Legnica

Legnica

miasto na prawach powiatu
Dworzec kolejowy, kościół św. Jacka, Teatr, Śledziówki, Stary Ratusz, Most neobarokowy, Zamek Piastowski, Pergola w Parku Miejskim, Katedra
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Prawa miejskie	przed 1252
Prezydent	Tadeusz Krzakowski
Powierzchnia	56,29 km²
Wysokość	113–168 m n.p.m.
Populacja (31.12.2020) • liczba ludności • gęstość	98 436[1] 1748,7 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 76
Kod pocztowy	59-200 do 59-220
Tablice rejestracyjne	DL
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Legnica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Legnica
51°12′19″N 16°09′23″E/51,205278 16,156389
TERC (TERYT)	0262011
SIMC	0954047
Hasło promocyjne: Legnica. Z nią zawsze po drodze[2]
Urząd miejski pl. Słowiański 8 59-220 Legnica
Strona internetowa
BIP

Legnica (do 1946 roku: Lignica, cz. Lehnice, niem. Liegnitz) – miasto na prawach powiatu w Polsce, w środkowej części województwa dolnośląskiego, w większości na Równinie Legnickiej, położone nad rzekami: Kaczawą (lewy dopływ Odry) i wpadającą do niej Czarną Wodą.

Legnica uzyskała lokację miejską przed 1252 rokiem^[3]. W latach 1809–1945 Legnica była stolicą rejencji legnickiej w pruskiej prowincji Śląsk. Od 1 czerwca 1975 r. do 31 grudnia 1998 miasto było stolicą województwa legnickiego. Od 1992 r. stolica diecezji legnickiej Kościoła rzymskokatolickiego. Od 1999 roku siedziba władz ziemskiego powiatu legnickiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r., Legnica liczyła 98 436 mieszkańców^[1] i była trzecim co do wielkości (po Wrocławiu i Wałbrzychu) miastem w województwie^[4]. Stanowi najdalej wysunięty na południe i największy ośrodek miejski Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego.

Legnica stanowi ośrodek LGOM, znajdują się w niej zakłady należące do KGHM Polska Miedź, Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna oraz Legnicki Park Technologiczny^[5].

Legnica jest członkiem Związku Miast Polskich.

Warunki naturalne

Wezbrana Kaczawa

Pomnik lwa legnickiego w Parku Miejskim

Położenie

Pod względem podziału Polski na jednostki fizycznogeograficzne i geomorfologiczne Legnica położona jest w obrębie Niziny Śląsko-Łużyckiej^[6].

Według szczegółowego podziału na mezoregiony i mikroregiony, 85% powierzchni miasta znajduje się na Równinie Legnickiej. 13,5% południowo-zachodniej części miasta leży na Wysoczyźnie Chojnowskiej, a 1,5% na Wysoczyźnie Lubińskiej^[7].

Klimat

Klimat Legnicy zaliczany jest do najcieplejszych w kraju – ze średnią roczną temperaturą ponad +8,5 °C i średnią roczną sumą opadów 515 mm^[8]. Cieplejszy klimat i dłuższy okres wegetacyjny, który trwa przez ok. 225 dni w roku i należy do najdłuższych w kraju, co ma korzystny wpływ na środowisko – przez to okres zielony trwa w Legnicy dłużej niż w innych regionach kraju^[9].

Rzeki i zbiorniki wodne

Kozi Staw z legnicką „Wenecją”

Przez Legnicę przepływają 3 rzeki: Kaczawa, Czarna Woda i Wierzbiak oraz trzy mniejsze, biorące swoje źródła nieopodal granic miasta potoki: Kopanina, Pawłówka i Lubiatówka.

W obrębie Legnicy znajduje się kilka zbiorników wodnych, pełniących funkcje retencyjne (sztuczny zalew na Czarnej Wodzie – Kąpielisko Północne – w północnej części miasta, zbiornik wodny na Pawłówce Huty Miedzi „Legnica” na terenach dawnej wsi Białka), bądź będące ostoją dzikich ptaków, płazów oraz roślinności wodnej (glinianki w Lasku Złotoryjskim, w rejonie Pawic, rozlewisko Pawłówki w pobliżu linii kolejowej w kierunku Zgorzelca). Na terenach pomiędzy obwodnicą zachodnią miasta, Czarną Wodą, a Kąpieliskiem Północnym rozciągają się bagniste tereny zalewowe.

Zieleń

Zorganizowane tereny zielone zajmują 610 ha^[10], co stanowi ok. 11% całkowitej powierzchni miasta. 50 ha to założony około 1840 r. Park Miejski (stara część – 35 ha), kolejne 50 ha – Lasek Złotoryjski (część parkowa), 45 ha to XIX-wieczny cmentarz komunalny, a ok. 16,3 ha – kompleks Parku Gdańskiego z Kąpieliskiem Północnym. 179 ha zajmują ogrody działkowe, a pozostałą – część zieleń osiedlowa, skwery itp.

Dwukrotnie większą powierzchnię od zieleni zorganizowanej zajmują lasy znajdujące się w granicach Legnicy, tj. las ochronny huty (przedłużenie Lasku Złotoryjskiego) oraz Las Pawicki.

Nazwa

Nazwa Lignica wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie^[11]

Nazwa miejscowości wywodzi się prawdopodobnie od staropolskiej nazwy Łęg oznaczającej łąkę łęgową, czyli miejsca okresowo wilgotnego i podmokłego, obszaru zalewowego lub rozlewiska^[12]. Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia dwie nazwy miejscowości zanotowane w dokumencie z 1146 roku Legnicz oraz L’gniza podając ich znaczenie „Sumpfplatz”, czyli „Bagniste miejsce”^[12]

W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym księcia Bolesława Rogatki z 1242 roku miasto wymienione jest pod nazwą Legnic we fragmencie dotyczącym kasztelana legnickiego Lasoty – Lassota, castellano in Legnic^[13]. W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym wydanym we Wrocławiu w 1290 roku, który sygnował książę śląski Henryk V Brzuchaty miejscowość wymieniona jest w staropolskiej wersji Legnicz^[14]. W kolejnym dokumencie tego księcia wydanym w Legnicy w 1293 roku miasto wymienione jest dwukrotnie jako Lignicz^[15]. Nazwę miejscowości w formie „Legnica”^[16] oraz Legnicz^[17] wymienia spisany ok. 1300 roku średniowieczny łaciński utwór opisujący żywot świętej Jadwigi Vita Sanctae Hedwigis.

W roku 1268 słynny naukowiec Witelo napisał po łacinie w swoim dziele naukowym Perspektywy „Lignitz castrum Poloniae” („Legnica gród Polski”). W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest jako Legnice oraz Legnitz. Księga wymienia również wsie, które w procesach urbanizacyjnych zostały wchłonięte przez miasto stając się jego częściami lub dzielnicami: Przybków jako Pribzlowitz^[18]. W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Legnicz^[19]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Lignicium^[20].

