Komenda Rejonu Uzupełnień Grodno

Komenda Rejonu Uzupełnień Grodno
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Grodno
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU Grodno[1]

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
obrona Grodna
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Grodno

Podległość

DOK III

Skład

PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień DOK III

Komenda Rejonu Uzupełnień Grodno (KRU Grodno) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].

Historia komendy

Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Grodno. W tym czasie komenda w dalszym ciągu pozostawała na obszarze podporządkowanym Dowództwu 2 Armii[3].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[4], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[5]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[6][7]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[8].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[6]. W skład PKU Grodno wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[6]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[9][10][11].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[12].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Grodno normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[13]

Z dniem 1 października 1927 roku w skład PKU Grodno został włączony powiat sokólski po zlikwidowanej PKU Augustów w Sokółce, a wyłączony powiat wołkowyski dla nowo powstałej PKU Wołkowysk[14].

W marcu 1930 roku PKU Grodno była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie i administrowała powiatami: grodzieńskim i sokólskim[15]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ I[13].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[16].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Grodno została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Grodno przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[17], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[18]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Grodno normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[19].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr III, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: grodzieński i sokólski[2].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Grodno, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci
  • ppłk Kazimierz Korn (1920[20] –)
  • mjr / ppłk piech. Michał Niedźwiedzki (1923[21][22] – I 1928 → dyspozycja dowódcy OK III[23])
  • ppłk piech. Juliusz Siwak (IV[24] – 31 XII 1928 → stan spoczynku[25])
  • ppłk piech. Edmund Effert (III 1929[26] – VIII 1931 → komendant PKU Bydgoszcz Powiat[27])
  • mjr piech. Benedykt Serafin (VIII 1931[28] → IX 1939[29] → dowódca baonu wartowniczego nr 31)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[30][22]
  • I referent
    • kpt. san. Marian Stanisław Nowicki (1923 – II 1924[31] → PKU Augustów w Sokółce)
    • kpt. piech. Budzimił Żebrowski (II[31] – 1 VI 1924[32] → 41 pp)
    • mjr kanc. Władysław Łobanowski (1924 – III 1925[33] → kierownik Kancelarii Sztabu DOK III)
    • mjr piech. Jan I Kijowski (VII 1925[34] – II 1926 → kierownik I referatu)
  • II referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Władysław Wach (1923 – II 1926 → kierownik II referatu)
  • referent inwalidzki – por. piech. Antoni Małyszko (do I 1923[35] → III referent w Szefostwie Poborowym DOK III)
  • oficer instrukcyjny – por. piech. Maksymilian Antoni Kędzierski (1923 – 1924)
  • oficer ewidencyjny na powiat grodzieński – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Stanisław Palkij-Grechowicz[a] (1923 – był w 1924 → DOK III)
  • oficer ewidencyjny na powiat wołkowyski – por. piech. Stanisław Zabierzowski (22 IX 1923[38] – III 1925[39] → 62 pp)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[40][41][42]
  • kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
    • mjr piech. Jan I Kijowski (II 1926 – II 1927 → komendant PKU Starogard[43])
    • kpt. kanc. Stanisław II Jastrzębski[b] (VI 1927[50] – 15 IX 1932[51] → praktyka u płatnika 29 pal)
    • kpt. piech. Władysław Supko (1932[52] – VI 1938 → kierownik I referatu KRU)
  • kierownik II referatu poborowego
  • referent – por. kanc. Jan Piętkiewicz (od II 1926)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[29][d]
  • kierownik I referatu ewidencji – mjr adm. (piech.) Władysław Supko
  • kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (piech.) Feliks Merka
Major Supko i kapitan Merka byli więźniami Obozu NKWD w Griazowcu. Major Supko po uwolnieniu został kierownikiem Komisji Poborowej nr 3 w obozie griazowieckim[61]. Do 14 sierpnia 1946 roku był zastępcą komendanta Komendy Uzupełnień Nr 4, a następnie został przeniesiony do Komendy Uzupełnień Nr 3.

