Krzysztof Bednarski

Krzysztof Bednarski
Ilustracja
Krzysztof M. Bednarski z głowami Marksa
Data i miejsce urodzenia

25 lipca 1953
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

rzeźba, malarstwo

Ważne dzieła
Odznaczenia
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Strona internetowa

Krzysztof Michał Bednarski (KMB) (ur. 25 lipca 1953 w Krakowie) – polsko-włoski rzeźbiarz i grafik współczesny .

Thanatos polski – pamięci przyjaciół z Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego. Kuligów nad Bugiem, zima 1984.

Życiorys

Jeden z trzech synów Ireny i Jerzego Bednarskiego. Rodzice pochodzili ze Lwowa, mieszkali tam w domu na ulicy Kulparkowskiej. Ukończył XIV Liceum Ogólnokształcące im.Klementa Gottwalda w Warszawie. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie (1973-1978) na wydziale rzeźby w pracowniach Jerzego Jarnuszkiewicza i Oskara Hansena. Pracę dyplomową Portret Totalny Karola Marksa obronił 5 lipca 1978 roku[2]. Był związany z teatrem Jerzego Grotowskiego[3][4], dla którego w latach 1976–1981 projektował plakaty. W tym czasie urodził się jego syn. Od 1976 roku pracował okazjonalnie w kamieniołomach w Borowie[5], pisał "siedziałem jednak w kamieniołomach, żeby zrobić kilka rzeźb, bo chciałem się sprawdzić jako rzeźbiarz, czego nie mogłem zrobić na akademii." Od 1986 roku mieszka w Rzymie. W roku akademickim 1996/97 oraz 2014-2017 prowadził pracownię gościnną w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 2014 roku obronił doktorat na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych[6] za pracę W stronę rzeźby, czyli historia jednego dzieła bez końca. W swoich pracach odnosił się do propagandy komunistycznej (Portret totalny Karola Marksa, 1978, własność Muzeum Niepodległości w Warszawie, Portret zbiorowy, 1980, kolekcja w Muzeum Narodowym w Warszawie), oraz sytuacji społeczno-politycznej Polski w stanie wojennym (Victoria-Victoria, 1983, kolekcja w Muzeum Narodowym w Krakowie). Jednym z powracających motywów w jego pracy jest Moby-Dick (instalacja rzeźbiarska Moby-Dick z 1987 jest obecnie w kolekcji ms2 – Muzeum Sztuki w Łodzi)[1]. Grał w filmach Noc poślubna w biały dzień (1982), Schodami w górę, schodami w dół (1988) oraz My Italy (2017). Jego pierwszą żoną była Barbara Kiszakiewicz drugą żoną jest Marina Fabbri[7]. Ma dwóch synów: Jakuba z małżeństwa z Barbarą Kiszakiewicz i Federico z małżeństwa z Mariną Fabbri.

Krzysztof M. Bednarski. Plakat filmowy: Kartka z podróży, 1983

Plakaty filmowe

Od 1976 projektował plakaty dla przedsięwzięć parateatralnych Instytutu imienia Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, a od początku lat 80. także plakaty filmowe i teatralne. Przykładem jest plakat do debiutu filmowego Waldemara DzikiegoKartka z podróży” z roku 1983, plakat do spektaklu w Teatrze Studio „Ja, Bruno Schulz” w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. Większość plakatów znajduje się w Muzeum Plakatu w Wilanowie. Od 1980 roku wystawiał plakaty na Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie.