W 1750 roku polska nazwa „Lignica” wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska^[21]. Nazwę Lignica w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[22].

W 1896 roku nazwę Legnica oraz Liegnitz wymieniona jest przez śląskiego pisarza Konstantego Damrota. Wymienia on również starsze nazwy z łacińskich dokumentów Legnicz, Legnich i Ligentze^[23]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie XIX i XX wieku notuje nazwę miasta pod polską nazwą Lignica oraz niemiecką Liegnitz^[24]. Obecną nazwę oficjalnie nadano 7 maja 1946^[25].

Historia

Bitwa pod Legnicą (Liegnitz) 1241 r. Oświetlony rękopis średniowieczny (zbiór J. Paul Getty Museum)

Podział administracyjny Księstwa legnickiego

Panorama Lignitz z książki pt. „Topographia Bohemiae, Moraviae Et Silesiae” (ilustrator Matthäus Merian) z 1650 r.

Rewers medalu pogrzebowego Jerzego Wilhelma legnickiego wybitego w 1675 roku w Legnicy z napisem PIASTI ET NARCHÆ POLONIÆ ULTIMUS NEPOS PRINceps („Ostatni potomek Piastów władców Polski”).

Widok miasta od strony południowo-wschodniej, na początku pocz. XX w.

Widok starego miasta Legnicy, odbudowanego w latach 60. po zniszczeniach wojennych w maju 1945 roku

Widok na wschodnią część Legnicy.

Była komendantura Wehrmachtu w Legnicy, siedziba sztabu Północnej Grupy Wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce Ludowej i III Rzeczypospolitej

Czasy najdawniejsze i dotyczące ich przypuszczenia

W czasach rzymskich na terenie obecnego miasta według wskazań starożytnych istniała miejscowość znana jako Lugidunum – analizy uznają ją za ważny ośrodek dla starożytnej konfedarcji Lugiów. Jej umiejscowienie zostało odwzorowane na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142–147 naszej ery. O tym, że miejscowość ta jest dzisiejszą Legnicą, informuje skorowidz nazw historycznych Orbis Latinus oraz wynika to z położenia wśród innych zidentyfikowanych miejscowości Śląska^[26]. Inne źródła jednak są podstawą hipotez identyfikujących Lugidunum jako Głogów

Wczesna era słowiańska

Pierwsze udokumentowane ślady osadnictwa Słowian na terenie Legnicy pochodzą z VIII w. Legnica była wówczas centralnym grodem plemienia Trzebowian. Badania dendrochronologiczne dowodzą, że w czasach panowania Mieszka I zbudowano tu około 985 roku nowy gród w formie tzw. „grodu piastowskiego” (jednocześnie wraz z budową grodów we Wrocławiu i Opolu)^[27]. Nazwa grodu pojawiła się po raz pierwszy w dokumencie pisanym Bolesława Kędzierzawego w 1149 r.^[28] W 1241 r. pod Legnicą obok obecnej miejscowości Legnickie Pole rozegrała się słynna bitwa z Mongołami (bitwa pod Legnicą). Skutecznie obronił się przed nimi Zamek Piastowski w Legnicy, którego kasztelanem był, według średniowiecznego dokumentu spisanego po łacinie w 1242 roku, Lassota – castellano in Legnic^[13].

Średniowieczna stolica książęca

W roku 1248 książę Bolesław II Rogatka ustanowił Legnicę stolicą księstwa legnickiego, które istniało także w formie legnicko-brzeskiej do roku 1675. Nawet przed 1248 rokiem Legnica nierzadko pełniła funkcje rezydencjalne dla Książąt Śląskich. Wtedy też rozpoczęto konstrowanie ceglanego-nowoczesnego jak na tamtą epokę zamku legnickiego

Około 1250 osada uzyskała tzw. średzkie prawa miejskie, wzmianki historyczne podają, że wójtem, czyli główną osobą w ówczesnym mieście był Radwan. W 1264 miejskie prawa zostały przeniesione na rozwiązania zaczerpnięte z Magdeburga nad Łabą^[a] Za sprawą nieudanej ekspansjonistycznej polityki Bolesława III Rozrzutnego, w 1329 r. miasto stało się stolicą czeskiego lenna^[29].

Na początku wieku XV trwała przebudowa zamku legnickiego.

Dzięki usytuowaniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Niemiec, poprzez Wrocław i Kraków do Kijowa oraz z Wielkopolski na Południe nastąpił rozwój handlu i rzemiosła. W okresie średniowiecza czerpało też zyski z wydobycia złota w kopalni w Mikołajowicach^[30]. W lipcu 1454 r. miał miejsce bunt pospólstwa, który zapobiegł oddaniu Legnicy pod bezpośrednie władanie królów czeskich^[9][31]. W 1675 r. zmarł ostatni książę piastowski Jerzy Wilhelm, co sprawiło, że miasto dostało się pod bezpośrednie panowanie Habsburgów.

Po podboju przez Królestwo Prus

Po zdobyciu Śląska przez Królestwo Prus miasto, wraz z całym regionem stało się od 1740 r. częścią państwa pruskiego, a odrębność administracyjna księstwa uległa ostatecznej likwidacji^[9]. W okresie tym miasto stało się garnizonem, m.in. 7 Pułku Grenadierów im. Króla Wilhelma I.

Okres po II wojnie światowej

Legnica w 1945 r. znalazła się na mocy postanowień konferencji poczdamskiej w granicach Polski. Dotychczasową ludność miasta wysiedlono do Niemiec. Dzięki dobrze zachowanym poniemieckim obiektom wojskowym^[32] w mieście ulokowano garnizony: Wojska Polskiego (istniejący w l. 1945-2007) oraz zajmujące znaczny obszar miasta dowództwo i koszary Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej (stacjonującej w mieście w l. 1945-1993).

W latach 60 i 70 XX wieku wyburzono pozostałości poniemieckich kamienic w rynku oraz w pobliżu zamku i wybudowano tam bloki mieszkalne, niszcząc zabytkowy układ urbanistyczny. Przy budowie hotelu Cuprum^[33] zburzono fragmenty średniowiecznych murów obronnych.

Funkcję przemysłową ożywiło powstanie w latach 50. pierwszej w Polsce Huty Miedzi^[34] oraz odkrycie pod Lubinem nowych rud i utworzenie Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego.

Dziś w miejscu średniowiecznego miasta rozbudowywanego od początków istnienia Księstwa Legnickiego stoi zabudowa śródmieścia o estetyce charakterystycznej dla urbanistyki krajów socjalizmu.

Dalszy rozwój przyniosła miastu decyzja o zlokalizowaniu w nim od 1975 r. stolicy województwa^[35].

