Gdyni, Gdynia 2006;
  • Kazimierz Rusinek, Kilka wspomnień o pomorskiej organizacji PPS, w: PPS. Wspomnienia z lat 1918–1939, Warszawa 1987 Tm 2 ISBN 83-05-11291-8 s.897-905.
  • Kazimierz Rusinek, Gdynia-Prenzlau-Mauthausen, w: Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939-1945. Księga wspomnień. Tom 2, Warszawa 1995 ISBN 83-85618-15-5
  • Informacje w BIP IPN
  • Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
  • Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa: PWN, 1991, s. 419, ISBN 83-01-10386-8, OCLC 69290887.
Pierwszy rząd Józefa Cyrankiewicza (1947–1952)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu
Cyrankiewicz.jpg
  • kursywa – ministrowie, odwołani przed końcem istnienia rządu

Media użyte na tej stronie

Cyrankiewicz.jpg
Józef Cyrankiewicz, Prime Minister of Poland (People's Republic of Poland) 1947-1970
Kazimierz Rusinek grave.JPG
Autor: Wujektsal, Licencja: CC BY-SA 3.0
grave of Kazimierz Rusinek in Warsaw
Rusinek.jpg
Kazimierz Rusinek działacz PPS, żołnierz oddziału Kosynierów Gdyńskich