Wystawy

Eksponował swoje dzieła na ponad stu wystawach indywidualnych, m.in.: Gravity (Tymoteuszowi Karpowiczowi), Galeria Awangarda, BWA, Wrocław (2016), Pamięci Ryszarda Cieślaka, Instytut J. Grotowskiego, Wrocław (2015), Pieśń z aluminium, Galeria Raster, Warszawa (2014), Widmo krąży, kurator: Achille Bonito Oliva, Narodowa Akademia Sztuk Ukrainy, Kijów (2013); Egzorcyzmy, BWA, Opole (2013); Moby Dick – Opera Aperta, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot (2013); Moby Dick – Rzeźba, Galeria aTAK, Warszawa (2012/2013); I coraz więcej bieli Galeria Foksal w Warszawie (2012); Prace z lat 1978-2008, Muzeum Narodowe we Wrocławiu; Thanatos polacco. Omaggio a Jerzy Grotowski, Museo Laboratorio d’Arte Contemporanea MLAC, Rzym (2009); Ku Górze – hommage à Jerzy Grotowski, Atlas Sztuki, Łódź (2009); Portret Totalny Karola Marksa (1977-2009), Muzeum Górnośląskie, Bytom; Moby Dick – Anima Mundi, Muzeum Narodowe w Szczecinie (2008); The Shadow Line / Brzeg cienia, Galeria Foksal Warszawa (2007), Karol Marks vs Moby Dick, Analiza formy i rozbiórka idei, 26 października 2018 – 24 marca 2019, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie[8], oraz na ponad pięciuset wystawach zbiorowych[9].

Kolekcje

Prace Krzysztofa M. Bednarskiego znajdują się w kolekcjach muzeów polskich, m.in. w: Muzeum Narodowe w Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie, MHŻP POLIN, MOCAK w Krakowie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu, Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Galeria Studio w Warszawie, Galeria Arsenał w Białymstoku, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, kolekcje Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Lublinie, Łodzi i Wrocławiu, kolekcja Galerii Foksal, w Warszawie, w Muzeum Plakatu w Wilanowie, PKO Banku Polskiego w Warszawie, Muzeum Historii Polski w Warszawie, oraz w kolekcjach zagranicznych, m.in.: MAAM w Rzymie, Fundacja Giorgio Franchetti w Rzymie, Fundacja Federico Fellini w Rimini, Fundacja Morra w Neapolu, Fundacja Orestiadi w Gibellinie na Sycylii, Fundacja Mario Schifano w Rzymie, Targetti Light Art Collection we Florencji, Międzynarodowa kolekcja sztuki w Certosa di Padulla, Włochy, Fundacja Leube, Salzburg-Gartenau, Muzeum Sztuki w Raumie, Finlandia, Art./Omi Foundation, New Jork, Kathryn & Marc LeBaron, Lincoln, US[9].

Najważniejsze prace

Karol Marks i KMB

Karol Marks

Portret Karola Marksa była pracą dyplomową Bednarskiego obronioną w 1978 roku na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Autor zebrał duży fotograficzny materiał dokumentacyjny i wykonał na jego podstawie głowę Marksa bez ramion i cokołu w wielu różnych wielkościach. Portret był odczytywany jako ironia, krytyka propagandy komunistycznej. Bednarski kontynuuje tworzenie Marksów w różnych wariantach przez całą swoją późniejszą karierę już jako projekt totalny dodając do głowy Marksa fragmenty i obiekty, które stanowią komentarz do wydarzeń społecznych lub życiowych.

Victoria-Victoria, 1983, marmur

Gesty

Maryla Sitkowska, wieloletni krytyk i archiwistka twórczości Bednarskiego opisała[10] gesty – pomniki, w których modelem jest lewa dłoń autora. Dłoń wykonuje specjalny gest. Najbardziej znanym gestem jest „Victoria-Victoria”, która powstała w 1983 roku w stanie wojennym (1981-1983) w Polsce podczas sympozjum rzeźbiarskiego w Digne-les-Bains we Francji. Rzeźba pokazuje gest zwycięstwa i wolności, ale z uciętymi palcami. Fotografia gestu Victoria-Victoria była sprzedawana jako cegiełka na rzecz kultury niezależnej i była odbierana w latach stanu wojennego w Polsce jako symbol ograniczenia wolności. Gest „Miejsce urodzenia (Urodzony w Polsce)”, obecnie w kolekcji Muzeum Historii Polski, zaciśnięta pięść w marmurze z żeliwnym klinem wbitym w środek dłoni, symbolizuje opór i cierpienie. Innymi rzeźbami-gestami były w tym czasie „Milczenie” i „Bilet w jedną stronę”.