W latach 1945–1984 i od 1990 – do czasu wycofania wojsk tj. do 17 września 1993 w Legnicy ulokowany był Sztab Główny Grupy Północ armii radzieckiej zajmujący ok. 1/3 miasta. W okresie 1984 – 1991 w Legnicy znajdowało się Naczelne Dowództwo Wojsk Kierunku Zachodniego.

Od początku lat 90. nastąpił rozwój szkolnictwa wyższego – do istniejącej od lat 60. filii Politechniki Wrocławskiej^[36] dołączyły Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych^[b], Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa^[c] oraz uczelnie prywatne. Lata 90. XX w. przyniosły dwa ważne wydarzenia dla Kościoła rzymskokatolickiego – utworzenie diecezji legnickiej w 1992 r. oraz wizytę Jana Pawła II w 1997 r.

Dalszy rozwój to powstanie w 1997 roku Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Ulokowało się w niej ponad 30 dużych zakładów, dając pracę 5000 osób.

Architektura miasta

Teren ścisłego centrum miasta, trawiony na przestrzeni wieków przez pożary, w latach 60. 70. XX w. został poddany częściowej zabudowie wielkopłytowej i obecnie nie jest architektonicznie jednolity.

• Na jego obszarze znajdują się zarówno obiekty pochodzące ze średniowiecza (Zamek Piastowski), Katedra, Kościół Mariacki, zabytkowe baszty pochodzące z części murów obronnych,
• renesansu (fragmenty Zamku, Kamienice Śledziowe tzw. „Śledziówki”, Dom Pod Przepiórczym Koszem, Kamienica Scultetusa),
• baroku (Akademia Rycerska, Kościół św. Jana, dawny Kościół Maurycego, Kuria Opatów Lubiąskich, Stary Ratusz),
• jak i przykłady architektury neoklasycystycznej (budynek dawnego „Empiku” w Rynku),
• neobarokowej (zabudowania I LO, budynek banku na placu Klasztornym),
• czy wreszcie obiekty współczesne oraz starsza zabudowa – kamieniczna budowana do początku XX w.^[37]

Bardziej jednolite są dzielnice przylegające do średniowiecznego centrum – w południowej, Tarninowie dominuje zabudowa eklektyczna z elementami modernizmu i secesji. W południowej części dzielnicy dominuje zabudowa kamieniczna^[38].

Zachodnia dzielnica Fabryczna składa się z XIX-wiecznych fabryk i kamienic robotniczych, podobnie jak położona po wschodniej części dzielnica Kartuzy, oraz częściowo na północy i południowym wschodzie występuje zabudowa kamieniczna. Również dzielnica Ochota (na południowy wschód; od Parku Miejskiego do dzielnicy Tarninów) zabudowana jest kamienicami z początku XX w.

Osiedla domów jednorodzinnych – dzielnica Piekary Wielkie z elementami zabudowy szeregowej: Stare Piekary (północny wschód) oraz w rejonie dzielnicy Przedmieście Głogowskie (północ) oraz część osiedle Sienkiewicza (południe), Przybków (południe), osiedle Nowe (południe), i część dzielnicy osiedle Białe Sady (południowy wschód) z lat 20. XX w. stanowią typową realizację zabudowy koncepcji miasta-ogrodu^[39]. Domy jednorodzinne budowane w czasach teraźniejszych (w XIX w.) reprezentują: osiedle Amerykańskie (zachód), osiedle Sienkiewicza (południe), osiedle w Alejach (południowy wschód) oraz domy budowane (w drugiej połowie XIX w.) reprezentują: Białe Sady (południowy zachód) i północna część dzielnicy Bielany oraz północna część osiedla Sienkiewicza – stanowią pozostałość idei budowy osiedli tanich – domków jednorodzinnych^[40].

Bloki wielorodzinne w rejonie ul. Działkowej, Chojnowskiej i Marynarskiej, Asnyka i Złotoryjskiej (Osiedle Asnyka), ul.Gliwickiej (Czarny Dwór) i al. Rzeczypospolitej (Bielany) stanowią przykład zabudowy modernistycznej^[41].

Budownictwo wielkopłytowe w technologii Fadom reprezentują osiedla wschodnie z przełomu lat 70. i 80. XX w. – osiedle Kopernika z przełomu lat 80. i 90. XX w. – osiedle Piekary oraz zachodnie – część osiedla Asnyka, oraz Zosinek czy okolice ulic: Drzymały i Piątnickiej.

Zabudowa w okolicach ulicy Myrka a Myśliwca, Słubickiej, Poznańskiej, Chocianowskiej czy w Lasku Złotoryjskim, to dawne kompleksy koszarowe wojsk Wehrmachtu, a następnie Północnej Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej adaptowana na współczesne mieszkania. Są wśród nich również pojedyncze budynki z wielkiej płyty, budowane przez polskie firmy w zamian za wymianę na dotychczas zajęte obiekty w centrum (zachodnia część os. Zosinek wzniesiona w technologii „Wrocławskiej Wielkiej Płyty”, budynki przy ul. Bydgoskiej, Chojnowskiej oraz ul. Marcinkowskiego czy Wybickiego i Kościuszki na Tarninowie), jak i montowane z elementów przywiezionych z ZSRR (budynki typu „Leningrad”).

Ludność Legnicy

Demografia

Na 105 750 mieszkańców w 2005, większość – 55 613 osób – stanowiły kobiety (111 kobiet na 100 mężczyzn). Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym wyniosła 19 751 osób, w wieku produkcyjnym – 70 474 osoby, w wieku poprodukcyjnym – 15 125 osób^[10].

Najwyższą populację Legnicy odnotowano w 1998 – 109 335 osób. Obecnie odnotowuje się spadek liczy ludności miasta, który jest charakterystyczny dla większości polskich miast, głównym powodem spadku ludności w mieście jest osiedlanie się na podmiejskich miejscowościach osób zamieszkujących poprzednio w Legnicy. W pod legnickich Kunicach i Ziemnicach, które bezpośrednio graniczą z miastem, od lat 90. rozbudowują się osiedla domków jednorodzinnych, m.in. ze względu na atrakcyjne położenie, nad jeziorami rekreacyjnymi.

Poniższy wykres obrazuje zmianę liczbę ludności miasta w latach 1939–2008^[42]:

Piramida wieku mieszkańców Legnicy w 2014 roku.

Aktywność mieszkańców

W 2007 r. w mieście działało 31 fundacji i 168 stowarzyszeń^[10].

Gospodarka

Bezrobocie i rynek pracy

Na koniec czerwca 2019 r., wskaźnik bezrobocia w Legnicy wynosił 9,2%^[43].

Przemysł

Wjazd do Huty Miedzi

Pomimo że w samym mieście nie działa żadna kopalnia, z uwagi na położenie w LGOM i lokalizację w Zagłębiu Miedziowym, jednym z największych pracodawców w mieście są zakłady przemysłu miedziowego. Są to m.in. Huta Miedzi Legnica, Fabryka Przewodów Nawojowych „Patelec Elpena”, Pol-Miedź Trans oraz połączone z polkowickim „Zanamem” zakłady „Zanam-Legmet”.

