Książę Walii

Godło Księcia Walii

Książę Walii (ang. Prince of Wales; wal. Tywysog Cymru) – tytuł historycznie używany przez niezależnych książąt walijskich, a od XIV wieku przez następcę angielskiego, a później brytyjskiego tronu. Drugi syn otrzymuje tytuł księcia Yorku.

Od 9 września 2022 księciem Walii jest Wilhelm^[1], syn króla Karola III, który wcześniej nosił ten tytuł jako najstarszy syn królowej Elżbiety II. Młodszy brat monarchy, Andrzej jest księciem Yorku, zaś książę Edward, najmłodszy z rodzeństwa, Earlem Wesseksu.

Następca tronu brytyjskiego zwyczajowo otrzymuje również inne tytuły: książę Kornwalii i hrabia Chester, oraz jako następca tronu Szkocji: książę Rothesay, hrabia Carrick, baron Renfrew i lord Wysp.

Historia

Pierwszym księciem Walii został w 1218 r. Llywelyn ab Iorwerth, król Gwynedd, po zjednoczeniu walijskich księstw.

W 1301 r. nadał ten tytuł swemu synowi – późniejszemu Edwardowi II – król Anglii, Edward I, aby podkreślić ostateczne powiązanie podbitej Walii z koroną angielską. Według legendy, król obiecał wtedy podbitym Walijczykom, że ich władcą będzie książę urodzony w Walii, który nie mówi słowa po angielsku. Jego obietnica została entuzjastycznie przyjęta przez mieszkańców, a Edward I dotrzymał jej w podstępny sposób – nadając ten tytuł swemu nowo narodzonemu synowi, który nie mówił jeszcze w ogóle. Ta legenda powstała najprawdopodobniej w XVI wieku, ale faktem jest, że Edward II urodził się w Caernarfon w Walii. Ku historycznej ścisłości należy jeszcze dodać, że jego pierwszym językiem była zapewne normandzka odmiana francuskiego, a nie angielski.

Książę Walii jest tradycyjnie tytułowany „Jego Królewska Wysokość” (ang. His Royal Highness). Żona księcia Walii przyjmuje tytuł księżnej Walii (ang. Princess of Wales), jednak traci ten tytuł w przypadku rozwodu (doszło do zmian w przypadku księżnej Diany, odbierając jej jedynie styl JKW, ale pozostawiając „Księżna Walii” ze względu na wysoką popularność). Po ślubie ówczesnego księcia Walii Karola, jego żona Kamila, choć była uprawniona do tytułu, to ze względu na popularność Diany, publicznie posługiwała się aż do wstąpienia swego męża na tron, innym przynależnym jej tytułem „księżnej Kornwalii”.

Herb

Herbem księcia Walii jest herb królewski Zjednoczonego Królestwa z nałożonym srebrnym kołnierzem turniejowym. Od XIX w. bywa umieszczany dodatkowo w tarczy sercowej mały ukoronowany herb księstwa Walii. Godłem księcia Walii są trzy pióra strusie z nasuniętą koroną, związane wstęgą z dewizą. Dewizą księcia Walii jest Ich Dien (z niem. „służę”) – przyjęta przez Czarnego Księcia od umierającego króla Czech, w bitwie pod Crécy w 1346 r.

Lista książąt Walii

Niezależni książęta walijscy

#	Imię		Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
1	Llywelyn ab Iorwerth		ok. 1173	11 kwietnia 1240 Aberconwy	1218-1240	Iorwerth Drwyndwn Marared ferch Madog
2	Dafyff ab Llywelyn		ok. 1208	25 lutego 1246 Aber	1240-1246	Llywelyn ab Iorwerth Joanna FitzRoy
3	Llywelyn ab Gruffydd		ok. 1223	11 grudnia 1282	1246-1282	Gruffydd ap Llywelyn Senena
4	Dafydd III ab Gruffydd		ok. 1235	3 października 1283	1282-1283	Gruffydd ap Llywelyn Senena
5	Madoc		???	???	1294-1295	Llywelyn ap Maredudd ???
6	Owain III Lawgoch		ok. 1330	lipiec 1378	1372-1378	Thomas ap Rhodi
7	Owain IV Glyndwr		1359	ok. 1416	1400-1415	Gruffydd Fychan II Elen ferch Thomas ap Llywelyn