Krzysztof M. Bednarski we wnętrzu Moby Dicka, Muzeum ASP, Warszawa 1987
Moby Dick, realizacja 10. Muzeum Sztuki – MS2. Lódź 2008, instalacja: kadłub jachtu pocięty na 16 części, liny stalowe, dźwięk

Moby-Dick

Bednarski pisze o cyklu prac Moby-Dick[6] Praca nad Moby Dickiem zmieniła kompletnie moje myślenie o rzeźbie i przestrzeni. Nastąpiło gwałtowne przewartościowanie mojego języka rzeźbiarskiego[..] Nagle poczułem „otwarcie wolnego”. Wiedziałem, że znalazłem fundament mojej rzeźby. W 1986 znalazł nad Wisłą kadłub dużej łodzi w śniegu, który skojarzył mu się z cielskiem białego wieloryba z powieści Hermana Melvilla. Kadłub został pocięty na szesnaście części, w akcie dekonstrukcji, i odtworzony na poddaszu pałacu przy Krakowskim Przedmieściu w akcie częściowej konstrukcji. Do 2014 roku Moby-Dick był prezentowany w ponad dziesięciu przestrzeniach muzealnych tworząc wg Bednarskiego zupełnie nowe stymulujące relacje między obiektem a danym miejscem. Autor pisze, że jego prace z cyklu Moby-Dick tworzą długi pasaż, który prowadził go przez sztukę i życie[6]. Ten cykl prac stanowił podstawę jego doktoratu na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w 2014 roku.

Portrety z cienia

W lecie 1980 w czasie sympozjum rzeźbiarskiego Zagłębia Miedziowego Granit (20 czerwca 1980 – 20 sierpnia 1980) roku Bednarski wyrzeźbił Krawężnik rzeźbę poświęconą Janowi Szelidze[11]; Szeliga był "mistrzem kamieniarki" w kamieniołomach w Borowie[5]. Rzeźba powstała w czasie pracy w kamieniołomach w Gniewkowie[12] i przedstawia schematyczny profil głowy człowieka rozciągnięty na całej długości kamienia. Profil ten uwidacznia się na krańcu krawężnika w postaci cienia padającego na ziemię. Pomnik jest obecnie w miejscowości Chocianów. Później ten pomysł projekcji cienia Bednarski zastosował w pomniku Federico Felliniego (Incontro con Federico Fellini) wykonanym w 1994 roku[7].

Dylan Thomas (Vision and Prayer)

W latach 1989-1992 opracował prace oparte na poezji Dylana Thomasa w szczególności poemacie Vision and Prayer (V&P, Wizja i modlitwa), który napisany jest w formie klepsydry. Bednarski stworzył szereg reliefowych tablic, prac na papierze i płótnie i rzeźb będących przekształceniem tego motywu[2].

Sfinks

Sinks jest rzeźbą z pudełek od zapałek. Autor budował go w początkach 1984 roku w okresie wielkiej zapaści gospodarczej Polski. Zbudowanie Sfinksa wymagało zdobycia około dziesięciu tysięcy pudełek od zapałek, co wymagało wtedy olbrzymiego wysiłku, bo był to towar reglamentowany. Sfinks był dedykowany wielkim budowniczym: od Faraonów do Stalina. Konstrukcja Sfinksa zajęła trzy miesiące a matka artysty w końcu powiedziała: Zostaw synku te gówniane zapałki, ja się boję o Ciebie. Rozmawiałam z twoimi braćmi, pożyczą pieniądze, kupisz marmur i wyrzeźbisz coś porządnego. Obecnie rzeźba znajduje się w Muzeum Rzeźby Polskiej w Orońsku[13].