W mieście działa Instytut Metali Nieżelaznych, składający się z 3 zakładów przy hucie miedzi: Doświadczalnych Hutnictwa Miedzi, Doświadczalny Chemii i Zakład Materiałów Ściernych.

Duże znaczenie w strukturze zatrudnienia w mieście i regionie ma Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, najwięcej pracowników (1300) zatrudnia w niej firma Winkelmann – producent podgrzewaczy wody oraz elementów dla branży sanitarnej i motoryzacyjnej. W strefie występuje przemysł motoryzacyjny, meblowy, spożywczy, maszynowy, chemiczny i metalowy.

Zakłady w legnickiej podstrefie:

• Gates (przemysł chemiczny i motoryzacyjny)
• Uzin (przemysł chemiczny)
• Viessmann (przemysł metalowy)
• Brugman (przemysł metalowy) – fabryka grzejników
• Faurecia (przemysł motoryzacyjny)
• C + P (przemysł meblowy) – fabryka mebli
• TBMeca (przemysł motoryzacyjny)
• Winkelmann (przemysł metalowy)
• Wezi-Tec (przemysł motoryzacyjny)
• Härter (tworzywa sztuczne)
• Budobratex (budownictwo)
• Animak-Kopcza (przemysł spożywczy)
• Voss (przemysł motoryzacyjny)
• Apinex (tworzywa sztuczne)
• Sor Iberica (przemysł motoryzacyjny)
• Huras (przemysł maszynowy) – fabryka maszyn
• Lidl (przemysł spożywczy)
• CaseTech Polska (przemysł spożywczy)

Znaczenie dla Legnicy i makroregionu legnickiego ma miejska ciepłownia; Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Legnicy S.A. – powstałe w 1976 roku, dostarcza ciepło i energię do Legnicy i Lubina oraz okolicznych miast.

Inne zakłady:

• zakład produkcji sztućców „Hefra”, ul. Żeglarska
• zakłady zielarskie „Herbapol”, ul. Hetmańska
• zakłady ceramiczne „Wienerberger” (producent dachówek), Kunice, ul. Ceramiczna
• zakłady przemysłu chłodniczego „Algor”, ul. Poznańska
• zakłady metalurgiczne „Sanha”, ul. Poznańska
• zakłady włókiennicze „Ado”, ul. Jaworzyńska
• zakłady wyrobów budowlanych „LPP”, ul. Pątnowska
• zakłady produkcji hamulców i części do maszyn górniczych „Unimex”, ul. Złotoryjska
• zakłady automatyki spawalniczej „Eckert”, ul. Pawicka
• zakłady produkcji kompresorów i sprężarek „Gudepol”, ul. Kunicka

Rolnictwo

W 2006 r. grunty rolne położone w granicach miasta zajmowały 2244 ha, co stanowiło ok. 40 % ogólnej powierzchni Legnicy. Wszystkie wchodziły w skład gospodarstw indywidualnych, a z ich prowadzenia utrzymywało się 107 osób.

Handel

Galeria Piastów

Handel targowiskowy i giełdy

Targowiska miejskie działają w Legnicy w trzech miejscach:

• przy ul. Górniczej na os. Kopernika
• przy ul. Partyzantów, nieopodal Zamku Piastowskiego
• przy ul. Jaworzyńskiej, tzw. giełda

Handel detaliczny w sklepach

Po przekształceniach struktury legnickiego handlu detalicznego, do jakich doszło w 1. połowie lat 90. (wiązały się głównie z wysprzedażą całego majątku Legnickiej Spółdzielni Spożywców „Społem” i punktów sprzedaży upadłych Zakładów Mięsnych) większość mniejszych sklepów weszła w skład ogólnopolskich (takich jak np. ABC, Lewiatan, Żabka bądź lokalnych sieci handlowych). Podobnie stało się ze wszystkimi dawnymi supersamami, w których ulokowały się sieci Biedronka, Intermarché, Mercus (sieć handlowa KGHM) i Tesco (pod marką Savia). Nowe obiekty średniopowierzchniowe postawiły Biedronka (12), Lidl (4), Netto (2), Delikatesy Centrum (2), Aldi (1), Polomarket (1).

Handel wielkopowierzchniowy

Pierwszy hipermarket powstał w mieście w 1997 r. Obecnie działają Auchan, Carrefour, Kaufland, bi1. Do marketów specjalistycznych należy zaliczyć Castoramę, Media Markt, Leroy Merlin, Media Expert, Neonet, Jysk, Empik, Komfort, RTV Euro AGD, Decathlon oraz Mercus (sieć handlowa KGHM). W mieście istnieją również trzy galerie handlowe – Galeria Piastów (centrum handlowo-rozrywkowe), Galeria Gwarna, Galeria Gwiezdna (Mercus) oraz posiadające charakter galerii Centrum Handlowe Ferio i Centrum Handlowe Stop Shop.

Inwestycje

Obwodnica zachodnia – długość trasy wyniosła 15 km. Obwodnica budowana była etapami od początku lat 90., ukończona została w 2005 roku. Jej celem było wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza miasto z drogi krajowej nr 3.

Obwodnica południowo-wschodnia – budowa trasy rozpoczęła się w 2009 roku. Środki miasto pozyskało z funduszy Unii Europejskiej – długość obwodnicy wyniesie 7 km. Celem trasy jest odciążenie miasta od ruchu tranzytowego z drogi nr 94^[44].

Zbiorcza Droga Południowa – długość trasy wyniesie 5 km, będzie stanowić tzw. trasę śródmiejską. Część kosztów inwestycji zostanie pokrytych ze środków pozyskanych. Inwestycja rozpoczęła się w 2011 roku^[45].

Rewitalizacja Starego Miasta w Legnicy – to m.in. przebudowa nawierzchni rynku, przyległych placów, renowacja zabudowy^[46].

Rewitalizacja dzielnicy Kartuzy – inwestycja obejmuje m.in. przebudowę ulic i remonty kamienic^[47].

Inwestycje KGHM Polska Miedź w mieście, to m.in. utworzenie w 2007 roku Legnickiego Parku Technologicznego. Głównymi zadaniami parku będą inwestycje dla firm związanych z ochroną środowiska, górnictwem, metalurgią i energią odnawialną^[48].

Infrastruktura

Infrastruktura sieciowa

Siedziba LPWiK SA

Operatorem systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej dla Legnicy jest Tauron Polska Energia. Gaz rozprowadza w mieście Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo poprzez 181 km sieci^[10]. Obsługą sieci wodociągowej (177 km^[10]) i kanalizacyjnej (184 km^[10]) zajmuje się należące do gminy Legnickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji. Zaopatrzenie w ciepło realizuje Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (WPEC) poprzez liczącą 122 km^[10] sieć rozdzielczą oraz włączone w system dwie ciepłownie (centralną i awaryjną).