Książęta walijscy jako następcy tronu Anglii

#	Imię		Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice	Król jako
1	Edward		25 kwietnia 1284 Caernarvon	21 września 1327 Berkley	1301-1307	Edward I Długonogi Eleonora kastylijska	Edward II
2	Edward (Czarny Książę)		15 czerwca 1330 Woodstock	8 czerwca 1376 Westminster	1343-1376	Edward III Filipa de Hainault	–
3	Ryszard		6 czerwca 1377 Bordeaux	14 lutego 1400 Pontefract	1376-1377	Edward (Czarny Książę) Joanna z Kentu	Ryszard II
4	Henryk Monmouth		16 września 1387 Monmouth	31 sierpnia 1422 Vincennes	1399-1413	Henryk IV Lancaster Maria de Bohun	Henryk V
5	Edward Westminster		13 października 1453 Westminster	4 maja 1471 Tewkesbury	1453-1471	Henryk VI Lancaster Małgorzata Andegaweńska	–
6	Edward York		4 listopada 1470 Westminster	sierpień 1483 Tower	1470-1483	Edward IV York Elżbieta Woodville	Edward V
7	Edward Middleham		1473 Middleham	9 kwietnia 1484	1483-1484	Ryszard III York Anna Neville	–
8	Artur Tudor		20 września 1486 Winchester	2 kwietnia 1502 Ludlow	1486-1502	Henryk VII Tudor Elżbieta York	–
9	Henryk Tudor		28 czerwca 1491 Greenwich	28 stycznia 1547 Whitehall	1502-1509	Henryk VII Tudor Elżbieta York	Henryk VIII
10	Edward Tudor		12 października 1537 Hampton Court	6 lipca 1553 Greenwich	1537-1547	Henryk VIII Tudor Jane Seymour	Edward VI
11	Henryk Fryderyk Stuart		19 lutego 1594 Stirling	6 listopada 1612	1610-1612	Jakub I Stuart Anna Duńska	–
12	Karol Stuart		19 listopada 1600 Dunfermline	30 stycznia 1649 Londyn	1616-1625	Jakub I Stuart Anna Duńska	Karol I
13	Karol Stuart		29 maja 1630 St. James’s Palace	6 lutego 1685	1630-1649	Karol I Stuart Henrietta Maria Burbon	Karol II
14	Jakub Franciszek Edward Stuart		10 czerwca 1688 St. James’s Palace	1 stycznia 1766 Rzym	1688-1689	Jakub II Stuart Maria z Modeny	–
15	Jerzy August		10 listopada 1683	25 października 1760	1714-1727	Jerzy I Hanowerski Zofia Dorota z Celle	Jerzy II
16	Fryderyk Ludwik		1 lutego 1707	31 marca 1751 Londyn	1727-1751	Jerzy II Hanowerski Karolina z Ansbachu	–
17	Jerzy		4 czerwca 1738 Londyn	29 stycznia 1820 Windsor	1751-1760	Fryderyk Ludwik Hanowerski Augusta von Sachsen-Gotha	Jerzy III
18	Jerzy		12 sierpnia 1762 St. James’s Palace	26 czerwca 1830	1762-1820	Jerzy III Hanowerski Zofia Charlotta Mecklenburg-Strelitz	Jerzy IV
19	Albert Edward		9 listopada 1841 Buckingham	6 maja 1910 Buckingham	1841-1901	Albert von Sachsen-Coburg-Gotha Wiktoria Hanowerska	Edward VII
20	Jerzy		3 czerwca 1865 Londyn	20 stycznia 1936 Sandringham House	1901-1910	Edward VII Koburg Aleksandra Duńska	Jerzy V
21	Edward		23 czerwca 1894 Richmond	28 maja 1972 Paryż	1910-1936	Jerzy V Windsor Maria Teck	Edward VIII
22	Karol		14 listopada 1948 Buckingham		1958-2022	Filip Mountbatten, książę Edynburga Elżbieta II Windsor	Karol III
23	Wilhelm		21 czerwca 1982 Londyn		2022-	Karol III Diana, księżna Walii

Zobacz też

• delfin Francji
• książę Asturii
• HMS Prince of Wales – okręty brytyjskie noszące nazwę pochodzącą od tytułu księcia Walii

Przypisy