Rzeźby nagrobne

Jest autorem rzeźb nagrobnych[14] m.in.: Konstantego Puzyny, Krzysztofa Kieślowskiego, Ryszarda Cieślaka (Cmentarz Osobowicki, Wrocław), Wojciecha Fangora (2017, Cmentarz Wojskowy na Powązkach), Krzysztofa Krauzego (2017, na cmentarzu w Kazimierzu Dolnym), oraz pomników Incontro con Federico Fellini (Rimini, 1994), Fryderyka Chopina La note bleue (Wiedeń, 2010), Stefana Kuryłowicza (Warszawa 2013), a także rzeźby Thanatos Polski,1984 (kolekcja Muzeum Narodowe we Wrocławiu), poświęconej pamięci przyjaciół z Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego. W wywiadzie w Odrze powiedział, że najlepszą ostatnią przysługą dla kogoś, kto był mu bliski jest zrobienie mu dobrego nagrobka[4].

Wyróżnienia

Kilkakrotnie wyróżniony stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, oraz w latach 1988/1989 stypendium Rządu Włoskiego. Laureat nagrody imienia Katarzyny Kobro w 2004 roku, nagrody kwartalnika EXIT – Nowa sztuka w Polsce (2005), oraz Złotej Sowy Polonii, Wiedeń (2012). W grudniu 2017 roku otrzymał Franco Cuomo International Award przyznawany przez włoski Senat. Odznaczony Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

Galeria

Linki zewnętrzne

  • Ku górze hommage to Grotowski w serwisie YouTube. Opis plakatów dla Jerzego Grotowskiego, rzeźby Thanatos Polski, oraz pracy „Vision and Prayer”. Atlas Gallery, Łódź 2009
  • Moby Dick @Mucsarnok Budapest w serwisie YouTube. Moby-Dick Krzysztofa Bednarskiego na wystawie Art From Poland 1945-1996, Budapeszt Mücsarnok Gallery, Muzeum Sztuk Pięknych 1997, kurator Anda Rottemberg i Jaromir Jedlinski. Film Józef Robakowski z 1997.
  • Koncert na Moby-Dicka w serwisie YouTube. Muzyka nagrana przez Krzysztofa Bednarskiego w aTAK Gallery 26 lutego 2013 w ostatnium dniu wystawy Moby Dick_Sculpture. Film Paweł Hepner.
  • Sfinks w serwisie YouTube. Krzysztof Bednarski opowiada o swojej rzeźbie. Wernisaż wystawy Orońsko – 17 kilometrów w linii prostej w Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej (MCSW) Elektrownia w Radomiu.
  • Moby-Dick Jądro ciemności w serwisie YouTube. Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. 2 lutego – 31 marca 2013. Galeria „Kaplica"
  • Mój Grotowski w serwisie YouTube. Krzysztof Bednarski w Instytucie imienia Jerzego Grotowskiego opowiada o teatrze Grotowskiego i swoich plakatach. 26 lipca 2014.