Sieci telekomunikacyjne na terenie miasta posiada dwóch operatorów telefonii stacjonarnej: Orange Polska oraz Netia, którzy są zobowiązani do udostępniania infrastruktury również innym podmiotom. Operatorzy telefonii komórkowej pokrywają zasięgiem całe miasto^[d]. W mieście działa kilku dostawców bezprzewodowego Internetu, obejmujących zasięgiem praktycznie cały obszar miasta^[49].

Infrastruktura socjalna

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza

Największym obiektem służby zdrowia w mieście jest Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza, dysponujący 25 oddziałami, przychodniami specjalistycznymi, zakładami i ambulatorium^[50].

Legnickie pogotowie ratunkowe obejmuje zasięgiem miasto i powiaty: ziemski legnicki, złotoryjski, jaworski, lubiński, polkowicki i głogowski Dodatkowo ratownicy medyczni legnickiego pogotowia odnoszą liczne sukcesy na arenie ogólnopolskiej. W 2022 roku zdobyli tytuł Mistrza Polski w ratownictwie medycznym, podczas XIX Mistrzostw Polski w tej dziedzinie medycyny.^[51].

Sieć podstawowej opieki zdrowotnej tworzą głównie cztery niepubliczne przychodnie powstałe na bazie dawnych Zakładów Opieki Zdrowotnej^[52] wraz z przychodniami specjalistycznymi przy szpitalu i przychodniami zakładowymi: Obwodem Lecznictwa Kolejowego i Miedziowym Centrum Zdrowia. Uzupełniają je prywatne gabinety lekarskie.

Opieką socjalną zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, prowadzący m.in. Dom Spokojnej Starości przy ul. Grabskiego, Dom Dziennej Opieki przy ul. Korfantego, Dom Małego Dziecka przy ul. Kubusia Puchatka, Klub Seniora przy ul. Moniuszki, czy Noclegownię wraz z Punktem matki z dzieckiem przy ul. Przemysłowej 5.

Nad bezpieczeństwem mieszkańców czuwają: Państwowa Straż Pożarna z dwiema jednostkami ratowniczo-gaśniczymi (na Starym Mieście i os. Piekary)^[53] i Policja z Komendą Miejską przy ul. Asnyka i Sekcją Prewencji przy al. Rzeczypospolitej oraz Samodzielnym Pododdziałem Prewencji KWP na ul. Jaworzyńskiej. Porządku strzeże straż miejska (z siedzibą przy al. Rzeczypospolitej), która ponadto jest operatorem miejskiego monitoringu.

Transport

Zabytkowy, neobarokowy most na Kaczawie

Wiadukt łączący os. Kopernik i os. Piekary

Transport w Legnicy odbywa się po sieci dróg kołowych oraz państwowych linii kolejowych. Przy szpitalu funkcjonuje heliport.

Sieć drogowa

Przy granicy administracyjnej Legnicy, w pobliżu wsi Szymanowice znajduje się skrzyżowanie dróg szybkiego ruchu: autostrady A4 (dostęp do miasta z węzła: Legnica Wschód) oraz drogi ekspresowej S3 (dostęp do miasta z węzłów: Legnica Północ i Legnica Zachód). W granicach Legnicy zbiegają się drogi krajowe nr 94 i wojewódzkie: nr 323 (dawna DK3) i nr 364^[54][55].

Legnica posiada wybudowaną w latach 1974-1978 „obwodnicę śródmiejską” – ring ulic zbiorczych o dwóch pasach ruchu w każdą stronę wokół Starego Miasta^[56][57]. Wybudowana została obwodnica zachodnia Legnicy (DW 323), zapowiadana jest budowa obwodnicy południowo-wschodniej (DK 94), procedowana jest budowa tzw. zbiorczej drogi południowej.

Na wielu skrzyżowaniach w mieście (ponad 40) działa sygnalizacja świetlna^[57]. Pracą sygnalizacji, tablic zmiennych treści, systemów parkingowych steruje system zarządzania ruchem^[57]. Na sieci drogowej Legnicy miejscami jest stosowane uspokojenie ruchu m.in. poprzez strefy „tempo 30”, skrzyżowania równorzędne, zwężanie ulic przelotowych i budowę rond^[57].

Łącznie długość sieci drogowej Legnicy wynosi 281,3 kilometrów^[58].

Transport indywidualny

Samochody osobowe

Według Głównego Urzędu Statystycznego 2016 roku w Legnicy na 1000 mieszkańców przypadało 495 samochodów osobowych^[59]. Jednocześnie, w 2017 roku według informacji uzyskanych przez Polskie Radio Wrocław, w mieście było zarejestrowanych 120 000 pojazdów^[60]. Liczba pojazdów przypadających na jednego mieszkańca należy w Legnicy do najwyższych w Polsce^[61].

Według informacji z 2016 roku, w mieście znajdowało się około 7000 publicznych miejsc parkingowych^[62]. 5250 miejsc było bezpłatnych, ok. 1000 znajdowało się na płatnych parkingach strzeżonych^[62]. W centrum, na Tarninowie i os.Kopernika funkcjonuje strefa płatnego parkowania, którą objęto ok. 1000 miejsc^[62].

Taksówki

W Legnicy świadczą usługi taksówki osobowe zrzeszone w korporacjach bądź należące do osób prywatnych^[63]. W 2017 roku w Legnicy było wydanych 201 licencji taksówkarskich^[63].

Rowery

W 2018 r. w Legnicy istniały 33 km oznakowanych dróg rowerowych^[64]. Od 2018 roku Legnica posiada koncepcję rozwoju dróg rowerowych^[64].

Od 2016 roku w Legnicy funkcjonuje sezonowo (poza okresem „zimowym”) publiczny system wypożyczania rowerów^[65]. Operatorem systemu w latach 2016-2019 była spółka Nextbike Polska^[65]. W 2019 roku system składał się z 15 wypożyczalni i 134 rowerów, w tym kilkunastu rowerów dziecięcych, tandemów i rowerów cargo^[65].

Transport zbiorowy

Komunikacja miejska

W Legnicy funkcjonuje od 1898 roku komunikacja miejska, od 1968 roku obsługiwana wyłącznie autobusami. Połączenia na obszarze miasta i współpracujących gmin organizuje Urząd Miasta Legnicy^[57]. Operatorem połączeń jest Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, od 2017 roku podmiot wewnętrzny gminy Legnica. Spółka świadczy usługi na rzecz Legnicy na podstawie umowy ważnej do 2027 roku^[66].