Uwagi

  1. ↑ Stanisław Palkij-Grechowicz (ur. 9 maja 1897 w Dobrej, zm. 17 grudnia 1926 w Grodnie[36]) był żołnierzem 1. Kompanii Kadrowej. 17 marca 1938 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości[37].
  2. ↑ Kpt. int. Stanisław II Jastrzębski (ur. 1 września 1895 w Trembowli) był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) i dwukrotnie Srebrnym Krzyżem Zasługi[44] (po raz drugi w 1938 roku[45]). W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 3 pułku piechoty Legionów Polskich. 3 maja 1926 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 3,5 lokatą w korpusie oficerów administracji (dział kancelaryjny)[46]. W czerwcu 1927 roku został przeniesiony z DOK III do PKU Grodno na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw i zastępcy komendanta. Z dniem 15 września 1932 roku został skierowany na czteromiesięczną praktykę u płatnika 29 pal w Grodnie. Po zakończeniu praktyki przeniesiony został do Składnicy Materiałów Intendenckich Grodno[47], a z dniem 15 sierpnia 1933 roku przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[48]. W czerwcu 1934 roku został przeniesiony do Składnicy Materiału Intendenckiego Białystok na stanowisko zarządcy[49]. W 1939 roku w dalszym ciągu pełnił służbę w Składnicy Materiału Intendenckiego nr 13 w Białymstoku na stanowisku zarządcy.
  3. ↑ Mjr adm. (piech.) Leopold Julian Niżyński (ur. 11 listopada 1892) był odznaczony Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)[56]. We wrześniu 1930 roku został przydzielony z 51 pp do PKU Grodno na stanowisko kierownika II referatu poborowego. W marcu 1939 roku pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie na stanowisku kierownika referatu personalnego i uzupełnień[57]. W styczniu 1945 roku został aresztowany przez NKWD i zaginął bez wieści. Jego dzieci: Andrzej i Krystyna były żołnierzami Armii Krajowej[58].
  4. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[60].

Przypisy

  1. ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 36.
  2. ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  3. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
  4. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  5. ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  6. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  7. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  8. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  10. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  11. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  13. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  14. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 28 z 14 października 1927 roku, poz. 350.
  15. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  16. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
  17. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  18. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  19. ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 24 stycznia 1920 roku, s. 13.
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1463.
  22. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1332.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928 roku, s. 21, 28, z dniem 31 lipca 1928 roku został przeniesiony w stan spoczynku.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 157.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 384.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 90.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 233.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 410, zatwierdzony na stanowisku komendanta PKU.
  29. ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 847.
  30. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1463, 1564, 1569.
  31. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 7 lutego 1924 roku, s. 48.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 29 kwietnia 1924 roku, s. 243.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 25 marca 1925 roku, s. 167.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 1 lipca 1925 roku, s. 353.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 20 stycznia 1923 roku, s. 51.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 68.
  37. ↑ M.P. z 1938 r. nr 64, poz. 72.
  38. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 65 z 3 października 1923 roku, s. 700.
  39. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 25 marca 1925 roku, s. 167, przydzielony do macierzystego 62 pp z równoczesnym odkomenderowaniem do 76 pp na czas postępowania superrewizyjnego.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 10.
  41. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 513.
  42. ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 17, 37, 41.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 18 lutego 1927 roku, s. 65.
  44. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 355, 513.
  45. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 56.
  46. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926 roku, s. 123.
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 88.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 178.
  49. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 171.
  50. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 25 czerwca 1927 roku, s. 188.
  51. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
  52. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
  53. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 167.
  54. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 159.
  55. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 387.
  56. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 47, 513.
  57. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 514.
  58. ↑ Powstańcze biogramy ↓.
  59. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 12.
  60. ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. VI.
  61. ↑ Jaczyński 2012 ↓, s. 51.

Bibliografia

Służba uzupełnień Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Wydziały Mobilizacji i Uzupełnień
Komendy rejonów uzupełnień
Powiatowe komendy uzupełnień

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
KRU DOK III.jpg
Komendy rejonów uzupełnień DOK III