Przypisy

  1. a b c Waldemar Okoń, UbiSunt? Gdzie oni są. Pamięci Aktorów Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego, ArtMain Station by mia. Gazeta Dworcowa, Wrocław, 19 lipiec 2016. Dworzec Główny PKP we Wrocławiu, Wystawa 6 lipca – 31 lipca 2016 (miaartgallery.com)
  2. a b Maryla Sitkowska: Portret totalny Karola Marksa 1977-2009/ katalog wystawy. Bytom: Muzeum Górlnośląskie, 2009. ISBN 83-88880-81-0. [174 strony, eseje]
  3. Krzysztof Baraniewski. Krzysztof Bednarski : od pasażu przez sztukę do pasażu przez znaki / Waldemar Baraniewski. „Exit”. 2, s. 1908-1914, 1999. 
  4. a b Waldemar Baraniewski. W mojej bliskości wyczuwałem śmierć / Krzysztof Bednarski ; rozm. przepr. Waldemar Baraniewski. „Odra”. 48 (11), s. 77-81, listopad 2008. 
  5. a b Krzysztof Bednarski: Sól w nasze rany. W: Łukasz Gorczyca, Łukaszautor link = Ronduda: Szyja, Awangarda i alkohol. Warszawa: Fundacja raster, 2018. ISBN 978-83-9468-49-6-9. (pol.).
  6. a b c Krzysztof Bednarski: W stronę rzeźby, czyli historia jednego dzieła bez końca. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Wydział Rzeźby, 2014. [Praca doktorska Promotor Adam Myjak]
  7. a b Maryla Sitkowska: Krzysztof M. Bednarski – pasaż przez sztukę = Passage through art (rozdział Pomniki z cienia, ognia i papieru). Orońsko: Centrum Rzeźby Polskiej, 2009, seria: Monografie Rzeźbiarzy Polskich. ISBN 978-83-85901-75-4.
  8. Krzysztof M. Bednarski: Karol Marks vs Moby Dick. Analiza formy i rozbiórka idei. [dostęp 2018-10-02]. (pol.).
  9. a b Moby Dick Rzeźba. Galeria aTak, 30 listopada 2012. ISBN 978-83-61785-09-5. [124 strony, eseje]
  10. Maryla Sitkowska: Krzysztof M. Bednarski – pasaż przez sztukę = Passage through art (rozdział Pomniki). Orońsko: Centrum Rzeźby Polskiej, 2009, seria: Monografie Rzeźbiarzy Polskich. ISBN 978-83-85901-75-4.
  11. Szeliga był kamieniarzem, który całe życie przepracował w borowskich kamieniołomach granitu (patrz Krzysztof M. Bednarski, Portret z Cienia, Krawężnik – pamięci Jana Szeligi)
  12. Krzysztof M. Bednarski, Portret z Cienia, Krawężnik – pamięci Jana Szeligi
  13. Krzysztof Bednarski: Sfinks. W: Agnieszka Łukaszewska: Nie wolno? Bunt wobec stereotypów w postawach artystycznych. Harenda, Zakopane: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2016, s. 60-61. ISBN 978-83-65455-29-1.
  14. Małgorzata Piwowar. Artysta stawia nagrobki / Krzysztof M. Bednarski ; rozmawiała Małgorzata Piwowar. „Rzeczpospolita”, s. A13, 3 sierpnia 2017. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

FANGOR.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nagrobek Wojciecha Fangora na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. 2017
KMB Marks.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Karol Marks i KMB
Kieslowski Powazki.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Zuska (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Grób Krzysztofa Kieślowskiego autorstwa Krzysztofa M. Bednarskiego na warszawskich Starych Powązkach

Krzysztof Kieslowski's grave by Krzysztof M. Bednarski at the Warsaw Cemetery Stare Powązki (fot Zu)
B 065.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Krzysztof M. Bednarski we wnetrzu Moby Dicka, Muzeum ASP, 1987
Złote myśli Marksa.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Krzysztof M. Bednarski i złote myśli Karola Marksa
Visios and prayer Dylan Thomas.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
"Vision and Prayer" na podstawie poematy Dylana Thomasa. 1989. Frotaże z tablic V&P oraz dwa obiekty z brązu na wystawie indywidulanej Ku Górze, hommage à Jerzy Grotowski, Atlas Sztuki, Łódź 2009
1.Thanatos polski.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Thanatos polski - pamięci przyjaciół z Teatru Laboratorium. Kuligów nad Bugiem, zima 1984.
Moby Dick 10.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Moby Dick realization 10 - Muzeum Sztuki - MS2. Lodz 2008. Installation, ship hull cut into 16 parts, steel ropes, sound
15 Victoria.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Victoria-Victoria, 1983, marmur
Kartka z podrozy 1983 czb.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Krzysztof M. Bednarski. Plakat filmowy: Kartka z podróży, 1983
Tablica V&P - cykl oronski.jpg
Autor: Kmbednarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica V&P - cykl oroński 6+1, relief wklęsły, drewno opalane w stalowych ramach. 1989-1991