Linie autobusowe w Legnicy łączą Stare Miasto oraz osiedla na jego obrzeżach z największymi generatorami ruchu: pracodawcami (Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Huta Miedzi Legnica, zakłady w północnej części miasta), obiektami handlowymi (Galeria Piastów i dawne lotnisko – Strefa Aktywności Gospodarczej z hipermarketami) oraz Wojewódzkim Szpitalem Specjalistycznym^[57]. W ramach publicznego transportu zbiorowego organizowanego na zlecenie gmin przez Legnicę, funkcjonują linie podmiejskie komunikacji miejskiej Legnicy do miejscowości na obszarze gmin Kunice, Miłkowice i Prochowice^[57].

Prywatny transport drogowy

Regionalny transport drogowy obsługują autokarami i mikrobusami prywatni przewoźnicy drogowi^[57]. Przewoźnicy realizują połączenia z Legnicy do ośrodków dawnego województwa legnickiego oraz miejscowości powiatu legnickiego^[67][57]. Główny przystanek „busów” znajduje się na placu pomiędzy stacją kolejową a dawnym dworcem autobusowym^[67], gdzie istnieją również przystanki i punkt sprzedaży biletów komunikacji miejskiej. Przewoźnicy zatrzymują się również na przystankach na terenie miasta, szczególnie w pobliżu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego oraz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej^[67][57].

Legnica jest przystankiem linii autokarowych przewoźników dawnej Państwowej Komunikacji Samochodowej, łączących miasta wojewódzkie i siedziby przedsiębiorstw z miejscowościami wypoczynkowymi w Sudetach i nad Morzem Bałtyckim^[57]. Linie dawnej PKS korzystają z przystanku dworcowego istniejącego w miejscu dawnego dworca PKS^[57]. Na przystanku dworcowym zatrzymują się również autokary sieci połączeń Flixbus kursujące w kierunku Berlina, Drezna i Warszawy^[68].

Transport kolejowy

Legnicki węzeł kolejowy, rozumiany jako zbiór linii kolejowych łączących się ze sobą w granicach miasta, składa się z pięciu linii (oznaczenia współczesne): 137 Katowice – Legnica, 275 Wrocław Muchobór – Gubinek (od 1845 r. Kolej Dolnośląsko-Marchijska, aktualnie część magistrali E 30), 284 Legnica – Jerzmanice Zdrój d. Legnica – Pobiedna (granica państwa), 289 Legnica – Rudna Gwizdanów oraz 382 Legnica – Pątnów Legnicki (d. Legnica – Kobylin)^[69].

Według stanu na rok 2019, przez Legnicę kursują pociągi osobowe spółki Koleje Dolnośląskie w kierunku Dzierżoniowa i dalej Kotliny Kłodzkiej, Głogowa, Wrocławia, Zgorzelca, Żar oraz pociągi PKP Intercity łączące Ziemię Lubuską i Dolny Śląsk z Warszawą, Górnym Śląskiem oraz Pomorzem Zachodnim, w tym pociąg Berlin – Wiedeń^[57][70].

Według klasyfikacji PKP dworzec Legnica ma kategorię dworca wojewódzkiego^[71]. Dobowa wymiana pasażerów na stacji w 2017 r. wynosiła 6500 podróżnych^[72]. Pozostałe stacje i przystanki kolejowe w granicach Legnicy: Legnica, Legnica Piekary, Nowa Wieś Legnicka (przystanek na żądanie). Istnieje również dawna stacja Legnica Północna, formalnie włączona w obręb stacji Legnica^[69].

Legnicki węzeł kolejowy można ominąć linią kolejową nr 296 Wielkie Piekary – Miłkowice, jest to tzw. obwodnica towarowa Legnicy^[69].

Transport lotniczy

Najbliżej położonym czynnym lotniskiem pasażerskim jest Port lotniczy Wrocław-Strachowice. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny posiada od 2011 r. heliport^[73].

W 2016 r. poniemieckie lotnisko wojskowe, przed rokiem 1993 służące Północnej Grupie Wojsk Armii Radzieckiej zostało zlikwidowane, a teren przeznaczono pod działalność produkcyjną i usługową^[74].

Oświata

Kampus PWSZ w Legnicy

(c) muzolph / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

I Liceum Ogólnokształcące

Uczelnie

Najwcześniej założoną państwową uczelnią w Legnicy była filia Politechniki Wrocławskiej, która powstała w 1969 r., by kształcić kadry na potrzeby rozwijającego się Zagłębia Miedziowego^[36]. Kolejne zakładano w latach późniejszych – były to: Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych^[75] oraz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa^[76]. Ponadto od roku 1992^[77] powstało w mieście kilka uczelni prywatnych, m.in. Wyższa Szkoła Menedżerska, Wyższa Szkoła Medyczna, a także Wyższe Seminarium Duchowne.

Szkolnictwo ponadgimnazjalne

Tarcza szkolna ZSZ PKP w Legnicy

Pierwszymi ogólnokształcącymi szkołami średnimi w powojennej Legnicy były: I Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki, założone w 1945, oraz II Liceum Ogólnokształcące w 1948 roku. Początkowo numer III nosiło liceum z ukraińskim językiem nauczania przeniesione ze Złotoryi w 1960 i połączone z liceum z językiem wykładowym hebrajskim, po usamodzielnieniu i zmianie siedziby w roku 1962 otrzymało jednak numer IV^[78]. Sieć publicznych liceów ogólnokształcących uległa rozbudowie dopiero w latach 90., gdy powołano nowe szkoły: III LO przy Zespole Szkół Hutniczych (1990 r.), V LO w dzielnicy Fabryczna (1992 r.), VI LO przy byłej Szkole Podstawowej nr 11 na os. Kopernika (1994 r.), obecnie wraz z Gimnazjum nr 1 tworzy Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 i VII LO przy Szkole Podstawowej nr 12 na os. Piekary (1997 r.). Powstało także liceum przy Zespole Szkół Integracyjnych oraz licea niepubliczne (m.n. Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. Franciszka z Asyżu prowadzone przez franciszkanów) i prywatne. W 2005 roku, powstało także Akademickie Liceum Ogólnokształcące z inicjatywy Stowarzyszenia „Wspólnota Akademickie” na rzecz Rozwoju Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Legnicy. Legnica posiada również szkołę artystyczną, „Szkoła Wizażu i Pielęgnacji Urody Izabeli Maciuszek” jest pierwszą szkołą (rok zał. 2004) uczącą przyszłych wizażystów, charakteryzatorów, stylistów. Bardziej rozbudowana była sieć szkolnictwa zawodowego (szkoły zawodowe i technika). Wszystkie szkoły tego typu zgrupowane były w zespołach, spośród których do dziś działają zespoły szkół: budowlanych, ekonomicznych, elektryczno-mechanicznych, medycznych, przemysłu spożywczego, rolniczych, samochodowych, technicznych i ogólnokształcących (dawniej hutniczych).

