Księstwo mazowieckie

Księstwo mazowieckie
Ducatus Mazouie
1138–1526
Herb księstwa mazowieckiego
Herb księstwa mazowieckiego

Dzielnice Polskie w 1138 roku:

     Księstwo mazowieckie Bolesława IV

Język urzędowy

łacina

Stolica

Płock (1138-1262)
Czersk (1262[1]-1413)
Warszawa (1413-1526)

Ustrój polityczny

monarchia

Typ państwa

księstwo

Pierwszy władca

Bolesław IV Kędzierzawy

Ostatni władca

Janusz III

Głowa państwa

książę (zob. Piastowie mazowieccy)

Status terytorium

księstwo dzielnicowe (1138-1200)
Niezależne (1200-1351)
Lenno (1351-1526)

Zależne od

POL Przemysł II 1295 COA.svg Królestwa Polskiego (1138-1200 i 1351-1526)

Testament Bolesława Krzywoustego

Nadanie Bolesławowi dzielnicy mazowiecko-kujawskiej
1138

Śmierć Janusza III

i włączenie do Korony jako województwo mazowieckie
1526

Religia dominująca

katolicyzm

Mapa księstwa mazowieckiego

Księstwo mazowieckie (łac. Ducatus Mazouie) – księstwo dzielnicowe państwa polskiego utworzona w wyniku rozbicia dzielnicowego.

Historia

Polska w latach 1304–1333

Powstało na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego, który w 1138 podzielił Polskę na dzielnice. Dzielnica mazowiecka została nadana Bolesławowi Kędzierzawemu. Początkowo uznawała zwierzchnictwo Krakowa, lecz zmieniło się to za panowania Konrada mazowieckiego, który uniezależnił Mazowsze i Kujawy od Krakowa, ale również przyłączył nowe ziemie. Za panowania tzw. Henryków śląskich w południowej i zachodniej a formalnie w całej Polsce, księstwo mazowieckie było jednym z trzech terytoriów polskich, niezależnych od siebie (obok państwa Henryków śląskich i Pomorza Gdańskiego).

W 1226 Konrad sprowadził Krzyżaków na ziemię chełmińską, którą oddał im w dzierżawę. Zrobił to, by pomogli mu w pokonaniu Prusów i przyłączeniu ich ziemi do jego księstwa. Jednak zakonnicy postanowili utworzyć tu własne państwo zakonne (poprzednio próbowali utworzyć je na Węgrzech, lecz zostali wypędzeni przez tamtejszego króla) i tak też uczynili.

W 1320 w Krakowie koronował się na króla Polski Władysław Łokietek (książę kujawski, pomorski, wielkopolski, krakowski, sandomierski, łęczycki i sieradzki).

Mazowsze było księstwem piastowskim i znajdowało się w orbicie wpływów czeskich, krzyżackich, polskich i litewskich.

W 1321 książę płocki Wacław płocki zawarł przymierze z zakonem krzyżackim, w trakcie wojny w 1326 roku, 2 stycznia 1326 w Brodnicy przystąpili do sojuszu antypolskiego jego bracia Siemowit II (książę rawski) i Trojden I (książę czerski, warszawski i liwski). Spowodowało to w 1327 roku najazd wojsk Władysława Łokietka na Płock i Gostynin oraz Litwinów od wschodu.
W związku z wyniszczeniem księstwa najazdami w 1329 Wacław płocki złożył hołd lenny Janowi Luksemburskiemu jako królowi Polski i Czech. W tym samym roku, w wyniku przegranej wojny z Zakonem, pozostali dwaj książęta mazowieccy zobowiązali się nie wspierać w żaden sposób króla Polski Władysława Łokietka.

W 1351, w wyniku zbrojnej interwencji po bezpotomnej śmierci księcia płockiego Bolesława III, Kazimierz Wielki włączył większą część ziemi płockiej do Królestwa Polskiego. Zmusił też do hołdu lennego książąt czersko-warszawskich Siemowita III i Kazimierza I warszawskiego. Po śmierci księcia Kazimierza w 1355 hołd z całego Mazowsza złożył królowi polskiemu Siemowit III, w zamian za co otrzymał z powrotem Płock i Zapilicze.

W latach 1351–1526 księstwo było lennem Polski i zostało ostatecznie przez Polskę wcielone w 1526, po śmierci ostatniego władcy, Janusza III jako województwo mazowieckie.

Mimo że stolice księstwa były w różnym czasie w Czersku, Płocku i w Warszawie, książęta urzędowali też często na zamku w Łomży[2].

Książęta mazowieccy

Zobacz też

Przypisy

  1. Dane według oficjalnej strony Czerska.
  2. Donata Godlewska: Dzieje Łomży. Od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej (XI w.–1795 r.). Łomża: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, 2006/2007, s. 178–181. ISBN 978-83-924170-1-9.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Przemysł II 1295 COA.svg
Rekonstrukcja herbu z rewersu pieczęci majestatycznej króla Polski – Przemysła II z 1295
Polska za W Lokietka (1304-1333).png
Autor: Zuber & MariuszR, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Polska za Władysława Łokietka w latach 1304–1333
Mazowsze w.png
Autor: Fjl, revision Ulamm (dyskusja), Licencja: CC BY-SA 4.0
historyczny podział Mazowsza (XIII-XVIII wiek)
Rzeczpospolita.png
Autor: Halibutt, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Commonwealth of Both Nations at the peak of its strength. The areas marked with light pink were lost to:
  • Brandenburg in the treaties of Welawa and Bydgoszcz in 1657
  • Sweden and Brandenburg in the treaty of Oliwa in 1660
  • Muscovy in the Treaty of Andruszów in 1667
  • Muscovy in the Grzymułtowski's Peace Treaty of 1686
TestamentKrzywoustego.png
(c) Mix321, CC-BY-SA-3.0
Fragmentation of Poland; various Duchies (dzielnice) are marked in various colors. Poland was split betweens the sons of Bolesław:
 
The Seniorate Province, composed of the Eastern Greater Poland, Lesser Poland, Western Kuyavia, Łęczyca Land and Sieradz Land
 
Silesian Province of Władysław II
 
Masovian Province of Bolesław IV
 
Greater Poland Province of Mieszko III
 
Sandomir Province of Henryk
 
Province of Bolesław's widow, Salomea, composed of Łęczyca Land - to revert to seniorate province upon her death
 
Pomeranian vassals of the ruler of the seniorate province
Księstwo Mazowieckie COA.svg
Autor: Poznaniak, smok Bastian, Licencja: CC BY-SA 2.5
Herb Księstwa Mazowieckiego