Kultura

Zamek Piastowski

Akademia Rycerska – obecnie Muzeum Miedzi

Dom Pod Przepiórczym Koszem (XVI, XIX/XX)

Teatr im. H.Modrzejewskiej

Legnicka Biblioteka Publiczna dawny gmach loży masońskiej

Funkcje muzeum okręgowego dla Legnicy spełnia Muzeum Miedzi wraz z oddziałami. Poza ekspozycjami związanymi z miedzią, placówka organizuje wystawy okolicznościowe.

Jedyną samodzielną galerią jest Galeria sztuki na pl. Katedralnym. Posiada dwa oddziały – Galerię srebra „Pod Przepiórczym Koszem” oraz Galerię Ring, obie mieszczą się w rynku. W gmachu Legnickiej Biblioteki Publicznej strona WWW działa także przybiblioteczna Galeria Loża.

Co roku w Legnicy odbywają się Dni Legnicy. Do Legnicy przyjeżdżają polskie i zagraniczne zespoły muzyczne i muzycy oraz kabarety. Impreza odbywa się na Legnickim lotnisku na wielkiej scenie^[79].

Od 2009 działa kino Centrum Filmowe Helios z 5 salami kinowymi na 1086 miejsc.

Dostęp do książek poprzez siedzibę główną i 11 filii zapewnia Legnicka Biblioteka Publiczna. Archiwalia dotyczące miasta Legnicy i regionu pochodzące od końca XIII w. gromadzi oddział Archiwum Państwowego. Propagowaniem kultury zajmują się: Legnickie Centrum Kultury, Młodzieżowe Centrum Kultury, osiedlowe domy kultury „Kopernik” i „Atrium” oraz klub osiedlowy „Agatka”. W mieście funkcjonuje także Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera” oraz Zespół Pieśni i Tańca „Legnica”.

Ogólnopolski Turniej Chórów „Legnica Cantat” W mieście działają 3 chóry:

• Chór Młodzieżowy Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia
• Chór „Madrygał” Legnickiego Centrum Kultury
• Chór Kameralny „AXION”
• „Ars Cantandi” chór parafialny katedry legnickiej,

a także chóry szkolne:

• „Cantus” chór II Liceum Ogólnokształcącego
• „Carmen” chór I Liceum Ogólnokształcącego

Ulica Najświętszej Marii Panny

Doroczne festiwale międzynarodowe:

• Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Miasto”
• rysunku satyrycznego – „Satyrykon-Legnica”^[80],
• przegląd form złotniczych – „Srebro”,
• Europejskie Spotkania Mniejszości Narodowych i Etnicznych „Pod Kyczerą” (pierwsze edycje pod nazwą „Europa bez granic”),
• Warsztaty filmu animowanego – Letnia Akademia Filmowa^[81]
• Legnickie Wieczory Organowe^[82]
• Festiwal Legnickich Organizacji Pozarządowych
• Festiwal Kultury Japońskiej

Media

Po zmianach w dzienniku „Słowo Polskie – Gazeta Wrocławska” wprowadzonych w 2007 r.^[e], zniknęła ostatnia gazeta, w której publikowano codziennie doniesienia z Legnicy. Pod koniec 2006 r. decyzją wydawcy zlikwidowano jeden z najstarszych tytułów prasowych w regionie („Konkrety”), który zastąpiły niebawem nowe „Konkrety Polskie”. Istniejący od 1994 roku drugi tygodnik „Panorama Legnicka” – został przejęty przez właściciela „Gazety Wrocławskiej” i zdegradowany do roli wtorkowego dodatku do dziennika. Obecnie od roku 2004 pojawiają się nowe gazety bezpłatne: „Express Legnicki”, „Gazeta Piastowska”, „Gazeta Legnicka”.

Po 17-letniej przerwie na legnicki rynek prasowy powróciła „Gazeta Legnicka” (bezpłatna). Wydawana jest przy współpracy z portalem LCA.pl przez Wydawnictwo LCA – Media. Numer zerowy ukazał się w dniu 20 listopada 2008 roku. „Gazeta Legnicka” była pierwszym niezależnym, lokalnym dziennikiem w Polsce i ukazywała się w latach 1991–1994. Obecnie wydawana jest w formie darmowego dwutygodnika.

Jedyną rozgłośnią radiową działającą na terenie Legnicy jest Radio Plus Legnica. Informacje z Legnicy emitują w swoich serwisach regionalnych również Polskie Radio Wrocław, Muzyczne Radio i Radio Złote Przeboje.

Jedyną legnicką telewizję – działającą w sieci kablowej Vectra Telewizję Dami. Informacje z Legnicy dostępne są również na antenie TVP3 Wrocław i w TV Regionalna^[10].

Dwa najstarsze legnickie portale internetowe działające do dziś to legnica.net.pl powstały w 1997 r., oraz LCA.pl, który powstał w 2001 r. Od 2000 r. działa także mający charakter portalu miejskiego serwis internetowy Urzędu Miasta legnica.eu. Istnieje jeszcze regionalny portal informacyjno-publicystyczny e-legnickie.pl, który opisuje codzienne wydarzenia z Legnicy i okolic.

Wspólnoty wyznaniowe

Cmentarz żydowski

Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Kościół ewangelicko-augsburski Marii Panny

Cerkiew prawosławna Zmartwychwstania Pańskiego

Judaizm

Po 1945 r. w Legnicy odrodziła się Kongregacja Wyznania Mojżeszowego, którą w 1993 przekształcono w Gminę Wyznaniową Żydowską. Społeczność żydowska nie posiada w mieście wolno stojącej synagogi. Dom modlitwy znajduje się w zajmowanej przez Gminę części kamienicy przy ul. Chojnowskiej 12. Gmina administruje także cmentarzem, przy którym istnieje dom przedpogrzebowy.

Katolicyzm

• Kościół rzymskokatolicki – posiada 14 parafii skupionych w trzech dekanatach. Poza świątyniami, w mieście działa katolicka administracja (Kuria Biskupia, Sąd Kościelny), szkolnictwo wyższe (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Legnickiej, Papieski Wydział Teologiczny) oraz instytucje charytatywne (Caritas, dom dziecka, przychodnia zdrowia)^[83].
• Kościół greckokatolicki – parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny (cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny)^[84]

Prawosławie

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny – Cerkiew pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego (ul. Zofii Kossak 9), dawny kościół ewangelicki (staroluterański) z 1847. Od 1975 należy do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego^[85]. Świątynia parafialna^[86].

Protestantyzm

• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa:
  • zbór w Legnicy (ul. Sudecka)^[87]
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP:
  • zbór w Legnicy (parter kamienicy przy ul. Reymonta)^[88]
• Kościół Boży w Chrystusie:
  • Kościół „Anastasis” w Legnicy (parter kamienicy przy ul. Witelona)^[89]
• Kościół Chrześcijan Baptystów w RP:
  • placówka w Legnicy (ul. Poselska)^[90]
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
  • Parafia Ewangelicko-Augsburska w Legnicy (kościół Marii Panny – najdłużej działający kościół ewangelicki w mieście, wybudowany jako katolicki pod koniec XII w.)^[91][92]
• Kościół Zielonoświątkowy:
  • Zbór „Anastasis”^[93][94] (przy ul. Henryka Pobożnego w dawnym kościele apostolsko-katolickim z XIX w.^[95])

Świadkowie Jehowy

• Osiem zborów: Legnica-Centrum, Legnica-Południe (w tym grupa języka migowego), Legnica-Północ, Legnica-Wschód, Legnica-Zachód, Legnica-Nadbrzeże, Legnica-Piekary, Legnica-Ukraiński^[96]
• Dwie Sale Królestwa (na Tarninowie przy ul. św. Maksymiliana Kolbe 24 oraz przy ul. Koskowickiej 55)^[96].

Sport

(c) Matviey at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0

Hala Widowiskowo-Sportowa im. Dolnośląskich Olimpijczyków

Corocznie miasto jest gospodarzem kilkunastu imprez sportowych o randze krajowej, m.in. międzynarodowego wyścigu kolarskiego „Szlakiem Grodów Piastowskich”^[97], licznych turniejów siatkarskich i szachowych.

Obiekty sportowe

Największymi legnickimi obiektami sportowymi zarządza Ośrodek Sportu i Rekreacji^[98]. Są wśród nich dwa stadiony piłkarskie, Hala Widowiskowo-Sportowa im. Dolnośląskich Olimpijczyków, dwie mniejsze hale sportowe (w tym jedna ze ścianą wspinaczkową), dwa kompleksy otwartych basenów, dwa kompleksy kortów tenisowych i jeden skatepark. Obiekty OSiR uzupełnia szkolna baza sportowa, częściowo udostępniona dla mieszkańców, która obejmuje boiska wielofunkcyjne, ok. 20 szkolnych sal sportowych (w większości, po remontach w l. 2000^[f]-2008^[g] o zbliżonym standardzie), 3 baseny kryte, tor łuczniczy, siłownie, kluby fitness i kręgielnia.

Kluby sportowe

W mieście istnieje kilkanaście klubów sportowych. Do najstarszych, istniejących od 1971 r.^[99] należą kluby piłki nożnej Miedź Legnica i Konfeks Legnica. Do nowszych klubów tej dyscypliny należą Zakaczawie Legnica i Legniczanka Legnica. Konfeks prowadzi ponadto sekcję tenisa stołowego i brydża sportowego, Miedź zaś sekcję szachową. Sukcesy w piłce ręcznej odnoszą zawodnicy KPR Miedź'96 Legnica. Koszykarzy reprezentują drużyny Olimpia i Lew Legnica. Najbardziej znanym klubem siatkarskim z Legnicy jest KGHM Metraco PWSZ AZS Ikar. Sztuki walki promują: Legnicka Sekcja Aikido, Legnicki Klub Taekwondo, kluby karate: LKK Kyokushin, KKS Tora i KK Wankan. Dwa ostatnie prowadzą także sekcje pływackie. Kolarstwem górskim zajmuje się KKG Zywer, łucznictwem KS Strzelec, ringo – Legnickie Towarzystwo Ringo, trójbojem siłowym – TKKF Śródmieście, a lekkoatletyką Sprint Legnica i MUKS Legnica.

Władze i administracja

Nowy Ratusz

Stary Ratusz na legnickim rynku

Legnica ma status miasta na prawach powiatu. Rada Miejska Legnicy składa się z 25 radnych^[100] Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Tadeusz Krzakowski.

Miasto jest też siedzibą samorządu powiatu legnickiego.

Legnica znajduje się w okręgu wyborczym nr 1 do Sejmu oraz okręgu nr 3 do Senatu.

Logo Legnicy

Granice administracyjne; sąsiednie gminy

Obecne granice administracyjne Legnicy zostały ustalone w roku 1983^[106].

Od północy i zachodu miasto graniczy z gminą Miłkowice, od zachodu, wschodu i południa z gminą Krotoszyce, od południa i wschodu z gminą Legnickie Pole, od wschodu i północy z gminą Kunice.

Podział terytorialny miasta

Formalnie, choć status miasta daje taką możliwość^[107], Legnica nie jest podzielona na osiedla ani dzielnice. Jedynym istniejącym podziałem, używanym do celów ewidencyjnych i rejonizacji szkół jest podział na 41 obrębów (Zabłocie, Piaski, Kąpielisko, Czarny Dwór, Piątnica, Górka, Ulesie, Zosinek, Fabryczna, Stare Miasto, Kartuzy, Piekary, Wrocławskie Przedmieście, Ogrody, Tarninów, Ochota, Winiary, Bielany, Nowiny, Białka, Glinki, Bartniki, Nowe Osiedle, Osiedle Sudeckie, Huta, Ludwikowo, Rybaki, Domki, Nowy Dwór, Bartoszów, Nowa Wieś, Przybków, Rzeszotary, Pawice, Pątnów, Piekary Stare, Piekary Wielkie, Osiedle Piekary, Osiedle Mikołaja Kopernika, Pawłowice, Smokowice) pokrywających się z obrębami geodezyjnymi^[108].

Osiedla i dzielnice

Osiedle Piekary

Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski na Osiedlu Kopernika

• Osiedle Białe Sady
• Osiedle Asnyka
• Bielany
• Tarninów
• Stare Miasto
• Fabryczna
• Osiedle Zosinek
• Przedmieście Głogowskie
• Piątnica
• Pawice
• Piekary Wielkie
• Stare Piekary
• Osiedle Kopernika
• Osiedle Piekary
• Osiedle Ptasie
• Kartuzy (Zakaczawie)
• Ludwikowo
• Osiedle Sienkiewicza
• Przybków

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Wuppertal, Niemcy
• Drohobycz, Ukraina
• Blansko, Czechy
• Roanne, Francja
• Miśnia, Niemcy^[109]

Honorowi obywatele Legnicy

Tytuł honorowego obywatela Legnicy nadaje Rada Miejska Legnicy na wniosek uprawnionych organów^[110] rozpatrując wysoki poziom moralny kandydatów oraz ich szczególne osiągnięcia.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Witold Łaszewski, Legnica, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2004, ISBN 83-7384-106-7.

Linki zewnętrzne

• Lignica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 228 .
• Strona internetowa Urzędu Miasta Legnica
• Zwiedź zamek w Legnicy. rzeczpospolita.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-02)].
• Legnica dawniej
• Heimatskunde des Stadt- und des Landkreises Liegnitz. B. Clemenz, Glogau 1905.
• Liegnitz: 700 Jahre wine Stadt deutschen Rechts. Breslau 1943.
• Chronik der Stadt Liegnitz. Theodor Schönborn, Liegnitz 1940.
• Lignica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 223 ., s. 223–224.
• Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona